جرائم غیرقابل گذشت، جرائمی است که تعقیب آنها به شکایت شاکی خصوصی نیاز ندارد و اگر شاکی نیز اعلام رضایت کند، مراجع قضایی نمی‌توانند به استناد رضایت شاکی، امر تعقیب و محاکمه و اجرای حکم را متوقف کنند.
برای نمونه بزه‌هایی همچون خیانت در امانت، کلاهبرداری، قتل عمدی و سرقت از جمله بزه‌های غیرقابل گذشت است.ناگفته نماند در جرائم غیرقابل گذشت، رضایت شاکی از مواردی است که دادگاه میتواند مطابق آن مجازات متهم را تخفیف دهد و اگر بعد از صدور حکم قطعی شاکی اعلام رضایت کند؛ دادگاه پس از درخواست محکوم، در مجازات مقرر تجدیدنظر کرده و آن را کاهش می‌دهد.
باید توجه داشت در جرائم قابل گذشت، اگر چند نفر شاکی وجود داشته باشد، تعقیب با شکایت هر یک از آنان صورت می‌گیرد ولی برای متوقف شدن تعقیب یا محاکمه یا اجرای حکم، باید تمام شاکیان رضایت دهند. اگر شاکی فوت کند این حق گذشت به ورثه او می‌رسد و چنانچه شاکی متوفی دارای چند وارث باشد، در این صورت موقوف شدن تعقیب یا محاکمه یا اجرای حکم، موکول به اعلام رضایت همه آنهاست.
همچنین باید توجه داشت اگر بعد از اعلام رضایت، شاکی از رضایت خود منصرف شود، به آن ترتیب اثر داده نخواهد شد.
اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرائم است
به دلیل اینکه اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرائم است و نیز با توجه به تصریح نشدن در ماده 104 قانون مجازات اسلامی جدید، جرم مذکور در ماده 637 مصوب 1375 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، واجد جنبه غالب عمومی و در نتیجه غیر قابل گذشت است و تعقیب آن نیاز به شکایت شاکی خصوصی ندارد و دادستان میتواند راسا آن را تعقیب کند. به طبع گذشت شاکی خصوصی نیز موثر در تعقیب نیست.
چنانچه به واسطه مشخص نبودن محل اقامت متهمان ارتکاب رابطه نامشروع، امکان ابلاغ میسر نشود و به طریق دیگر نیز ابلاغ اخطاریه ممکن نشود، آیا انتشار به وسیله یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار در خصوص بزه مذکور امکان‌پذیر است یا خیر؟ بر اساس تبصره 2 ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری سال 1378 به جرائمی که جنبه حق‌اللهی دارد نمی‌توان به طور غیابی رسیدگی کرد. ولی قانونگذار اعلام نکرده که منظور از جرمی که دارای جنبه حق‌اللهی است، چیست؟
آیا منظور از جرمی که جنبه حق‌اللهی دارد، جرم مستوجب حد است؟ در این صورت جرم مذکور در ماده 637 فوق‌الذکر مستوجب حد نیست چون زنا نیست. اما اگر زنا بود، می‌توانستیم بگوییم که جرم جنبه حق‌اللهی دارد و بنابراین رسیدگی غیابی جایز نیست.
وی تاکید کرد: مفهوم حق‌اللهی بودن یک جرم، روشن نیست، مگر اینکه اعتقاد داشته باشیم جرمی که در شرع پیش‌بینی شده، ریشه شرعی دارد و مستوجب حد است و واجد جنبه حق‌اللهی است. درحال حاضر مفهوم حق‌اللهی بودن روشن نیست، ولی این مفهوم اثر حقوقی دارد. این وکیل دادگستری افزود: یکی از آثار حقوقی این موضوع آن است که طبق تبصره ماده 217 اگر جرم جنبه حق‌اللهی داشته باشد، رسیدگی غیابی به آن جایز نیست، یعنی نمی‌توان از طریق جراید کثیرالانتشار اخطاریه را منتشر کرد. جرم ماده 637 قانون مجازات اسلامی 1375 جنبه حق‌اللهی ندارد، زیرا مستوجب حد نبوده، بلکه تعزیری است و در باب تعزیرات ذکر شده است.
در حقیقت نمی‌توان ماده 637 قانون مجازات مصوب 1375 را دارای جنبه حق‌اللهی دانست، مگر اینکه اعتقاد داشته باشیم که جرایم تعزیری نیز می‌توانند جنبه حق‌اللهی داشته باشند.
وی گفت: همچنین می‌توان به این موضوع پرداخت که جرایم مستوجب حد دارای جنبه حق‌اللهی است که این نظریه طرفدارانی دارد. البته باید دقت کنیم که حد زدن در جرائمی مانند سرقت مستوجب حد نیازمند شکایت شاکی خصوصی است یا جرمی مانند قذف، مستوجب حد است، ولی نیاز به شکایت شاکی خصوصی نیز دارد.
اثر گذشت در جرائم غیرقابل گذشت
همانطور که اشاره کردیم جرائم غیرقابل گذشت جرائمی اند که گذشت یا اعلام شکایت شاکی در تکلیف نماینده جامعه (دادستان) برای تعقیب آنها تأثیری ندارد برای مثال در جرم سرقت که به لحاظ برهم زدن امنیت روانی و اقتصادی جامعه به عنوان جرم غیرقابل گذشت تلقی می شود چه مال باخته شکایت کند و چه شکایت نکند و یا این که بعد از اعلام شکایت از شکایت خود منصرف و اعلام رضایت کند متهم به ارتکاب سرقت تعقیب و به مجازات قانونی خواهد رسید.
- الف-قبل از صدور حکم قطعی
در این مرحله که از آغاز به تعقیب متهم تا زمان صدور حکم قطعی ادامه پیدا میکند و هرگاه متضرر از جرم اعلام رضایت کند در جرائم تعزیری و بازدارنده دادگاه می تواند در مجازات متهم تخفیف قائل شود و یا مجازات اورا از نوعی به نوع دیگر که مناسب تر به حال متهم است تبدیل کند برای مثال به جای حبس از مجازات جزای نقدی استفاده کند. - ب-بعد از صدور حکم قطعی
در این مرحله هرگاه شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کند محکوم علیه می تواند با استناد به استرداد شکایت از دادگاه صادر کننده حکم قطعی درخواست کند تا در میزان مجازات او تجدیدنظر نماید، در این مورد دادگاه به درخواست محکوم علیه در وقت فوق العاده رسیدگی نموده و مجازات را در صورت اقتضا در حدود قانون تخفیف خواهد داد.
سوالات مرتبط با جرائم غیر قابل گذشت
- آیا اعلام رضایت شاکی در جرائم غیرقابل گذشت تأثیری در سرنوشت متهم نخواهد داشت؟
گرچه رضایت شاکی خصوصی در این گونه جرائم تأثیری بر موقوف شدن پرونده و تعقیب ندارد اما رضایت شاکی در جرائم غیرقابل گذشت تأثیر بسزایی بر نوع و میزان مجازات متهم دارد. - اگر پرونده ای دارای چند شاکی خصوصی باشد تخفیف مجازات موکول به اعلام گذشت همه آنهاست؟
در عمل دو برداشت متفاوت از قانون در این خصوص وجود دارد عده ای از قضات با اعلام رضایت یکی از شکات ، محکوم علیه را مستحق تخفیف مجازات می دانند و عده ای دیگر برای اعمال تخفیف رضایت همه شکات را لازم می دانند. - آیا اعمال تخفیف مجازات بواسطه اعلام رضایت شاکی از سوی دادگاه الزامی است؟
چه قبل از صدور حکم قطعی و چه بعد ازآن دادگاه به تشخیص خود در اعمال مجازات و نوع و میزان آن تخفیف قائل می شود و این امر از سوی دادگاه الزامی نیست. - آیا اعلام گذشت باید رسمی (محضری) باشد؟
خیر ضرورتی ندارد که اعلام گذشت حتماً در دفترخانه اسناد رسمی انجام گیرد.طرفین می توانند به دادگاه یا اجرای احکام مراجعه و مراتب را نزد قاضی مربوطه اعلام تا توسط او صورت جلسه شود.صورت جلسه باید به امضای طرفین و یا اعلام کننده رضایت برسد.همچنین اعلام گذشت در کلانتری نیز به شرط آن که درست تنظیم شود و برای قاضی یقین آور باشد کفایت می کند.
- چه در جرائم قابل گذشت و چه در جرائم غیر قابل گذشت اعلام رضایت شاکی باید صریح و بدون قید و شرط باشد.همچنین عدول از گذشت قابل ترتیب اثر نمی باشد و دادگاه بر مبنای رضایت اعلامی اتخاذ تصمیم می کند.
اقا قانون واقعا عیب داره شخصی اشنا از ورشکتگی من سو استفاده کرده و به من نزول داد و منم مجبور شدم واقعا بگیرم یک مدت سودش هم دادم اما دیگه نتونستم مبلغ هم پنج میلیون بود اون شخص دو شاهد دروغ که واقعا خدا شاهده اصلا ندیدمشون برده که من‌کلاهبرداری کردم و دادگاه برای من ۲ سال و نیم زندان بریده الان هم هر چی به دادگاه میگم این نزول داده اینم پرینت که سود میدادم ماهی انقدر قاضی میگه کلاهبرداری گرده من قبول ندارم یعنی واقعا فقط بخاطر دو تا شاهد من باید برم زندان
نزول یعنی ربا و‌معامله ربوی حرامه و وقتی معامله حرام باشه یعنی شما باید فقط اصل پول رو به طرف بپردازید حتی مبالغی که به عنوان سود پرداخت کردی از مبلغی که اون طرف بهت داده کم میشه بقیشو باید پرداخت کنی.و چیزی مثل قرض الحسنه میشه.شما هم شاهد میاوردی که نزول بهت داده پول رو
داداش نزول آتیشی هست توی زندگی. خودت این آتیشو راه دادی پس باید به عواقبش فکر میکردی قبل از گرفتنش. ایشالا خدا کمکت کنه ولی بدون هر کنشی توی این جهان یه واکنش داره
شما هم دو تا شاهد میبردین‌و تامام
سلام. من در دادگاه کیفری متهم به سوع قصد به ایجاد ضرب شتم شدم وبعد از بازداشت قاضی و باز پرس برای من با رضایت شاکی ونداشتن دلیل کافی شاکی برای من منع تعقیب صادر کرد ومن را ازاد کردن وآن خانوم دوباره برای اخازی از من شکایت کرد به خاطر تهدید به قتل و فحاشو تجاوز و قبل از صدور حکم به دلیل نداشتن مدارک کافی علیه من رفت دادگاه و رضایت کتبی داد . ایا میتواند در خصوص دو پرونده کیفری که منع تعقیب اولی و رضایت کتبی دومی که داد از من دوباره شکایت کند در خصوص هر دو پرونده . ممنون اگر کمکم کنید. و از دادگاه برای من بعد از رضایت دو پرونده اس ام اس امده که برای شما ابلاغیه در شعبه ۱۰۲کیفری صادر شده و در ثنا هیچ چیزی ثبت نشده . ایا من متهم میشم یا خیر.
پیشنهاد میشود که حتما با وکیل متخصص مشورت کنید.
سلام من بایکی ازدوستام رفته بودیم بیرون گفت وایسا اینجا من توکوچه کار دارم.بعداز۵دقبقه برگشت توماشین به سمت خووه رفتیم.۳روزبعدازکلانتری تماس گرفتن ومنو خواستن.من هم بلافاصله رفتم.عکس دوست منرو نشون دادگفت میشناسی گفتم بله منوکردن زیر میز باچوب ولگد میزدن.بازجویی کردازمن گفت بنویس درسرقت مشارکت داشتم.گفتم نه من دزدنیستم دوباره کتک زدن مجبور کردن بنوبسم.خونه دوستم روخواستن بردم اونم گرفتنش ازش جنس وترازو دراوردن.اونم کتک زدن به۷فقره اعتراف کرد.وگفت هکه سرقت هاروبامن انجام داده
بردن دادسرا۵روزتحت نظر زدن.و مواجه حضوری۱۲تا شاکی داشت.میگه اگه برای من رضایت بگیری میگم تو کاره ای نبودی.ولی من تورو زنجیر میکنم میارم بالا.همه شاکی ها منو نمیشناختن ولی دوست منو درحین سرقت دیدن.الان من شاکی ندارم جنبه عمومی داره؟حکم جنبه عمومی چیه،بعد من سابقه ندارم دوستم۸تا سابقه داره و همش تهدید میکنه چکارگنم
کمک لطفا