با توجه به استفاده روزافزون مردم از فضای مجازی، این پرسش مطرح می‌شود که جرم توهین در فضای مجازی چیست؟ حضور رایانه در کنار سایر ابزار اطلاعرسانی در گوشی‌های تلفن همراه در قالب شبکه های اطلاعرسانی، بر شتاب گردش اطلاعات در جهان افزوده و قابلیت تحصیل اطلاعات را بسیار افزایش داده است.
با وجود این، محیط سایبر محیطی مخفی، آزاد و نامحدود است و بنابراین، به نظم احتیاج دارد و اگر خلاف این باشد، هر «صفحه» از این محیط می‌تواند صحنه جرم و آشفتگی بسیار شود.
از جمله این جرایم، جرم توهین در فضای مجازی است که متاسفانه در هیچ‌یک از مواد قانون جرایم رایانه‌ای، به طور مستقیم به آن توجه نشده است. در ادامه به بررسی این جرم می‌پردازیم.
ویژگی‌های جرم توهین در فضای مجازی
گستره جرم توهین در فضای مجازی بسیار وسیع است. در حقیقت، فضای سایبر، همانند فضای واقعی و جهان خارجی، شاهد بروز انواع جرایم و جنایات است، به گونه‌ای که آنچه در جهان واقعی رخ می‌دهد، در اینترنت و شبکه‌های اطلاعرسانی نیز امکان وقوع دارد.
با این تفاوت که به مدد فناوری‌های پیشرفته جهان مجازی، ارتکاب جرم و بزهکاری تسهیل شده است و همگان امکان ارتکاب آن را دارند. به علاوه، به علت تعداد زیاد کاربران، امکان رد‌گیری و دستگیری مجرمان خیلی کمتر از تعقیب مجرمان در جهان واقعی است.
بر این اساس، میتوان ویژگی‌های خاص جرایم رایانه‌ای را به این ترتیب برشمرد: گستردگی، فراوانی، فرامرزی بودن، وقوع سهل و آسان، تنوع، جذابیت و وجود ابهام حقوقی.
توهین رایانه‌ای
توهین رایانه‌ای، نوع جدیدی از جرم توهین به معنی سنتی آن است که در آن، وسیله ارتکاب رایانه است.
جرم توهین رایانه‌ای، به معنی نسبت دادن هر چیز وهن‌آور، اعم از دروغ یا راست، به وسیله رایانه یا انجام دادن فعلی است که در نظر عرف و عادت، موجب کسر شأن یا باعث تخفیف و پست شدن فرد شود. میتوان هتک حرمت را نتیجه حاصل از توهین رایانه‌ای دانست.
بررسی حقوقی توهین رایانه‌ای
توهین رایانه‌ای نیز مانند تمامی جرایم دیگر باید از 3 رکن تشکیل شده باشد تا عنوان «جرم» بر آن صدق کند. این ارکان عبارت‌اند از: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی.
گرچه در قانون جرایم رایانه‌ای، خصوصا در فصل پنجم، سخنی از توهین به میان نیامده است، اما چون توهین از مصادیق بارز هتک حیثیت است، از مواد مربوط به هتک حیثیت برای بررسی توهین رایانه‌ای استفاده میکنیم.
عنصر قانونی توهین رایانه‌ای
طبق ماده 608 قانون مجازات اسلامی :
«توهین به افراد، از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا 50 هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد بود.»
علاوه بر این ماده، قانونگذار با توجه به شخصیت و مقام طرف اهانت، مواد دیگری را نیز تصویب کرده است، از جمله: مواد 513، 514 و 609 قانون مجازات اسلامی، ماده 42 قانون وکالت، ماده 20 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری و ماده 30 قانون مطبوعات.
اگرچه قانون جرایم رایانه‌ای که از سوی شورای عالی توسعه فضایی تدوین شده، به جرم توهین نپرداخته، اما توهین از مصادیق بارز هتک حرمت است، زیرا با توهین، حرمت یک فرد از بین می‌رود.
بنابراین، با توجه به ماده 16 قانون جرایم رایانه‌ای، میتوان جرم توهین در فضای مجازی را مجازات کرد. ماده 16 قانون جرایم رایانه‌ای مقرر کرده است:
«هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا 2 سال یا جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر 2 مجازات محکوم خواهد شد.»
مجازات جرم توهین در فضای مجازی و رایانه‌ای
جرم توهین رایانه‌ای صراحتا در هیچ ماده‌ای از قوانین ذکر نشده و بدون مجازات ماندن مرتکبان جرم توهین در فضای مجازی نیز بر ارتکاب روزافزون آن خواهد افزود.
به همین دلیل، به نظر می‌رسد باید طبق ماده 16 قانون جرم توهین در فضای مجازی، مرتکبان این جرم را به عنوان یکی از مصادیق هتک حرمت، به حبس از 91 روز تا 2 سال یا جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر 2 مجازات محکوم کرد.
البته باید در نظر داشت که ماده 608 قانون مجازات اسلامی به توهین ساده و ماده 609 این قانون به توهین مشدد توجه کرده‌اند. مجازات توهین ساده بر اساس ماده 608 شلاق تا 74 ضربه یا 50 هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی است.
مجازات توهین مشدد هم حبس از 3 تا 6 ماه یا تا 74 ضربه شلاق یا 50 هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی است.
کدام قانون برای مجازات جرم توهین در فضای مجازی اعمال می‌شود؟
سؤالی که مطرح می‌شود، این است که با توجه به نبود تصریح قانونی به توهین رایانه‌ای و عام و مقدم بودن قانون مجازات اسلامی (مصوب 1375) و خاص و مؤخر بودن قانون جرایم رایانه‌ای (مصوب 1388) مرتکبان این جرم طبق کدام قانون باید مجازات شوند؟
در ضمن، باید در نظر داشت که مجازات مقرر در قانون جرایم رایانه‌ای شدیدتر از مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی است. پس چگونه میتوان با روح قانون مخالفت کرد و مجازات مشدد را اعمال کرد؟
در پاسخ، باید گفت که طبق اصول فقهی، در صورتی که قانون عام بر قانون خاص مقدم باشد و تاریخ ورود هر دو (عام و خاص) معلوم باشد و زمان عمل به عام پیش از ورود خاص رسیده باشد، در این مورد خاص، مؤخر را ناسخ عام مقدم (نسخ جزئی) می‌دانیم.
پس توهین رایانه‌ای را از شمول مواد 608 و 609 قانون مجازات اسلامی خارج می‌دانیم و در خصوص مجازات این جرم، به ماده 16 قانون جرایم رایانه‌ای رجوع میکنیم. تشدید مجازات را نیز میتوان با توجه به آثار و عواقب جبران‌ناپذیر این جرم توجیه کرد.
محل وقوع جرم و دادگاه صالح به رسیدگی
در توهین سایبری، اینترنت فقط یک وسیله برای ارتکاب جرم است (مثل مزاحمت تلفنی) و نباید آن را با مکان ارتکاب جرم اشتباه گرفت، زیرا در این صورت، در تشخیص دادگاه صالح نیز با مشکل مواجه خواهیم شد. در واقع، محل وقوع جرم، همان مکانی است که بزهکار رایانه‌ای به نتیجه مورد نظرش دست می‌یابد.
رای وحدت رویه مربوط به جرم توهین در فضای مجازی
این موضوع از رأی وحدت رویه شماره 721 ـ 1390/4/21هیات عمومی دیوان عالی کشور به شرح زیر به دست می‌آید: «وقوع بزه مزاحمت برای اشخاص به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر، موضوع ماده 641 قانون مجازات اسلامی، منوط به آن است که نتیجه آن که مقصود مرتکب است، محقق گردد.
بنابراین، در مواردی که اجرای مزاحمت از یک حوزه قضایی شروع و نتیجه آن در حوزه قضایی دیگر حاصل شود، محل حدوث نتیجه مزبور، محل وقوع جرم محسوب و مناط صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده نیز همین امر خواهد بود.»
با توجه به وحدت ملاک توهین رایانه‌ای و مزاحمت تلفنی، میتوان چنین بیان کرد که محل وقوع بزه توهین رایانه‌ای، محل حدوث نتیجه است. پس در جرایم رایانه‌ای، تعیین محل وقوع بزه در اختیار بزه‌دیده است.
بزه‌دیده در هر مکانی از توهین رایانه‌ای اطلاع یابد، می‌تواند به شکایت کیفری اقدام کند. از این رو، محل حدوث نتیجه، محل وقوع جرم است و دادگاهی که این محل در حوزه آن قرار دارد، طبق ماده 54 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری، صالح به رسیدگی است.
یکی پولمو خورده تو دنیایی مجازی الان بلاکم کرد و فشم داد لطفا رسیدگی کنین
برو پلیس فتا و شکایت کن ازش
یکی اومده دایرکتم و فحاشی و توهین و حرفهای رکیک زده چطوری میتونم شکایت کنم ت
بلاکش کن همین بلا سر منم اومده با یه زنز دهن به دهن شدم حالا شکایت کرده ول کن نیس حتما یکاری کردی که فحش داده خیلی راحت میتونی بلاک کنی
سلام شاگرد من بسیار منو اذیت کرد و از طریق جیمیل مزاحم من میشه نمی دونم چیکار کنم
سلام یه شخصی به تلگرام همسرم پیامهای زشت فرستاده که اسم منو همسرمم میدونه تمام حرفاشم از من بوده حالا همسرم هول شده کلن پی وی طرفو پاک کرده بنظرتون چجوری اون شخص و پیدا کنیم راهی هست که پیدا کنیم ؟زندگیمو خراب کرده
از طریق دادسرای جرایم رایانه ای شکایت خود را مطرح کنید.
سلام.من چندی پیش،ت ی کانال عضوشدم که شماره دخترا رو میزاشت.از روی کنجکاوی تونقش پلیس فتا به یکی از شماره ها پیام دادم ولی ن اخاذی کردم،ن تهدید و فقط چن سوال پرسیدم.طرف از پیام ها اسکرین شات گرفت و تحویل فتا داد.چن وقت دیگ نوبت دادگامونه.بنظرتون مجازاتم چیه.میشه واسم ایمیل کنید لطفا
خسته نباشید یک دختر تو دنیای مجازی 2گو مسنجر فحشم میده بی احترامی بهم میکنه همه جا آبرومو برده چت روم 2گو مسنجر لطفا رسیدگی کنید
شکایتم پس گرفتم
سلام
ببخشید چطوری میتونم از فردی که به ما فحش های زشت داده شکایت کنم.
از همه حرف هاش هم عکس و مدرک دارم مشخصه که چه فحش هایی به من داده.
لطفا کمکم کنین
ببخشید اگر یک نفر فحش ناموسی بده و تو هم بهش فحش بدی ولی نه به اون رکیکی گناهکار محسوب میشی؟؟
یکی تو فضای مجازی تهدیدم میکنه عکسام پخش میکنه چکار باید کنم
سلام سوالم این بود تو یکی از صفحه های مجازی با شخصی مجادله داشتم واین شخص اسکرین شات همه حرفهارو برای اقوام من فرستاده و باعث حتک حرمت کسر شان شده آیا جای پیگیری داره یانه سپاسگزارم
با سلام
شخصی در تلگرام توسط سکرت چت مرا تهدید به قتل و فحاشی با الفاظ رکیک کرد و به یکباره پیامش پاک شد
بعد از پرس و جو متوجه شدم در سکرت چت تلگرام قابلیتی وجود دارد که میتوان روی زمان هایی مشخص بعد از دیدن پیام توسط شخص مثلا ۳۰ ثانیه پیام به صورت خودکار پاک شود و اینکه در سکرت چت اسکرین شات هم نمیشود گرفت
من الان مدرکی ندارم که بهم فحاشی شده
چه جور میتونم ثابت کنم به مقام قضائی
ممنون میشم راهنمایی کنید.
بدون دلیل امکان طرح شکایت کیفری وجود نخواهد داشت.
سلام.فردی یه زمینی رو‌ازمون‌خریده…و الان چک هاصو پاس نکرده.منم تو اینستاگرام زیر یکی ازپست هاش نوشتم مال یتیم خوردن نداره…ایشونم ب وکیلم‌گفته میرم‌ازش شکایت میکنم…آیا میتونه شکایت کنه؟من‌فقط نوشتم چک هایی ک‌پاس نکردی مال خونواده مون بوده و تقاصشو پس میدی تهش هم‌سخت امام رضا‌ک حدیث بود نوشتم…حالا امکان شکایتش هست…دادگاه برای جک های ماهم هیچ اقدامی نکرده..حس میکنم رشوه ای درکار بوده
خیر نمیتوانند برای شکایت علیه شما اقدام کنند.
سلام متاسفانه برادرم که در خارج از کشور بسر میبره بخاطر تحریک خواهرم به من و همسرم ایمیل میزنه و فحش و ناسزا و نسبت های زشت و ناموسی میده میخواستم ببینم ایا میشه پیگیری و از اون شخص شکایت کرد؟
سلام ببخشید یه نفر بهم تو چت دیوار فوش داد و بلاکم کرد منم با یه خط دیگه ای رفتم بهش جوابش رو دادم یعنی منم به اون فوش دادم بعدش زنگ زده بهم سه بار بهم فوش داد پشت گوشی گفت میرم ازت شکایت کنم آیا میتونه خوب اونم بهم فوش داده و بلاکم کرده
سلام خسته نباشید ببخشید میخواستم بپرسم یه نفر آمده بود تو تلگرام بهم فوش داد بخاطر یه مسله بحث کردیم ناراحت شد بهم فوش داد و منو مسدود کرد منم چون ناراحت شدم با شماره دیگه رفتم جوابش رو دادم بعدش زنگ زد بهم فوش داد بهم اونم سه بار بعدش بهم میگه میرم شکایت کنم آیا میتونه شکایت کنه خوب اول اون بهم فوش داده بود ممنون هستم بهم راه حلی بگید
سلام. توی تلگرام بر سر فوتبال با یکی بحثم شد فحش های رکیکی بهش دادم. اونم گفت به پلیس فتا شکایت میکنم. میخوام ببینم پلیس فتا چکار میکنه. آیا جرمش خیلی سنگینه
سلام من امروز یکی واسم تو وات ساپ فال گرفت یه عالمه چیزای چرت و پرتم گفت بعد من بهش گفتم اینو ادم عادیم میتونه بگه و پولمو پس بده شروع کرد گف چ ربطی داره چون بد گفتم اینطوری میگی و اینا منم گفتم باشه ج..نده خانوم بسیک میتونه شکایت کنه؟
من مدیر ساختمان هستم ویکی از ساکنین در گروه واتساب به من گفته بی شور بی ادب بی خوانواده دزد نفهم چیکار میتونم بکنم آیا شکایت کنم به نتیجه ای میرسم
سلام من برای آموزشگاهم یه سایت زدم و میشه درمورد معلمهاش نظر داد حالا یکی اومده به یکی از معلمهام فحش رو توی نظرسنجی نوشته که البته فقط من میتونم بخونمش حالا نمیدونم چطور پیداش کنم فقط یه ایمیل جعلی دارم ازش
ببخشید اگه پیداش کنین مثلا چ کاری میتونید با صاحبش کنین؟ برام سوال شد
با سلام. تو که سایت مال خودت هست؛ خیلی راحت اون فحش رو پاک کن و سر خودت رو هم درد نیار. از این به بعد فرم نظر سنجی وب سایتت رو طوری طراحی کن که کسی نتواند فحش بدهد. به این روش: به کاربرانت بگو هر کس می خواهد نظرش را برای ما بفرستد اول باید توی وب سایت ما ثبت نام کنند؛ سپس در آن فرم ثبت نام، تمام اطلاعات شخصی آن کاربر را به صورت الزامی دریافت کن؛ بگو این قانون وب سایت ماست. مثل: آدرس منزل یا محل کار + کد پستی + شمارۀ ملی + تصویر سه در چهار + شماره تلفن + ایمیل واقعی + شماره دانش آموزی؛ اونوقت دیگه کسی جرأت فحش دادن ندارد. یک کار مهم دیگه هم انجام بده: فرم نظر سنجی رو طوری طراحی کن تا بتواند ایمیل های واقعی را تشخیص بدهد. مثلاً بگو ایمیل شما باید ایرانی و از نوع «میل فا» باشد؛ چون سرویس ایمیل میل فا تمام اطلاعات شخصی کاربرانش را قبل از ثبت نام دریافت می کند. این اطلاعیه رو هم بالای سر فرم های نظر سنجی وب سایتت درج کن:
مجازات کاربرانی که فحاشی می کنند به این شرح می باشد:
در مادۀ 608 قانون مجازات اسلامی، مجازات فحاشی چنانچه دارای قذف نباشد، ۷۴ ضربه شلاق و یا پنج هزار تومان تا یکصد هزار تومان جریمۀ نقدی می باشد. معنای جرم قَذْف این است که شخصی به دیگری تهمت بزند که عمل زنا یا لواط انجام داده است؛ بر اساس مادۀ 250 قانون مجازات اسلامی، مجازات جرم قذف 80 ضربه شلاق می باشد.
سلام یه نفر به من توی اینستاگرام تبلیغ داده که بزارم براش توی پیجم بعد من تبلیغشو گذاشتم و عده ای اومدن کامنت گذاشتن که این تبلیغات این یارو دروغه بعضیها هم اومدن به من فحش دادن توی کامنت بابت تبلیغ این اقا، این اقا گفته که سابقه 7 ساله داره توی مشکلات جنسی ، پیج جنسی داره که مسائلی مثل عدم نعوظ و بزرگ کردن الت و این حرفا توش گذاشته یه سری هم اسکرین گذاشته توب پبجش که رضایت مشتریان هست ، بعد من بعد از کامنتهای کاربران پیجم اومدم به این اقا میگم که مدرک داری که 7 سال سابقه داری؟ یه چیزی نشون بده که ثابت بشه کار شما واقعیه و کلیکی توش نباشه، گفتم اسکرین شات از رضایت گذاشتی ، این که نمیشه مدرک معتبر چون ای این اسکرینهای رضایت مشتری به صورت فیک زیاد میشه درست کرد، بهش گفتم ثابت کن که کار شما واقعیه یا یه چیزی که نشون بده 7 سال سابقه داری توی ان کار وگرنه بعنوان کلاه بردار میتونم معرفیت کنم، که هیچ مدرکی نشون نداد یا چیزی که ثابت کنه راست میگه ،بعد این اقا طلبکار شده میگه شما به من تهمت زدی من ازت شکایت میکنم شماره کارت بانکی منو هم داره الان بنظر شما من مقصرم؟ یا ایشون که مدرک محکمی ارائه نداده، منم بخاطر اینکه کاربرای پیجم گمراه نشن از این اقاخواستم که دلیل محکمی ارائه بده که نداد ، میشه توضیحی بدین که تکلیف چیه؟
با سلام و عرض ادب حضور کارشناسان عزیز.چند وقت پیش خواهر زن من با خانواده برادرش دعواشون شده و دختر برادرش به پدرش که فوت شده فوش داده بود و ایشون هم از طریق پیامک به برادرزاده اش فوش داده .حالا برادرش رفته شکایت کرده و خواهرش رو به پرداخت ۱۵ میلیون جریمه محکوم کرده.لطفا راهنمایی کنید آیا راه حلی برای موضوع و کم کردن این جریمه هست.چون توی قانون حداکثر ۴ میلیون ذکر شده.
سلام ببخشید اگه در استوری واتساب ب یک معلم فهش تقریبا بد بدی و اسکرین شاتش دست مدیر بیفته چه کار میتونن انجام بدن؟ لطفا جواب بدید
سلام من و دوستم رفتی پیوی هم محلیمون توی برنامه ی شاد بهش فحش دادیم فحش هاش هم زیاد بود و اون طرف شماره ی مارو نداره ولی اسکرین شات از فحش هامون گرفته آیا میتونه شکایت کنه؟در صورتی‌که اکانتم رو تغییر دادم ولی اون فحش هارو‌پاک نکردیم
سلام من عکس مدیر مدرسمون را در مجازی با ساخت ی کلیپ پخش کردم و تو قالب طنز هس منتها عکس خودشه و هیچ فتوشاپی نیس میخواسم بدونم ایا امکان اینک شکایت کنه هس و جرمش چیه؟
سلام
شخصی به همسر و بچه من در واتساپ توهین کرد
چت رو پاک کردم ولی از برخی صحبت ها اسکرین شات دارم
راهی هست بتونم بقیه چت هارو برگردونم و میشه با اسکرین شات ها شکایت کرد؟
سلام ببخشید یه کی هست تو فضای مجازی که برای دوستم مزاحمت ایجاد میکنه و فحش های رکیک میده دوستم چند بار اول مسدودش کرد ولی هنوز هم با شماره های دیگه و تو پیام رسان های دیگه پیام میده و هرچی مسدودش میکنیم پیام میده می خواستم ببینم اگه به پلیس اطلاع بدیم مجازاتش چیه و اینکه فکر میکنیم چند نفر باید باشن و نمیشناسیمشون
سلام ببخشید اگه مزاحم میشم
اگر بنده از مطلب یا مطالب سایت بدون ذکر منبع و اگه غیر از منبع مورد یا موارد دیگه ای هم هست ،استفاده کرده باشم مثل فرستادن برای شخص یا اشخاصی،نشر در شبکه های مجازی ،برای خودم دانلود کرده باشم,عکس گرفته باشم بدون منبع،استفاده از استیکر بدون منبع و غیره اگر هنوز شامل شود بدون منبع اشکال داشته👈( غیر از استفاده در سایت) صاحب یا صاحبان حق حلال بفرمایند اگه شما صاحب حق هستید حلال بفرمایید سپاس و اگه غیر از شما صاحب یا صاحبان حق دیگه ای هم هستند یا صاحب یا صاحبان حق شخص یا اشخاص دیگه هستند لطفاً اگه براتون ممکنه از طرف بنده برای حلالیت بهشون اطلاع بدید و لطفاً از طرف بنده تشکر کنید سپاس ببخشید اگه باعث زحمتتون میشه.(احتمال هست شاید اصلا نبوده باشه) استفاده در سایت یا سایت ها یک موقع برداشت نشه… اگر قبلاً پیام داده شده ببخشید… ببخشید اگر بی ربط پیام دادم.
پولمو پس بگیر بابا ععنتی این چه وضعشه
سلام خوبید خسته نباشی وقت بخیر جناب یه چت روم است اسمش چت روم شلوغ کلا افتضا است اسمش چت روم است حرفهای زشت فوش به مدیر ادمین تذکر دادم بعد خفه کرد از سرپیچی قانون چتروم سو استفاده میکنه حرفهای زشت فوش چت روم شلوغ خواهشمند است لطفا بررسی کنید سایت مسدود فیلتر کنید لینکشو حذف کنید ممنون میشم لطفا رسیدگی شکایت بررسی کنید چت روم شلوغ مسدود سایتشو لینکشو حذف کنید
با سلام و تشکر از مطلب بسیار مفیدتان. یک سؤال مهم داشتم: بسیاری از وب سایت های خبر رسانی داخلی به کاربران شان اعلام می کنند که نظرات توهین آمیز شما را منتشر نمی کنیم اما متأسفانه علاوه بر اینکه نظرات توهین آمیز کاربران را منتشر می کنند تا بین آن ها دعوا راه بیندازند، خودشان هم مطالب توهین آمیزی را با عنوان «یک خبر» منتشر می کنند و وقتی هم که اعتراضی می کنیم اعتنایی نمی کنند. حالا طبق چنین شرایطی، مجازات وب سایت هایی که فحاشی کاربران را منتشر چیست؟ منتظر جواب تان هستم. با تشکر.