خاتمه قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر در قبال دریافت حق‌السعی، کاری را برای مدت موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.
با این حال، این قرارداد در مواردی خاتمه پیدا می‌کند. مثلا اگر قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کاری معین منعقد شده باشد، هیچ‌یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد، اما چنانچه کارگر آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما می‌تواند قرارداد کار را فسخ کند.
مراحل فسخ قرارداد کار
قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می‌یابد:
- فوت کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کار افتادگی کلی کارگر
- انقضای مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و تجدید نشدن صریح یا ضمنی آن.
- پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است.
- استعفای کارگر.
استعفای کارگر
کارگری که استعفا می‌کند موظف است یک ماه به کارش ادامه دهد و بدواً استعفایش را به صورت کتبی به اطلاع کارفرما برساند. در صورتی که کارگر حداکثر ظرف مدت 15 روز انصراف خود را کتبا به کارفرما اعلام کند، استعفای وی منتفی تلقی میشود. در این حالت، کارگر موظف است رونوشت استعفا و انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران تحویل دهد.
اگر کارگر فوت کند
طبق ماده 22 قانون کار، در پایان کار، تمامی مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر است، به کارگر و در صورت فوت وی، به وراث قانونی‌اش پرداخت خواهد شد. تا زمان تعیین تکلیف وراث قانونی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری از سوی سازمان تامین اجتماعی، این سازمان موظف است حقوق متوفی را به میزان آخرین حقوق دریافتی، به طور علی‌الحساب و به مدت 3 ماه به عائله تحت تکفل وی بپردازد. طبق ماده 23 قانون کار، کارگر از نظر دریافت حقوق یا مستمری‌های ناشی از فوت، بیماری، بازنشستگی، بیکاری، تعلیق، از کار افتادگی کلی و جزئی یا مقررات حمایتی و شرایط مربوط به آنها تابع قانون تامین اجتماعی خواهد بود.
از کار افتادگی کارگر
«از کار افتادگی کلی» یعنی اینکه کارگر دچار امراضی شود که بنا بر نظر پزشک یا پزشکان معالج وی، لاعلاج باشد. البته کمیسیون‌های بدوی و تجدید نظر پزشکی سازمان تامین اجتماعی نیز باید لاعلاج بودن بیماری کارگر را تایید کنند. همچنین این بیماری باید باعث کاهش بیش از 66 درصد قدرت او شود. این‌گونه کارگران به عنوان «از کار افتاده کلی» شناخته می‌شوند و طبق قانون، قرارداد کار آنها با کارفرمایان قطع میشود.بیمه‌شده‌ای که بر اثر حادثه‌ای ناشی از کار یا بیماری حرفه‌ای «از کار افتاده کلی» شناخته شود، بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه، مستحق دریافت مستمری برای «از کار افتادگی کلی ناشی از کار»خواهد شد.
میزان مستمری ماهانه برای از کار افتادگی کلی ناشی از کار عبارت است از یک‌سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه‌شده ضرب‌در سنوات پرداخت حق بیمه، مشروط به اینکه این مبلغ از 50 درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صددرصد آن بیشتر نشود.
در مورد بیمه‌شدگانی که متاهل هستند یا فرزند یا پدر و مادر تحت تکفل داشته باشند و مستمری استحقاقی آنها نیز از 60 درصد مزد یا حقوق آنها کمتر باشد، علاوه بر این مبلغ، معادل 10 درصد مستمری استحقاقی به عنوان کمک پرداخت خواهد شد، مشروط به اینکه جمع مستمری و کمک از 60 درصد تجاوز نکند.
تکلیف کارفرما در صورت خاتمه قرارداد کار
در صورت خاتمه قرارداد کار (در کار معین یا مدت موقت) کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته، برای هر سال سابقه (اعم از متوالی یا متناوب) بر اساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت کند.همان‌طور که ذکر شد، هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کاری معین منعقد شده باشد، هیچ‌یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد.
اگر مشکلی پیش بیاید
رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها در صلاحیت هیات‌های تشخیص و حل اختلاف است. هر نوع تغییر عمده در شرایط کار که خلاف عرف معمول کارگاه یا محل کار باشد، پس از اعلام موافقت کتبی اداره کار و امور اجتماعی محل، قابل اجراست. در صورت بروز اختلاف نیز رأی هیات حل اختلاف قطعی و لازم‌اجرا است.
قصور کارگر
هر گاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار، علاوه بر مطالبات و حقوق معوقه، به نسبت هر سال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان «حق سنوات» به وی بپردازد و خاتمه قرارداد کار انجام شود. در واحدهایی که شورای اسلامی کار ندارند، نظر مثبت انجمن صنفی در این موارد لازم است.در هر یک از موارد یادشده، اگر مشکل با توافق حل نشود، به هیات تشخیص ارجاع میشود. در صورتی که اختلاف باز هم حل نشود، از طریق هیات حل اختلاف رسیدگی و اقدام خواهد شد. در مدت رسیدگی مراجع حل اختلاف، قرارداد کار به حالت تعلیق در می‌آید.
محسن نامی
با سلام اگر مدت زمان قرار داد اتمام شود و کارفرما بصورت رسمی تمدید قراردادننماید و کارگر به کار خود ادامه دهد آیا قرارداد قبلی به خودی خود تمدید میشود یا خیر؟
اگر کارفرما شفاهی هم تایید کرده باشد یا مثلا با پرداخت حقوق کرده باشد تمدید تلویحی یا ضمنی محسوب می شود. و مورد قبول است.