سرقت چک

چک ربوده شده اگر نوشته و امضاء شده باشد در حکم اسکناس است و به میزان مبلغی که درآن چک نوشته شده دارای ارزش مالی است و در صورتیکه آن چک نوشته نشده باشد میتوان با نوشتن و تکمیل کردن به آن ارزش مالی داد.

اگر فردی دسته چک یا یک برگ چک خود را گم کند یا به هر طریقی مانند سرقت یا کلاهبرداری برگه چک را از او بگیرند در این گونه مواقع ماده 14 قانون صدور چک راه حل قانونی را بیان نموده است.

این ماده مرقوم داشته که صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری و یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده میتواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک محال علیه (یعنی بانک مربوطه) بدهد.

این حق برای تمام کسانی که به نوعی نسبت به این چک حقی دارند، مانند صادر کننده چک یا کسی که چک در وجه او نوشته شده و یا کسانی که به نوعی چک را ظهرنویسی کرده اند (پشت نویسی کرده اند) میتوانند تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهند.

در این مواقع بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه چک به دارنده آن که ممکن است در آینده به بانک بیاید خودداری می کند البته شخصی که دستور عدم پرداخت به بانک را می دهد بایستی شکایت خود را به دادسرا تسلیم نماید و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت را به بانک تحویل دهد والا پس از پایان یک هفته بانک مسئولیتی نخواهد داشت و هر کسی که چک را به بانک ارائه نماید از محل موجودی وجه آن پرداخت میشود.

شایان ذکر است مرجع قضایی (دادسرا) ضمن صدور دستور در ذیل شکایت نامه آن را مهر و امضاء میکند و به مراجع انتظامی می فرستد ولی باید گفت که شاکی نمی تواند آن را به عنوان گواهی تقدیم شکایت به بانک ارائه دهد بلکه شاکی باید یک گواهی مستقلی در خصوص این مورد از مرجع قضائی که دارای مهر و امضاء و تاریخ باشد دریافت کند و به بانک ارائه دهد

این امر به این دلیل است که بانک تا تکلیف نهایی وجه چک را به کسی پرداخت نکند. در نهایت باید دانست که اگر چک امضاء شده باشد و سرقت شود در حکم اسکناس است.

انتقال دادن چک بعد از برگشت زدن چگونه است؟

در این مواقع وقتی که دارنده چک خودش نمی تواند وجه چک را وصول کند آنرا به دیگری واگذار میکند و در مقابل پولی که به او می پردازد، وصول چک را به آنها واگذار می کند.

در این خصوص ماده 11 قانون صدور چک بیان داشته است: کسی که چک پس از برگشت از بانک به او منتقل گردیده است حق شکایت کیفری نخواهد داشت یعنی در هر صورت اگر بعد از برگشت زدن چک یا حتی بعد از اینکه شکایت کیفری را تنظیم کردید چک را به دیگری انتقال دهید.

دیگر آن چک قابلیت تعقیب کیفری خود را از دست خواهد داد به همین دلیل اگر کسانی را دیدید که ادعا می کنند، در هر زمان که چک را به ما بدهید سریعاً آن را وصول می کنیم بدانید احتمالاً از راههای غیر قانونی می خواهند این کار را انجام دهند مثل اینکه شخص صادر کننده را به زور یا تهدید اجبار به پرداخت وجه چک می نمایند.

در مواقعی که چک به صورت قهری به فرد دیگری میرسد مثلاً هنگامی که شخصی چک را برگشت میزند و سپس فوت میکند و پس از آن چک به وراث او میرسد در این گونه مواقع از نظر قانونی برای پیگیری کیفری چک منعی وجود ندارد و وراث آن شخص می توانند به شکایت کیفری خود ادامه دهند.

آیا حواله های صادره از صندوق های قرضالحسنه تابع قوانین عملیات بانکی هستند؟

فراموش نکنید که چکهای صادره از صندوق های قرض الحسنه و موسسات مالی و اعتباری حواله هستند (شبیه چک) و اطلاق چک به آنها صحیح نیست ! لذا سئوال مطرح است که تکلیف چکهایی که از صندوق های قرض الحسنه دریافت میکنیم به چه صورت است؟ آیا مشمول قواعد و قوانین چک میشوند یا خیر؟و آیا میتوانیم با برگشت زدن این نوع چک ها تقاضای تعقیب کیفری کنیم؟

پاسخ این سئوال را ماده 2 قانون صدور چک مشخص کرده است این ماده بیان میدارد چکهای صادره عهده بانک هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده و یا می شوند، همچنین شعب آنها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم الاجراء است و مشمول مقررات قانون صدور چک هستند اما باید گفت که صندوق های قرض الحسنه بانک نیستند و روابط آنها تابع ضوابط و مقررات حاکم بر عملیات بانکی نیست.

پس برگه ها یا حواله های صادره (اصطلاحاً چک ها) از سوی آنها چک تلقی نمیشود و نمی توان مانند چکهای بانکی آنها را به اجراء گذاشت بلکه این برگه ها (شبیه چک ها) اعتبار اسناد عادی را دارند و برای وصول وجه آنها با توجه به مبلغ مندرج در برگه ها به شوراهای حل اختلاف یا دادگستری (حقوقی) می توان مراجعه کرد.

چک های صادره از طرف صندوق قرض الحسنه از امتیازات چک برخوردار است؟

توجه کنید برابر قانون صدور چک افتتاح حساب جاری برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی و صدور دسته چک فقط در اختیار بانک های کشور اعم از دولتی و خصوصی می باشد و سایر موسسات مالی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه فاقد چنین اختیار و امتیازی می باشند.

منظور از افتتاح حساب جاری آن است که پس از مفتوح نمودن حساب جاری بانک محال علیه دسته چکی در اختیار دارنده حساب قرار میدهد تا وی بتواند از محل دارایی و موجودی خود و با چک در وجه خود و یا اشخاص ثالث به نحو قانونی استفاده نماید.

باید توجه داشت که موسسات مالی و اعتباری و صندوق های قرض الحسنه حسب آنچه پیشتر بیان داشتم قادر به افتتاح حساب جاری نیستند و آنچه را که امروزه متداول و مرسوم است حساب قرض الحسنه است نه حساب جاری لیکن اینگونه موسسات و صندوق های قرض الحسنه برای رفاه حال مشتریان و استفاده بهینه از محل موجودی دسته حواله (اصطلاحاً شبیه چک) در اختیار اشخاص حقیقی و یا حقوقی و یا ذینفع قرار میدهند.

حواله های صادره (شبه چک) با ظهرنویسی (پشت نویسی) قابل انتقال به اشخاص ثالث نمی باشد چه آنکه نهاد ظهر نویسی نهادی است مخصوص اسناد تجاری از قبیل چک، سفته، برات و انتقال برگه حواله تابع انتقال طلب مدنی است.