در این مقاله به بررسی صیغه عقد می پردازیم ولی ابتدا به انواع حلال شدن زن به مرد اشاره خواهیم داشت. به واسطه عقد ازدواج، زن به مرد حلال میشود و آن بر دو قسم است: دائم و غیردائم.
عقد دائم آن است که مدت زناشویی در آن معین نشود و زنی را که به این قسم عقد میکنند زوجه دائمه میگویند. و عقد موقت آن است که مدت زناشویی در آن معین شود، مثلاً زن را به مدت یک ساعت یا یک روز یا یک ماه یا یک سال یا بیشتر عقد نمایند و زنی را که به این قسم عقد کنند متعه و صیغه مینامند.
احکام عقد
- در زناشویی ـ چه دائم و چه غیر دائم ـ باید صیغه خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست و صیغه عقد را یا خود زن و مرد میخوانند، یا دیگری را وکیل میکنند که از طرف آنان بخواند.
- وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم میتواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنان صیغه را خوانده است نمیتوانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند. ولی اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام کافی است.
- اگر زنی، کسی را وکیل کند که مثلاً ده روزه او را به عقد مردی درآورد و ابتدای ده روز را معین نکند، آن وکیل میتواند هر وقت که بخواهد او را ده روزه به عقد آن مرد درآورد ولی اگر معلوم باشد که زن، روز یا ساعت معینی را قصد کرده، باید صیغه را مطابق قصد او بخواند.
- یک نفر میتواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف زن و مرد، وکیل شود. و نیز مرد میتواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود به طور دائم یا غیردائم عقد کند. و هم چنین زن میتواند از طرف مرد وکیل شود که خود را به عقد او درآورد. ولی احتیاط مستحب آن است که عقد را دو نفر بخوانند.
دستور خواندن عقد دائم
اگر صیغه دائم را خود زن و مرد بخوانند و اول زن بگوید:
- خود را زن تو نمودم به مهری که معین شده، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: قبول کردم ازدواج را.
- عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنان صیغه عقد را بخواند چنان چه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید:
- پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: صحیح میباشد. و بهتر آن است لفظی که مرد میگوید با لفظی که زن میگوید مطابق باشد، مثلاً اگر زن «زَوَّجْتُ» میگوید مرد هم «قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ» بگوید.
دستور خواندن عقد غیر دائم
اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیردائم را بخوانند بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند، چنان چه زن بگوید:
بعد بدون فاصله مرد بگوید:«قَبِلْتُ» صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند و اول، وکیل زن به وکیل مرد بگوید: پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: صحیح میباشد.
شرایط عقد
عقد ازدواج چند شرط دارد:
- آن که به عربی صحیح خوانده شود و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند بهتر بلکه احوط آن است که کسی را که میتواند به عربی صحیح بخواند وکیل کنند، لکن لازم نیست. و خودشان هم میتوانند به غیر عربی بخوانند، اما باید لفظی بگویند که معنی زوجت و قبلت را بفهماند.
- مرد و زن یا وکیل آنان که صیغه را میخوانند، قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را میخوانند زن بگفتن «زَوَّجْتُکَ نَفْسِی» قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد بگفتن «قَبِلْتُ التَّزْوِیجَ» زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وکیل مرد و وکیل زن صیغه را میخوانند، به گفتن «زَوَّجْتُ«الخ» وَقَبِلْتُ» قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کردهاند زن و شوهر شوند.
- کسی که صیغه را میخواند عاقل و بنابر احتیاط لازم بالغ باشد چه برای خودش بخواند، یا از طرف دیگری وکیل شده باشد.
- اگر وکیل زن و شوهر یا ولی آنان صیغه را میخوانند، در عقد، زن و شوهر را معین کنند، مثلاً اسم آنان را ببرند یا به آنان اشاره نمایند. پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید: زَوَّجْتُکَ اِحْدی بَنَاتی یعنی: زن تو نمودم یکی از دخترانم را و او بگوید «قَبِلْتُ» یعنی: قبول کردم چون در موقع عقد، دختر را معین نکردهاند عقد باطل است.
- زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهراً با کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است عقد صحیح است.
