قانون ارث زن از شوهر
امروزه قانون در تمامی ابعاد مختلف زندگی بشری رخنه کرده و با به افراشته ساختن پرچم عدالت، نعمت ارزشمندی را به آحاد مردم اعطا نموده است.
قانون به عنوان حقی بنیادی و مطالبه اساسی مردم از هر حکومتی تلقی می شود و همه حکومت ها مکلف به برقراری قانون در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… جامعه هستند.
بدون شک فقدان قانون در هر حوزه ای، زمینه ساز توسعه ظلم، ستمگری، بی نظمی، هرج و مرج و… می شود که آسیب ها و معضلات مختلفی را به همراه دارد.
خوشبختانه در کشورمان، قانون و مقررات اساسی در حوزه های مختلف زندگی انسان ها وضع شده است و می توان از نقش پر رنگ مردم در خصوص مطالبه قانون به عنوان ارتقای سطوح قانونی یاد کرد.
البته نمی‌توان منکر برخی از کم و کاستی ها در ماهیت قوانین کشور و اجرای قانون در بخش های گوناگون جامعه شد که نیاز به توجه دوچندان قانونگذاران، مسئولان و همچنین خود مردم دارد.
موضوع این نوشتار تیم حقوقی گروه وکلای یاسا؛ اختصاص به قانون ارث زن از شوهر دارد.
همانطور که مطلع هستید؛ هر کسی بعد از مرگش، اموال و سرمایه هایی از خود به جا می گذارد که به عنوان ارث متوفی محسوب می شود. ورثه به عنوان وارثان این اموال به جا مانده می باشند که بر اساس قانون و مقررات؛ از میزان مشخصی سهم الارث برخوردار می باشند. زن هم یکی از ورثه ی متوفی محسوب می شود که از شوهر متوفی اش، سهم الارثی دریافت م ی‌نماید.
بر همین اساس و به دلیل سوالات پر تکرار مردم عزیز؛ در این نوشتار تیم حقوقی گروه وکلای یاسا ، قانون ارث زن از شوهر را برای شما سروران ارائه می نماید.
ارث بردن زن از شوهر در عقد دائم و موقت از منظر قانونی
به طور کلی شرع و قانون تعیین نموده که؛ در صورتی رابطه زوجیت زن و شوهر در عقد دائم نکاح باشد، زن از شوهر ارث می برد و در مواقعی که رابطه زوجیت زن و شوهر به سبب عقد موقت نکاح باشد؛ زن از ارث شوهر برخوردار نمی باشد.
حتی قانونگذار پیشبینی کرده است که در مواقعی که زن و شوهر در هنگام عقد موقت نکاح، در عقدنامه و شروط ضمن عقد؛ شرط ارث بری زن از شوهر را قید نمایند نیز هیچ ارثی از شوهر به زن نمی رسد و در واقع؛ شرط ارث بردن زن از شوهر در عقد موقت نکاح از اساس باطل می باشد. توجه داشته باشید که؛ در شروط ضمن عقد موقت نکاح؛ اجازه قید شرط نفقه دهی زوج وجود دارد ولی این امکان برای برخورداری زن از ارث شوهر مقدور نمی باشد.
ماده 940 قانون مدنی: « زوجین که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند. ۱. از مفهوم ماده ۹۴۰ ق.م. و قید زوجیت دایمی چنین فهمیده می شود که در نکاح منقطع(متعه) ارث راه ندارد. ۲. شرط توارث در نکاح منقطع نیز به دلیل تعارض با قواعد امری ارث باطل است. ۳. اگر همسر مسلمان پیش از مرگ او کافر شود از ارث محروم است(ماده ۸۸۱ مکرر): رک. ارث، ش۱۴۰.»
قانون ارث بردن زن از شوهر در صورت طلاق
در بالا در خصوص قانون ارث زن از شوهر؛ بیان نمودیم که در صورتی که رابطه زوجیت در چارچوب عقد دائم باشد، زن از شوهر خود ارث می برد و در صورت عقد موقت، هیچ ارثی از مرد نصیب زن نخواهد شد. اما قانون ارث زن از شوهر در مواردی که زوجین از یکدیگر طلاق بگیرند، چگونه است؟
قانون باشفافیت و جامعیت در این خصوص تعیین و تکلیف کرده است.
در صورتی که طلاق زن و شوهر به صورت رجعی صورت پذیرفته باشد و در دوران عده، شوهر فوت نماید؛ زن از شوهر متوفی اش سهم الارث دریافت می نماید.
و در مواقعی که شوهر بعد از دوران عده فوت نماید و یا اینکه طلاق زن و شوهر از نوع بائن باشد؛ زن ارثی از شوهر نمی‌برد.
طلاق رجعی: به نوعی از طلاق می گویند که مرد اجازه دارد در زمان عده، به زنی که طلاق داده، رجوع داشته باشد؛ یعنی بدون آنکه صیغه عقد مجددا جاری شود، وی را دوباره همسر خود نماید.
طلاق بائن: طلاق بائن بدان مفهوم می‌باشد که در دوران عده، زوج حق رجوع به زوجه را ندارد و در صورتی که خواستار زندگی مجدد با زوجه مطلقه اش می باشد، بایستی تا انقضای مدت عده صبر نموده و پس از آن با عقد نکاج مجدد او را به همسری تعیین کند.
ماده 943 قانون مدنی: «اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند هر یک از آنها که قبل از انقضای عده بمیرد دیگری از او ارث می‌برد لیکن اگر فوت یکی از آنها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق بائن باشد از یکدیگر ارث نمی برند.»
همچنین قانون مقرر کرده است که در صورتی که شوهر مبتلا به بیماری سخت، یک سال قبل از فوتش اقدام به طلاق دادن زن خود نماید؛ حتی اگر طلاق به صورت بائن نیز باشد، زن از شوهر متوفی ارث می برد. البته به شرطی که زن در این یک سال، اقدام به ازدواج ننموده باشد.
ماده944 قانون مدنی: «اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد زوجه از او ارث می برد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر این که زن شوهر نکرده باشد.»
همچنین بر اساس ماده 945 قانون مدنی؛ «اگر مردی در حال مرض زنی را عقد کند و در همان مرض قبل از دخول بمیرد زن از او ارث نمی برد لیکن اگر بعد از دخول یا بعد از صحت یافتن از آن مرض بمیرد زن از او ارث می برد.»
سهم الارث زن از شوهر به چه میزانی است و شامل چه اموالی می شود؟
قبل از آنکه به میزان ارث زن از شوهر بپردازیم، بد نیست اموال منقول و غیرمنقول را مشخص سازیم.
اموال منقول: اتومبیل، موتور و…
اموال غیرمنقول: خانه، مغازه، باغ، زمین و…
به طور کلی و در صورتی که شوهر دارای فرزند باشد؛ سهم الارث زوجه به میزان یک هشتم اموال منقول و اموال غیرمنقول تعیین شده است.
ولی اگر شوهر دارای هیچ فرزند نباشد؛ سهم الرث زن از شوهر به یک چهارم افزایش می یابد.
ماده 946 قانون مدنی: «زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از همه اموال به ترتیب یاد شده خواهد بود.»
در مواردی دیده شده است که برخی از ورثه متوفی نسبت به قیمت گذاری اموال غیر منقول اقدام نمی نمایند و از پرداخت ارث زن از شوهر امتناع می ورزند. در این موارد و با عنایت به ماده 948 قانون مدنی؛ « هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند زن می تواند حق خود را از عین‌اموال استیفا کند. هرگاه درمورد ماده قبل ورثه از اداء قیمت ابنیه و اشجار امتناع کند زن می تواند حق خود را از عین آنها استیفاء نماید.»
رویه قضایی این مورد به این گونه می باشد که؛ زن می‌تواند سهم مشاع خود را از عین یعنی خود زمین و خانه تملک نماید.
سوالات و ابهامت خود را با کارشناسان حقوقی موسسه داتا مطرح فرمایید.
