مشاغل مزاحم و شهرداری با مشاغل مزاحم مردم برخورد می کند

مشاغل مزاحم : بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها، وظیفه‌ای دشوار و البته مشخص را بر عهده شهرداری‌ها گذاشته است. هدف این ماده جلوگیری از ایجاد و تاسیس هر گونه مکانی است که به نحوی که موجب بروز مزاحمت برای ساکنان یا مخالف اصول بهداشت در شهرها باشد. بر این اساس، شهرداری مکلف است از تاسیس کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، گاراژهای عمومی، تعمیرگاه‌ها، دکان‌ها و همچنین مراکزی که مواد محترقه می‌سازند، اصطبل چارپایان و مراکز دامداری و به طور کلی تمامی مشاغل مزاحم و کسب‌هایی که ایجاد مزاحمت و سروصدا یا تولید دود یا عفونت می‌کنند یا باعث تجمع حشرات و جانوران می‌شوند، جلوگیری کند.

شهرداری همچنین باید برای تخریب کوره‌های آجر و گچ و آهک‌پزی و خزینه گرمابه‌های عمومی که مخالف بهداشت است اقدام کند و با نظارت و مراقبت در وضع دودکش‌های اماکن و کارخانه‌ها و وسایل نقلیه که کارکردن آنها دود ایجاد می‌کند، مانع آلوده شدن هوای شهر شود. اگر هم این تاسیسات قبل از تصویب قانون شهرداری‌ها به وجود آمده باشند، شهرداری باید آنها را تعطیل کند و اگر لازم شود، به خارج از شهر انتقال دهد.

بند 20 ماده 55 منجر به تولد کمیسیونی به همین نام شد. مهم‌ترین وظایف این کمیسیون جلوگیری از ایجاد و تاسیس اماکنی است که به نحوی موجب بروز مزاحمت برای ساکنان شهرها می‌شود. البته اهداف دیگری نیز در تاسیس این کمیسیون نقش داشته‌اند، مانند جلوگیری از ایجاد و تاسیس اماکنی که به نحوی فعالیت آنها مخالف اصول بهداشت شهری است یا جلوگیری از تاسیس و فعالیت تمامی مشاغلی که مزاحمت و سروصدا ایجاد می‌کنند. جلوگیری از فعالیت شغل‌هایی که در اماکن مسکونی با تاسیس دفاتر اداری و بهداشتی موجب ایجاد مزاحمت برای سایر ساکنان می‌شوند از دیگر اهداف این بند است.

نقش کمیسیون در دعاوی موضوع بند 20 و مشاغل مزاحم

در صورتی که شخصی بعد از مشاهده مشاغل زیان‌آور و آلوده‌کننده بخواهد موضوع را در کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها پیگیری کند، باید به کجا مراجعه و شکایت خود را چگونه مطرح کند؟ پاسخ این است که در صورت مشاهده چنین مشاغلی، شهروندان می‌توانند شکایت خود را به حوزه‌های معاونت امور شهری و فضای سبز مناطق شهرداری‌ها یا ادارات ساماندهی مستقر در مناطق یا به شرکت ساماندهی و مشاغل مزاحم و صنایع مزاحم اعلام کنند. پس از اعلام شکایت، کارشناسان ادارات ساماندهی که به حوزه معاونت امور شهری و فضای سبز وابسته‌اند، به بررسی و بازدید از محل و تهیه گزارش اقدام می‌کنند و در صورت وارد دانستن شکایت، در اجرای بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها، نظریه خود را صادر خواهند کرد.با توجه به نوع فعالیت صنایع و مشاغل، این نظریه‌ها در اشکال مختلف صادر می‌شود. برای مثال، در خصوص مشاغل مزاحم و پرسروصدا در صورتی که موجب تولید دود یا پخش ذرات شیمیایی نشوند، مهلت مناسب برای رفع مزاحمت صادر می‌شود. همچنین در خصوص مشاغلی که به نحوی مزاحمت آنها موجب سلب آسایش سایر ساکنان می‌شود یا در صورتی که وجود فعالیت‌های مذکور با شرایط محل مناسب نباشد، رأی به تعطیل و پلمپ محل داده می‌شود.

تصمیم‌گیری در مورد مشاغل آلاینده

کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها یک مرجع رسیدگی‌کننده اداری است و زیرمجموعه قوه قضائیه نیست. بنابراین، آیین دادرسی حاکم بر آن با دادگاه‌های عمومی متفاوت است. نحوه تصمیم‌گیری کمیسیون در خصوص صنایع و مشاغل آلاینده و آنهایی که در تعارض بهداشت شهری هستند، به این ترتیب است که بر اساس تصویب‌نامه هیات وزیران راجع به انتقال صنایع آلوده‌کننده و مزاحم محیط زیست شهر تهران (شماره 944/ت/119 مورخ 92/4/9) و به موجب ماده 2 قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب (74/4/3) «انجام عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم کند، ممنوع است و شهرداری اقدام به صدور نظریه در خصوص انتقال آنها به خارج از شهر می‌کند.»

نتیجه اجرا نکردن احکام کمیسیون

احکام مراجع قضایی و شبه‌قضایی لازم‌الاجرا هستند و دولت اجرای آنها را تضمین می‌کند. بنابراین به آسانی نمی‌توان از زیر بار اجرای هیچ رأیی شانه خالی کرد. شهرداری در نظریه‌های خود، با توجه به موارد ذکرشده، مهلت لازم را برای اجرای نظریه به مالکان می‌دهد. چنانچه ظرف مهلت تعیین‌شده، برای رفع مزاحمت یا انتقال شغل به خارج از شهر اقدام نشود، شهرداری‌ها رأسا به وسیله ماموران خویش برای اجرای نظریه اقدام می‌کنند. نظریه‌های صادرشده به تایید مسئولان مربوط در شهرداری‌ها (از جمله معاون امور شهری و فضای سبز منطقه و شهردار ناحیه مربوط و مسئول کمیسیون بدوی بند 20 ماده 55)می‌رسد.

امکان اعتراض به آرای کمیسیون

ممکن است این سؤال پیش آید که آیا نظریه صادرشده در مناطق قطعی است و باید بی‌درنگ اجرا شود یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که نظریه شهرداری ظرف مدت 10 روز قابل اعتراض در کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها است. این کمیسیون دارای 3 عضو است و در شورای اسلامی شهر تشکیل می‌شود. در صورتی که صاحبان صنایع به نظریه شهرداری اعتراضی داشته باشند، می‌توانند اعتراض خود را در دبیرخانه کمیسیون ثبت کنند. کمیسیون پس از بررسی و در صورت وارد دانستن اعتراض، آن را نقض و اقدام به صدور رأی می‌کند و در غیر این صورت، با ابرام نظریه شهرداری برای اجرا، رأی را به شهرداری می‌فرستد تا پس از ابلاغ، برای اجرای آن اقدام کند.

رأی کمیسیون بند 20 ماده 55 قطعی است و بر اساس قانون جدید دیوان عدالت اداری ظرف 3 ماه قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است. رأی مراجع رسیدگی‌کننده تا زمانی که قطعی نشده باشد، اجرا نمی‌شود، هر چند این قاعده استثنائاتی دارد. البته آرای کمیسیون بند 20 ماده 55 قانون شهرداری‌ها از جمله این استثناها نیست. بنابراین، آرای این کمیسیون باید ابتدا قطعی و سپس اجرا شود. علاوه بر این، باید توجه کرد که مرجع اعتراض به این آرا، دیوان عدالت اداری است.

حوزه اقدامات شهرداری

آیا شهرداری می‌تواند به تعطیل واحدهایی نظیر دفاتر فنی و مهندسی یا مطب پزشکی که در مجتمع‌های مسکونی فعالیت می‌کنند، اقدام کند یا فقط می‌تواند با واحدهایی مثل میوه‌فروشی‌هایی که اقدام به فروش میوه در مقابل واحدهای کسبی خویش می‌کنند یا مشاغلی که مخالف بهداشت شهری نیستند، اما باعث مشکلاتی در رفت‌و‌‌آمد می‌شوند برخورد کند و آنها را به نحوی به رفع مزاحمت وادارد؟

در پاسخ باید گفت که هرچند در قانون به بعضی از مشاغل اجازه فعالیت در اماکن مسکونی متعلق به مالک اعطا شده است، این موضوع را هم نباید نادیده گرفت که در صورت ایجاد مزاحمت و سروصدا به نحوی که موجبات آزار و اذیت سایر ساکنان فراهم شود، می‌توان به تعطیل و پلمپ آنها اقدام کرد. شهرداری همچنین می‌تواند در اجرای بند 20 کمیسیون ماده 55 مشاغلی چون آژانس تاکسی و نمایشگاه‌دارانی را که موجب مزاحمت می‌شوند تعطیل  و پلمب کند.

علیرضا بهاری