بعد از فوت اشخاص، در صورتیکه متوفی دارای حقوق مستمری باشد، وراث ایشان میتوانند از حقوق مستمری و بازنشستگی او استفاده کنند.
بازماندگان متوفی دارای شرایط بیمه شده متوفی، در یکی از حالات زیر مستمری بازماندگان را دریافت خواهند کرد:
- در صورتیکه متوفی، بازنشسته و دارای بیمه باشد، بازماندگان حقوق او را به ارث خواهند برد.
- در صورتیکه فردی که بیمه شده است، مستمری بگیر از کارافتاده باشد.
- در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که درده سال آخر زندگی خود حداقل حق بیمه یکسال کار را در آخرین سال زندگی خود پرداخت کرده باشد.
- در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ده سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یکسال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه 90 روز کار را پرداخت کرده باشد.
اگر بیمه‌شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی که قبل از تصویب این ماده واحده فوت شده و به هر علت در مورد آنان مستمری برقرار نشده است، حسب مورد مشمول شرایط مقرر در این بند یا تبصره 2 هستند.
اگر بیمه شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشد ولی حداقل 20 سال حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان وی از مستمری برخوردار خواهند شد.
در تعیین متوسط مزد یا حقوق ماهانه مشمولان این تبصره برای محاسبه میزان مستمری، تبصره ماده 77 قانون تأمین اجتماعی ملاک عمل قرار می‌گیرد.
در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین ده تا بیست سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته‌باشد به بازماندگان وی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده (83) همان قانون مستمری پرداخت می‌گردد.
بیمه‌شده‌ای که از تاریخ تصویب این قانون به بعد فوت می‌شود چنانچه سابقه پرداخت حق بیمه او از یک سال تا ده سال باشد به بازماندگان وی در ازاء هر سال سابقه پرداخت حق بیمه غرامت مقطوعی معادل یک ماه حداقل دستمزد کارگر عادی در زمان فوت به طور یکجا و به نسبت سهام مقرر در ماده(83) قانون تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.
در مواردی که بیمهشده بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت نماید حقوق مستمری به بازماندگان او تعلق خواهد گرفت.
هرگاه مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده به مدت شش ماه، مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی خود را مطالبه نکند، بازماندگان دارای شرایط او حق دارند موقتاً مستمری و یا حقوق وظیفه قانونی خود را تقاضا و دریافت کنند.
درصورتی که معلوم شود شخص مذکور در حال حیات است وضع مستمری او به حالت اول اعاده می‌گردد. بازنشستگان کلیه صندوقهای بازنشستگی کشور نیز مشمول این تبصره خواهند بود.
کدام بازماندگان میتوانند حقوق مستمری از مرد دریافت کنند؟
زوجه دائم بیمهشده متوفی، زمانیکه شوهر اختیار نکرده است.
همسران بیمهشده متوفی که شوهر اختیار نموده‌اند (عقد دائم) در صورت فوت شوهر دوم، توسط تأمین اجتماعی مجدداً به آنها مستمری پرداخت خواهد شد.
فرزندان متوفی در صورتی که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون قادر به کار نباشند.
از تاریخ تصویب این قانون، حقوق وظیفه و مستمری موضوع تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب آذر ماه 1338 در مورد ورثه ذکور (پسر) تا پایان بیست سالگی و چنانچه به موجب مدارک مثبته در یکی از دانشگاهها یا مؤسسات آموزشی رسمی عالی مشغول تحصیل باشند تا پایان بیست و پنج سالگی قابل پرداخت خواهد بود.
حقوق وظیفه سهم فرزندان و نوادگان اناث (دختر) کلیه مستخدمین وزاتخانه‌ها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین سازمانهای دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و قانون تأمین اجتماعی که طبق قوانین و مقررات مربوطه برقرار شده یا بشود با رعایت کلیه قوانین و مقررات مورد عمل به شرط نداشتن شوهر و شغل قابل پرداخت میباشد.
حقوق وظیفه سهم فرزندان و نوادگان اناث که براساس قوانین قبلی به علت رسیدن به سن مقرر قطع شده است به شرط آنکه شوهر و یا شغل نداشته باشند مشمول مقررات بند (ب) مذکور خواهد بود.
پدر و مادر متوفی در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و در هرحال مستمری از سازمان دریافت ندارند.
کدام بازماندگان میتوانند حقوق مستمری از زن دریافت کنند؟
شوهر مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده ثانیاً سن او از شصت سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده بوده و در هرحال مستمری از سازمان دریافت نکند.
فرزندان در صورت داشتن شرایط زیر از حقوق مادرشان که فوت شده است استفاده میکنند:
الف) پدر آنها در قید حیات نبوده یا واجد شرایط مذکور در بند اول این ماده باشد و از مستمری دیگری استفاده نکند.
ب) سن آنها کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل و یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون قادر به کار نباشند.
پدر و مادر دختری که فوت شده است، در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و در هرحال مستمری از سازمان دریافت ندارند.
سهم مستمری هریک از بازماندگان چقدر میباشد؟
الف) میزان مستمری همسر بیمه شده متوفی معادل پنجاه درصد مستمری استحقاقی بیمهشده است و در صورتی که بیمه شده مرد دارای چند همسر دائم باشد مستمری به تساوی بین آنها تقسیم خواهد شد
ب) میزان مستمری هر فرزند بیمه شده متوفی معادل بیست و پنج درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد و در صورتی که پدر و مادر را از دست داده باشد مستمری او دو برابر میزان مذکور خواهد بود.
ج) میزان مستمری هر یک از پدر و مادر متوفی معادل بیست درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد. مجموع مستمری بازماندگان بیمه شده متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز نماید هرگاه مجموع مستمری از این میزان تجاوز کند.
سهم هر یک از مستمری بگیران به نسبت کاهش داده می‌شود و در این صورت اگر یکی از مستمری بگیران فوت شود یا فاقد شرایط استحقاقی دریافت مستمری گردد سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور در این ماده افزایش خواهد یافت و در هرحال بازماندگان بیمه شده از صددرصد مستمری بازماندگان متوفی استفاده خواهند کرد.
منظور از مستمری استحقاقی بیمه شده متوفی مستمری حین فوت او میباشد.
در مورد بیمه شدگانی که دراثر هر نوع حادثه یا بیماری فوت شوند، مستمری استحقاقی عبارت است از مستمری که برای بیمه شده ازکارافتاده کلی حسب مورد برقرار می‌شود.
هرگاه بیمهشده فوت کند هزینه کفن و دفن او از طرف سازمان تأمین خدمات درمانی پرداخت خواهد شد.
