هرفردی براساس میل شخصی و توان مالی خود یکی از انواع مسافرت های زمینی با وسایل شخصی، اعم از اتوبوس یا قطار و نیز سفرهای هوایی و دریایی را انتخاب می‌کند.. جدا از نوع سفرها، هرکس براساس نوع وسیله‌ای که با آن سفر می‌کند از حقوقی خاص برخوردار است که باید با آنها آشنا باشد. در این مقاله قصد داریم به بیانی ساده مخاطبین محترم را از برخی از حقوق خود در مسافرت با انواع وسایل مطلع نماییم. با ما همراه باشید.
مسافرت با اتوبوس
حق داشتن بلیط به نام مسافر
مسافر حق خواهد داشت بلیت مسافرتی به نام و مشخصات خود داشته باشد. بلیت، یک نوع قرارداد حمل بین شرکت مسافربری و مسافر است که براساس آن، شرکت مسئولیت جابجایی مسافران را از مبدا تا مقصد سفر در یک دوره زمانی مشخص با وسیله نقلیه معین به عهده میگیرد. بلیت، تعلق به مسافر داشته و در صورت پرداخت وجه و صادر شدن بلیت، ارائه خدمات حمل و نقل و رساندن مسافر به مقصد نهایی مندرج در بلیت، وظیفه و تکلیف شرکت و از حقوق مسافرین به شمار می آید. مسافران می‌تواند صدور بلیت دسته جمعی را برای خود و همراهانش از شرکت مسافربری طلب نماید و شرکت مسافربری مکلف به صدور بلیت خواهد بود. کودکان با زیر 2سال، میتوانند از سرویسهای رایگان حمل و نقل بین شهری را، البته بدون اختصاص صندلی بهره مند شوند.
حق دسترسی به اطلاعات سفر
از دیگر حقوق مسافران، دسترسی آسان به اطلاعات سفر است. اطلاعات سفر شامل: قیمت خدمات ارائه شده، نوع سرویسی که مسافران باید دریافت کند، دریافت مشخصات راننده و شرکت حمل و نقل، مسیر حرکت اتوبوس، محل پارک و پیاده شدن، محل‌های توقف برای نماز یا صرف غذا و… است.
حق انتخاب صندلی و رویت پروانه شرکت مسافربری توسط مسافر
مسافر حق دارد ، هم شرکت مسافربری و هم صندلی خود را برای صدور بلیط، آزادانه انتخاب نماید و برای حصول اطمینان از دریافت سرویس و خدمات استاندارد، پروانه فعالیت شرکت مسافربری را رویت و حتی مطالعه کند. شرکتهای حمل ونقل موظفند اصل پروانه فعالیت خود را در منظر رویت مسافران قرار دهند.
تکریم و حفظ شئون مسافران
رفتار مناسب با مسافران و حسن برخورد با آنها، از حقوق هر مسافر بوده و کارکنان شرکتهای حمل ونقل، رانندگان و خدمه سرویسهای مسافرتی موظفند، شئون اخلاقی، اسلامی و انسانی در محیط سفرهای بین شهری را درباره همه مسافران کاملاً رعایت نمایند.
برخورداری مسافر از خدمات به موقع
مسافران حق دارند از خدمات به‌موقع و بدون هرگونه تاخیر بهره‌مند شود. در صورت بروز هرگونه تاخیر در حرکت وسایل نقلیه در زمان تعیین‌شده، شرکت موظف است در سریعترین زمان ممکن و حداکثر تا یک ساعت، نسبت به جایگزین کردن وسیله نقلیه مناسب اقدام کند. شرکتهای حمل مکلف هستند، مسافران را در زمان معمول و مناسب و با جلوگیری از ایجاد تاخیرهای غیرمعمول در حین سفر و خارج شدن ناوگان از مسیر اصلی برای مسافرگیری و… به مقصد برساند.
حق استراداد بلیط
مسافران حق دارند در چارچوب قوانین و آیین‌نامه های وزارت راه، نسبت به انصراف از سفر و عودت بلیت خود اقدام کند. در صورت انصراف مسافر از سفر، 90 درصدبهای بلیت تا یک ساعت قبل از حرکت و بعد از آن 50 درصد از کل مبلغ بلیت می بایست به مسافران عودت شود. در صورت بروز تاخیرهای بیش از یک ساعت در حرکت وسایل نقلیه و در صورت تقاصای مسافران، باید تمام مبلغ بلیت به مسافر عودت شود.
حق مسافر در استفاده از خدمات بهداشتی
مسافر حق خواهد داشت از خدمات مناسب و کاملاً بهداشتی در محیط سفرهای بین شهری بهره‌مند شود. خصوصا توزیع آب آشامیدنی باید در ظرفهای یک‌بار مصرف و تهیه و توزیع اقلام خوراکی از مراکز دارای مجوز بهداشتی معتبر، با بسته‌بندی مناسب ودارای پروانه ساخت و دارای تاریخ مصرف معتبر صورت پذیرد.
دریافت خدمات ایمن و استفاده از برخی امکانات رفاهی
مسافران حق دارند از سفری امن و با رعایت کامل اصول ایمنی بهره‌مند شود. شرکت حمل ونقل و وسیله نقلیه باید دارای پوشش بیمه‌ای مناسب باشد. مسافران حق دارند، با رعایت حال دیگر مسافران از تجهیزات و امکانات رفاهی اتوبوس شامل : بخاری، کولر، آبسردکن، تلویزیون و… بهره‌مند گردند. در صورت پخش و نمایش محصولات نمایش خانگی، شرکت مکلف خواهد بود، از محصولات مجاز و با رعایت دقیق حقوق تولیدکنندگان آن استفاده کند.
طرح شکایت مسافران
مسافران می توانند، شکایت خود از عملکرد شرکت مسافربری ، راننده و سایر کارکنان آن را حداکثر ظرف مدت زمانی یک ماه، در ادارات کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای مطرح نمایند. شرکت حمل و نقل موظف است در زمان ارایه سرویس به مسافران، مدیر پاسخگو را در محل خدمات‌دهی به‌کار گیرد و شماره تلفن پاسخگویی شرکت و شماره سامانه پیام کوتاه 3000143 را در ظهربلیت و در داخل وسیله نقلیه در معرض دید عموم مسافران درج کند.
مسئولیت بار مسافران
مسافران حق دارند، اگر وسیله نقلیه در طول مسیر سفر به هر علت متوقف گردد، شرکت حمل و نقل موظف است، امکان ادامه مسافرت با وسیله نقلیه مناسب را در اسرع وقت و بدون ایجاد هرگونه هزینه اضافی برای مسافر فراهم نماید. مسافران حق حمل توشه همراه خود را تا وزن 20 کیلوگرم به‌صورت مجانی در سفرهای بین‌شهری را دارد. حداکثر وزن مجاز بار همراه هر مسافر 40 کیلوگرم است و مسئولیت محافظت و حراست از توشه و جبران کلیه خسارات احتمالی وارده به بار به عهده شرکت و راننده تحت پوشش است. شرکت حمل باید برچسب کددار توشه را که شماره آن در بلیت مسافر هم درج شده است به‌عنوان رسید توشه به مسافر تحویل دهد.
مسافرت با هواپیما
برابری در دریافت خدمات پروازی
کلیه مسافران هواپیما به صورت یکسان و برابر، از خدمات شرکتهای هواپیمایی بهره‌مند خواهندشد. در صورتی که حتی با وجود بلیت صادرشده، شرکت هواپیمایی از پذیرش مسافر به لحاظ محدودیت‌های خاص خود، اعم از بازرگانی، فنی یا حقیقی امتناع نماید، موظف به استرداد وجه پرداختی و همچنین ارائه یک بلیت مجانی از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است.
حقوق مسافر هنگام ابطال بلیط از سوی شرکت
- در صورتی که ابطال پرواز از زمان خرید بلیت تا یک هفته قبل از انجام پرواز از سوی شرکت اعلام شود، شرکت حمل‌کننده مکلف به پرداخت کامل وجه بلیت است.
- همچنین اگر ابطال پرواز از 6 روز تا 24 ساعت قبل از انجام پرواز رخ داده باشد، شرکت حمل‌کننده موظف به استرداد کامل وجه بلیت مسافر و ارائه یک بلیت مشابه با 30 درصد تخفیف از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است.
- اگر ابطال 24 ساعت قبل از زمان پرواز، رخ دهد، شرکت حمل‌کننده مکلف به استرداد کامل وجه و واگذاری یک فقره بلیت نیم‌بها مشابه از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است. لازم به ذکر است، واگذاری بلیت مشابه (از لحاظ مسیر و کلاس پروازی) در اولین فرصت زمانی انجام می پذیرد.
- در صورت جابجایی مسافر توسط سایر خطوط پروازی، این مهم، بدون پرداخت هزینه یا مابه‌التفاوت یا خسارت توسط مسافر و مستقیما توسط خودشرکت‌های هواپیمایی انجام خواهد شد.
حقوق مسافر در هنگام تاخیر خطوط پروازی
در صورت بروز تاخیر در حین پرواز بر اساس زمان قید شده در بلیت مسافران، اقدامات ذیل باید در اسرع وقت توسط شرکت هواپیمایی انجام شود:
- در صورت بروز تاخیر بیش از یک ساعت و کمتر از دو ساعت، شرکت حمل کننده موظف است از مسافران پذیرایی شامل: میان وعده اعم از سرو نوشیدنی گرم یا سرد و شیرینی مناسب به عمل آورد. البته ارائه این خدمات در صورت وجود زمان کافی جهت پذیرایی و عدم ایجاد تاخیر بیشتر در پرواز شرکت هواپیمایی است.
- در صورت بروز تاخیر بیش از 2 ساعت و تا 4 ساعت، پذیرایی مناسب حداقل از نوع اول (شامل میان وعده ها اعم از سرو نوشیدنی گرم یا سرد و شیرینی های مناسب) با در نظر گرفتن امکانات فرودگاهی به عمل خواهد آمد. در صورت تمایل مسافران و امکان انجام آن از سوی شرکت هواپیمایی، پرواز تغییر خواهد کرد. اقدامات لازم جهت اعزام با سایر شرکتهای هواپیمایی (در صورت درخواست مسافر) و در صورت وجود پرواز از همان مسیر یا انتقال به مقصد نهایی از طریق مسیرهای جایگزین (به غیر از مسیر ثبت شده در بلیت) انجام خواهد شد. صمنا در صورت انصراف مسافر از ادامه پرواز، وجه بلیت به‌صورت کامل عودت خواهد شد.
- در صورت بروز تاخیر بیش از 4 ساعت، شرکت هواپیمایی مکلف به ارائه یک فقره بلیت مشابه با تخفیف 30 درصد از لحاظ مسیر و کلاس پروازی است. در مورد پروازهایی که به علت شرایط جوی نامساعد یا شرایط خاص امنیتی ایجاد شده فرودگاه های مبدا یا فرودگاه مقصد و یا در مسیر دچار تاخیر در پرواز یا ابطال بلیت می‌شوند، شرکتهای هواپیمایی صرفا با رعایت مقررات پذیرایی از مسافران، فقط موظف به عودت کامل وجه به مسافران خواهندبود.