ثبت
ثبت، به معنای درج کتبی قراردادها و معاملات در دفاتر دولتی می‌باشد. ثبت نمودن یک قرارداد، سبب می‌شود تا سندی مکتوب از آن چه که در معامله توافق شده است، به وجود آید و چنانچه بعدها مشکلی پیش آمد یا هر یک از طرفیت، از وظایف خود که در آن قرارداد کوتاهی کرد، می‌توان برای دریافت حقوق و برقراری عدالت به آن استناد نمود.
نکاح و ثبت ازدواج
یکی از مسائل مهم در زندگی، ازدواج یا نکاح است. همان‌طور که می‌دانید عقد نکاح، به معنای اتحاد زن و مرد برای تشکیل خانواده است. آن چه که در ازدواج روی می‌دهد، حقوق و وظایفی است که به موجب ازدواج برای زن و مرد برقرار خواهد شد. بنابراین، این امر نکاح یا ازدواج می بایست به عنوان یک قرارداد یا معامله، در دفاتر مربوطه ثبت شود.
باید توجه داشت که ثبت ازدواج یا نکاح، برای مسائل زیادی نظیر فرزندان، موارد مربوط به خانواده، موارد اقتصادی و حقوقی و بسیاری مسائل دیگر، اهمیت پیدا می کند. ناگفته نماند که عدم ثبت نکاح دائم برای زوج (مرد)، جرم محسوب می شود.
ثبت احوال
بر طبق آن چیزی که در قانون ثبت احوال در سال ۱۳۵۵ آورده شده است، وقایع چهارگانه زندگی یعنی تولد، ازدواج، طلاق و وفات می بایست در سازمان ثبت احوال، ثبت گردد.
اهداف ثبت نکاح
- اطمینان از صحت نکاح
وقتی که برای ثبت نکاح اقدام شود، در طرفین این احساس امنیت ایجاد می‌شود که نکاح به صورت صحیح و با شرایط لازم منعقد شده است. به عنوان مثال، در فرایند ثبت ازدواج، هویت طرفین باید ثبت شود و سردفتر، موظف به احراز هویت خواهد بود. یا مواردی مانند مجرد بودن طرفین، قرائت صیغه عقد، تضمین سلامتی زوج و زوجه از بیماری‌های مسری و خطرناک و بسیاری موارد دیگر، در ثبت ازدواج، مشخص خواهد شد.
- پیشگیری از بروز اختلاف
همان طور که در ابتدای این مقاله شرح داده شد، ثبت، سبب به وجود آمدن سندی خواهد شد که هرگونه ادعایی خلاف آن را رد می‌نماید. همچنین در هنگام تشکیل آن، می‌بایست گواهی و مدارکی از طرفین دریافت و نسبت به تأیید صحت آن اقدام شود، در نتیجه در مواردی مانند شوهردار بودن زن در حالی که مرد از آن بی اطلاع است، یا فریب در ازدواج، می‌تواند ازدواج را منتفی نماید و از بروز اختلاف پیشگیری کند.
- ضمانت های اجرای ثبت
سردفتر ازدواج و عاقدان، می بایست ضمانت اجرای کیفری، انتظامی و اداری داشته باشند. یعنی این افراد موظف هستند تا بر طبق قانون، تمام مدارک لازم برای ثبت ازدواج را دریافت نموده و سپس به ثبت آن مبادرت ورزند. در غیر این صورت مطابق با قانون، توبیخ های شفاهی، توبیخ کتبی، انفصال موقت از شغل و یا انفصال دائم از شغل، در انتظار سردفتران متخلف خواهد بود.
- سهولت در اثبات حقوقی
به موجب ازدواج، حقوق و وظایفی از طرفین مشخص خواهد شد. با ثبت ازدواج، این حقوق قابل اثبات است. به طور مثال، برقراری حقوقی مانند نفقه و مهریه برای زن، نیازمند احراز نکاح در دادگاه است و چنانچه ازدواج ثبت شده باشد، این حقوق اثبات شده خواهد بود.
برخی از مهم ترین موارد هستند که با ثبت ازدواج حاصل خواهند شد.
مزایای ثبت عقد و ازدواج
- محتویات سند، معتبر خواهد بود: یعنی تمام اثر انگشت ها و امضاهای مندرج شده در سند ازدواج، نسبت به افراد محرز شده و قابل انکار نخواهد بود. مگر این‌که خلاف آن ثابت شود. یعنی شخص ادعا داشته باشد که عبارات قید شده در آن سند، متعلق به وی نیست.
- محتویات سند، قابل اثبات می باشد: یعنی طرفین عقد و همچنین وارثان آن ها و قائم مقام قانونی آن ها، می‌توانند از این سند در قانون به عنوان یک سند معتبر، استفاده نمایند.
- ادعای مخالف سند، رد شده و غیر قابل اثبات می باشد: یعنی اگر عبارتی در این سند قید شده باشد و یکی از طرفین بخواهد دعوایی مخالف با آن عبارت مطرح نماید، قابل قبول نیست. حتی اگر شهادت علیه آن مفاد ارائه شود.
- سند اجرا می‌شود: یعنی بدون نیاز به حکم دادگاه، می توان تعهدات ازدواج از قبیل مهریه و سایر اموال منقول، را اجرا نمود. هرچند که در بیشتر مواقع، مثلا برای اجرای مهریه، زنان ترجیح می دهند تا از طریق دادگاه مهریه خود را مطالبه کنند. زیرا قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و بازداشت زوج در صورت امتناع از پرداخت مهریه، صرفا با داشتن حکم از دادگاه ممکن خواهد بود.
- خواسته‌های دعاوی بر طبق سند، اجرا خواهد شد: این امر بدین معناست که اکر شخصی بخواهد دعوی مطرح کند، دادگاه مبلغی را به عنوان جبران خسارت احتمالی که از رسیدگی پرونده ناشی خواهد شد، از خواهان اخذ می‌نماید. اما دعاوی که مستند به سند رسمی مانند سند ازدواج هستند، ملزم به تودیع خسارات احتمالی نخواهد بود.
ثبت ازدواج
اصولا هر سندی که بخواهد ثبت شود، یک سری مراحل و فرآیند خاصی باید طی شود. در این بخش می خواهیم مهم‌ترین نکاتی که در فرایند ثبت ازدواج بایستی رعایت شود را بیان کنیم.
- امضای سند ازدواج
برای این که سند ازدواج رسمیت پیدا کند، می بایست زن و مرد (همسر)، مجریان صیغه ازدواج، شاهدان (حداقل دو نفر) سند را امضا کنند. همچنین در صورت بی سواد بودن زوجین، می بایست شخصی متعمد و باسواد در دفترخانه حضور یافته و متن سند را قرائت نماید.
- اعلام معرف و معتمد
در صورت ناشنوایی، کنگ یا نابینا بودن هر یک از زوجین، باید علاوه بر معرفین، معتمد نیز حاضر شود و آن مطلبی را که در متن سند ازدواج قید می‌شود را به وی بفهماند.
- ثبت مهریه غیر منقول
در صورتی که اموالی که به صورت غیر منقول به عنوان مهریه زن تعیین می‌شود، می‌بایست سند ازدواج نسبت به ملک رسمی شود. در صورت عدم اجرای این اصل، چنانچه ملک غیر منقول در دفتر اسناد رسمی، ثبت نشده باشد، اجراییه نسبت به آن صادر نخواهد شد.
- درج اطلاعات مشخص
در سند ازدواج، شماره، تاریخ ثبت، تاریخ عقد، اسم زوجین، نوع نکاح، مدت عقد (برای نوع عقد موقت)، میزان مهریه، سایر شرایط ضمن عقد و شرایط توافق شده بین زوجین مکتوب شده و به همراه امضای زوجین، ثبت خواهد شد.
- اخذ گواهینامه پزشکی
از سال ۱۳۱۷، این قانون وضع شد که به موجب آن کلیه دفاتر اسناد رسمی موظف هستند تا گواهینامه های مهم برای نداشتن بیماری های مسری و مهم و نیز واکسن کزاز برای بانوان، را از زوجین دریافت نمایند. در صورت عدم رعایت این قانون، حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال برای متخلفین وجود دارد.
