وقتی سخن از ازدواج به میان می‌آید قوانین و مقررات متعددی مطرح می‌شود. حال اگر یک سوی این ازدواج یک فرد خارجی باشد قوانین کمی بیشتر می‌شود. طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران ازدواج با اتباع خارجی به اجازه دولت ایران بستگی دارد. در واقع قوانین ازدواج اتباع خارجی با یک فرد ایرانی به وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران، تفویض اختیار شده است.
قوانین ازدواج با اتباع خارجی برای زنان ایرانی
طبق قوانین مدنی ایران یک زن مسلمان ایرانی اجازه ازدواج با یک مرد غیر مسلمان را ندارد. اگر یک زن ایرانی قصد ازدواج با یک مهاجر خارجی را داشته باشد علاوه بر اجازه ی بزرگترهای خانواده‌اش باید از دولت هم اجازه کتبی داشته باشد. به این اجازه نامه «صدور پروانه زناشویی» می‌گویند که زنان ایرانی باید این مجوز را برای ازدواج با اتباع خارجی مسلمان کسب کنند. اجازه ازدواج یک زن ایرانی با یک مرد خارجی که مسلمان شده است توسط وزارت کشور ایران صادر می‌شود. دفتر خانه اسناد رسمی ازدواج در ایران بدون گرفتن این اجازه از زوجین در حین مراسم عقد حق ندارد این ازدواج را ثبت کند.
طبق ماده ۹۸۷ قانون مدنی، زنان ایرانی مجاز به ازدواج با اتباع خارجی هستند که این امر تبعاتی برای آنان در پی دارد:
۱- تبدیل تابعبت زنان به تابعیت دولت همسر خارجی
۲- محدود شدن حق مالکیت در اموال
بر اساس ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی، ازدواج یک زن ایرانی با یک مرد خارجی در مواردی که مانع قانونی ندارد، منوط به اجازه دولت ایران است. این ماده جنبه فقهی ندارد بنابراین اگر، زن ایرانی بدون اجازه دولت ایران به عقد مرد خارجی در بیاید اگرچه عقد درست است،اما زن از یکسری حمایت‌های قانونی بی‌بهره می‌شود.
قوانین ازدواج با اتباع خارجی برای مردان ایرانی
یک مرد ایرانی برای ازدواج با اتباع خارجی نیازی به دریافت اجازه نامه کتبی از وزارت کشور ندارد و می‌تواند با هر زن مسلمان یا غیر مسلمان خارجی ازدواج کند. در ازدواج مرد ایرانی با یک زن خارجی پس از عقد تابعیت ایرانی به همسر او داده می‌شود.
چه اسنادی برای ثبت ازدواج با اتباع خارجی نیاز است؟
طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران، هرگاه یک مرد ایرانی با یک زن خارجی ازدواج کند همسر او یک تبعه ایران تلقی شده و ازدواج آنان باید در دفتر مقامات ایران ثبت شود.بعد از ثبت سند ازدواج همسر مرد ایرانی شاید تابعیت و پاسپورت محل اقامت خود را حفظ کند اما او نمی تواند با گدرنامه غیر ایرانی خود به ایران سفر کند.
حال یک زوج برای اینکه بتوانند از دولت مجوز عقد بگیرند باید این مراحل را طی کنند:
وزارت کشور جواز عقد را صادر می‌کند.
ارایه درخواست‌نامه مرد و زن مبنی بر صدور پروانه اجازه زناشویی به وزارت کشور
گواهی مسلمان شدن همسر (گواهی مسلمان شدن مرد غیر مسلمان)
داشتن اسناد ازدواج اسلامی که شامل امضای خود همسر و شوهرش, دو شاهد ضمن عقد
گواهی اینکه طرفین حین ازدواج متاهل نباشند
عکس گرفتن از کارت ملی و یا شناسنامه ایرانی و همچنین گذرنامه‌های هر دو شاهد عقد
ارایه ۴ قطعه عکس از همسر (عکس زنان با رعایت حجاب باشد)
ارائه اصل مدرک اقامتی معتبر زوج (آقا)
گواهی نامه بهداشتی مبنی بر سلامت جسمی و روحی و نداشتن هرگونه بیماری واگیردار در هر یک از زوجین
شرایط فرزندان حاصل از ازدواج با اتباع خارجی چگونه است؟
در قوانین جمهوری اسلامی ایران، تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج مردان ایرانی با زنان خارجی در داخل و خارج از کشور ایرانی است.همچنین اگر زنی خارجی که تنها متولد ایران است با یک مرد ایرانی ازدواج کند فرزند حاصله از بدو تولد ایرانی محسوب می شود. اما کودکان متولد شده از مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی تابعه ایرانی محسوب نمی‌شود و برای این کودکان قوانین سخت گیرانه و حقوق شهروندی خاصی مطرح است. طبق قوانین مدنی فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی که در ایران متولد شوند می‌توانند پس از سن ۱۸ سال تمام درخواست تابعیت ایرانی کنند.
ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی در ایران بسیار شایع است، ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغانی در ایران از نمونه‌های بارز این ازدواج‌ها است. اگر این نوع ازدواج از لحاظ شرعی درست باشد اما ثبت نشود عدم تضمین حقوق همسر و فرزندان را در پی دارد. مورخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۶ قانونی در مجلس ایران تصویب شد که به موجب آن حقوق شهروندی کودکان مادران ایرانی متاهل پس از ازدواج با مردان خارجی تصویب شد.
این کودکان اگر در ایران متولد شوند پس از تبدیل وضعیت و ترک تابعیت پدر می‌توانند تابعیت ایران را بگیرند. در تاریخ ۶ می ۲۰۱۲ قوانین دوباره در مجلس مطرح شد و تصمیم بر آن شد که فرزندان مادران ایرانی شناسنامه ایرانی داشته باشند و از خدمات اجتماعی و حقوق بهداشتی و تحصیلی بهره برده و مقیم دایم ایران شوند. البته این موضوع در مجلس شورای اسلامی سال گذشته هم مورد بررسی مجدد قرار گرفت و قرار بر آن شد که موضوع تابعیت این کودکان به زودی حل شود.
چه اسنادی برای گرفتن شناسنامه فرزندان حاصل از ازدواج با اتباع خارجی لازم است؟
- دریافت اصل گواهینامه تولد نوزاد در ایران
- ارایه شناسنامه ایرانی همسر
- مدارک و فرم‌های اصلی تولد نوزاد ( که شامل تعیین جنسیت نوزاد و نام خانوادگی والدین است)
- نسخه کامل از گذرنامه شوهر (چهار صفحه اول)