مجازات راننده‌ مست و قوانین راهنمایی و رانندگی

مجازات راننده‌ مست چیست؟

«عباس جعفری دولت‌آبادی» دادستان تهران در نخستین جلسه شورای معاونان دادسرای عمومی و انقلاب تهران با موضوع «سیاست‌ها و برنامه‌های دادسرای تهران» در سال 1395 اعلام کرد: «طی بازدیدهایی که از دو دادسراهای ارشاد و راهور انجام شد، با آمار قابل توجه رانندگی حین مستی و شرب خمر مواجه بودیم که نیازمند تحلیل، بررسی و اتخاذ تدابیر مناسب است.»

وی در توضیح، آمار پرونده‌های مجازات راننده‌ مست شهر تهران سال 1394 را 2900 فقره اعلام کرد و از سرپرستان نواحی خواست برای مقابله با این‌گونه جرایم اقدام‌های لازم را انجام دهند. با توجه به حرمت شرعی شرب خمر با دکتر «علی نجفی توانا» رئیس کانون وکلای مرکز به گفت‌وگو پرداختیم که می‌خوانید.

مجازات راننده‌ مست در قوانین کشور ما چه مجازاتی دارد؟

در قوانین اسلام شرب خمر به‌عنوان یک جرم اصلی، مجازات شرعی دارد و به‌عنوان یک جرم مستقل قابل مجازات است. مستی به اعتبار شرب خمر قابل مجازات است و اگر فرد جرم دیگری مرتکب شود نسبت به این موضوع که خود را برای آن جرم مست کرده باشد یا نه قانون‌گذار مجازات و واکنش‌های متفاوتی را در مورد این موضوع پیش‌بینی کرده است.

در برخی از کشورها شرب‌خمر جرم نیست اما تظاهرات مستانه که موجب اخلال در نظم عمومی شود جرم به حساب می‌آید و قابل مجازات تلقی می‌شود.

اگر راننده‌ای حین رانندگی مست باشد در میزان مجازات وی تأثیری دارد؟

رانندگی در حالت مستی متضمن دو نوع مجازات است. نخست مجازات شرب خمر و دیگری تشدید در مجازات رانندگی. به این معنا، فردی که در حالت مستی رانندگی می‌کند علاوه بر جریمه دومیلیون ریالی، گواهینامه‌اش 6 ماه ضبط می‌شود و این متخلفان به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.

مجازات راننده‌ مست اگر هنگام رانندگی مرتکب جرم شود اما این جرم با تصادف همراه نباشد به مجازات در تخلف رانندگی و مجازات شرب خمر محکوم خواهد شد؛ اما اگر راننده مست در حالت مستی مرتکب تصادف شود به مجازات در تخلف رانندگی، مجازات شرب‌خمر و مجازات صدمه‌های  غیرعمدی محکوم خواهد شد.

زن یا مرد بودن راننده مست در مجازات وی اثرگذار است؟

در نوع مجازات بین مرتکب جرم در حالت مستی تفاوتی وجود ندارد اما در مورد افرادی که به سن مسئولیت کیفری نرسیده‌اند مجازاتی مانند افرادی که به مسئولیت کیفری رسیده‌اند اجرا نمی‌شود و قانون برای آنها کمی تخفیف در نظر می‌گیرد.

پلیس راهنمایی از چه روشی برای شناسایی رانندگان متخلف که مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند استفاده می‌کند؟

پلیس راهنمایی و رانندگی با روش‌های معمول مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار و دستگاه‌های آزمون مشروبات الکلی می‌توانند به حالت غیرعادی راننده پی‌ببرند. پلیس راهنمایی و رانندگی از راننده متخلف می‌خواهد در دستگاه آزمون مشروبات الکلی بدمد و اگر این دستگاه نشان دهد که الکل موجود در تنفس راننده بیش از حد مجاز است پلیس مکلف است جریمه و مجازات دیگر را نسبت به راننده اعمال کند.

البته در بسیاری از کشورها رانندگی در هنگام مستی قابل تعقیب و مجازات است و در این کشورها اگر راننده به میزان خاصی الکل مصرف کرده باشد با وی برخورد شدید قانونی می‌شود.

بیمه شخص ثالث خسارت ناشی از رانندگی در حالت مستی را پرداخت می‌کند؟

بله، از لحاظ قانونی بیمه شخص ثالث باید خسارت‌های ناشی از تصادفات را در هر شرایطی پرداخت کند. رانندگی بدون گواهینامه یا در حالت مستی منافاتی با هم نداشته و بیمه‌های شخص ثالث مکلف به‌پرداخت حق بیمه هستند زیرا شخص راننده بیمه نشده بلکه وسیله نقلیه بیمه شده است؛ اما در برخی از موارد مشاهده شده است که بیمه شخص ثالث از پرداخت حق بیمه به قربانیان حوادث خودداری می‌کند یا در مواردی نیز شرکت بیمه‌کننده نسبت به پرداخت مبلغ خسارت به قربانی یا خانواده قربانی اقدام و سپس از راننده متخلف به مراجع قضایی شکایت می‌کند و از راننده خسارت می‌گیرد.

آیا مستی بر ارتکاب جرم و مجازات راننده‌ مست تأثیرگذار است؟

انسانی که حالت متعادل دارد و احساس، عقل و رفتار خود را کنترل اعمال می‌کند کمتر در معرض خطا، اشتباه و ارتکاب جرم قرار می‌گیرد، مشروبات الکلی و مواد مخدر اول تعادل رفتاری و کنترل را از فرد می‌گیرد و در مواردی هم مستی موجب سلب‌آرامش و اختیار شخص می‌شود و شخص به کلی کنترل رفتار خود را از دست می‌دهد.

به این ترتیب وقتی با فردی مواجه می‌شویم که الکل و مواد مخدر مصرف کرده است، این فرد تحریک‌پذیرتر است، قدرت مدیریت بحران ندارد و پرخاشگری او بیشتر است و در نتیجه خطرناک می‌شود، پس ما باید توجه داشته باشیم که به همین دلیل در اکثر کشورها مصرف مشروبات الکلی برای اموری مانند رانندگی ممنوع اعلام شده است و واکنش‌های کیفری، اداری و انتظامی دارد.

در اصلاح قانون مجازات تغییر در جزای راننده‌های مست اعمال شده است؟

امروزه در اکثر کشورهای دنیا نسبت به مرتکبان جرایم راهنمایی و رانندگی واکنش کیفری شدیدی اعمال می‌شود. به گونه‌ای که خود عامل بازدارنده تلقی می‌شود؛ اما این کشورها فقط به مجازات تکیه نمی‌کنند. خوشبختانه در سال‌های اخیر در کشور ما نیز بسیاری از روش‌های جدید علمی و موثر مورد توجه قرار گرفته است. به طور مثال جایگزین‌های جدیدی مانند آموزش‌های مجدد به افراد متخلف یا سلب اعتبار گواهینامه رانندگی یا محرومیت‌های دائمی و موقت از رانندگی پیش‌بینی شده است. در واقع در حالت‌های مختلف واکنش‌های متفاوتی پیش‌بینی شده است.

در کشور ما به طول معمول میزان مجازات نسبت به دیگر کشورها کمتر است و به همین دلیل در بازنگری قانون جزا نسبت به برخی از مجازات‌ها تجدیدنظر شد اما هنوز با توجه به شرایط بومی کشور، مجازات تخلف‌های راهنمایی و رانندگی و بسیاری دیگر از جرایم کمتر از کشورهای دیگر بوده و این به دلیل مسایل مختلفی از جمله میزان درآمد، سابقه، فرهنگ و سایر معیارها‌ست.

2 سال زندانی برای رانندگی و  مجازات راننده‌ مست

دکتر علی نجفی توانا: در مقررات اسلامی شرب خمر چه مست کند و چه مستی به همراه نداشته باشد، شرب آن قابل تعقیب و مجازات است. در ماده 165 قانون مجازات اسلامی آمده «خوردن مسکر موجب حد است اعم از آنکه کم باشد یا زیاد، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط باشد به حدی که آن را از مسکر بودن خارج نکند، اما اگر کسی بر اثر شرب خمر، اراده‌اش از را دست بدهد و ثابت شود که شرب خمر برای ارتکاب جرم نبوده و صرفاً شخص مواد الکلی مصرف کرده و سپس به واسطه مصرف این موارد اراده اش را از دست داده و مرتکب قبل یا هرجرم دیگری شده باشد در این حالت به خاطر ارتکاب جرم قتل و… محکوم نمی‌شود اما اگر به قصد ارتکاب جرم مرتکب شرب خمر شده و مواد الکلی مصرف کند و پس از آن مرتکب قتل یا جرم دیگری شود علاوه بر مجازات شرب خمر به مجازات جرم ارتکابی نیز محکوم خواهد شد.»

به عبارتی کسی که در حالت مستی رانندگی کند و دیگری را به صورت غیرعمدی بکشد این فرد به لحاظ ارتکاب شرب خمر در صورت وجود شرایط دیگر قانونی حد به 80 ضربه تازیانه محکوم می‌شود و برای رانندگی در حالت مستی علاوه بر پرداخت دیه به اولیای دم متوفی به مجازات حبس حداقل دو سال و نیز به تشخیص دادگاه برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی محروم می‌شود.

ریحانه اکرمی