موارد خیانت در امانت جرمی است که مقدمه تحقق آن سپردن مال از سوی مالک قانونی به شخصی دیگر است. مال، هر چیزی میتواند باشد و شخص، هر فردی غیر از مالک میتواند باشد، مثل کتابی که از دوستی به امانت گرفته میشود.
حال اگر فردی که مال به وی سپرده شده است، از بازگرداندن آن در هنگام مطالبه (از سوی مالک و یا نماینده‌ی قانونی وی) خودداری کند و یا مال را صرف منظوری کند، غیر از آنچه که مالک تعیین نموده، خیانت در امانت تحقق میابد.
اصطلاحات موارد خیانت در امانت
1. امین: شخصی است که مالی از طرف مالک آن به او سپرده میشود تا در زمان مشخصی به او بازگرداند و یا به مصرف معینی برساند.
2. مال مورد امانت: مالی است که شخص مالک به امین میدهد تا نگهداری کند مثلا کتابی را به صورت امانت به دوستش میدهد. کتاب، مال مورد امانت است.
3. خائن: فرد امینی بوده که مالک، مال مورد امانت را به او سپرده تا نگهداری کند و یا به مصرف خاصی برساند ولی مال را تلف کرده و یا مورد استفاده قرار داده است.
استعمال موارد خیانت در امانت
مصرف کردن یا استفاده کردن از مال مورد امانت جرم است. برای مثال شخصی اتومبیل خود را به دوستش امانت می دهد تا در پارکینگ منزل خودش از آن نگهداری کند ولی دوست او از آن اتومبیل برای مسافرکشی استفاده می کند.
تصاحب در موارد خیانت در امانت
یعنی شخص امین به جای انجام وظیفه اصلی اش رفتاری با مال مورد امانت کند که مال دیگری را از آن خود بداند و با آن طوری رفتار کند که دیگران گمان کنند او مالک مال است.
اتلاف در خیانت در امانت
تلف کردن یا نابود کردن مال مورد امانت یکی دیگر از گونه های خیانت در امانت است. مثلا خودرویی به امانت به فرد امین داده میشود و فرد امین با استفاده نادرست موجب تلف کردن و از بین بردن خودرو میشود.
مالکیت در خیانت در امانت
برای تحقق جرم خیانت در امانت، مال امانی باید توسط مالک یا متصرف قانونی (نماینده مالک) به امین سپرده شود. یعنی اگر توسط شخصی غیر از مالک مثلا دزد، به فرد دیگر سپرده شود، امانت معنایی ندارد.
همچنین سپردن مال باید از راه های قانونی صورت گرفته باشد پس اگر سارق مال مسروقه (دزدی) را نزد دیگری به امانت گذارد و امین به جای بازگرداندن مال آن را به ضرر سارق (دزد) به صاحب اصلی کالا یا دولت بدهد یا اصلاَ از آن به نفع خود استفاده نماید، مرتکب جرم خیانت در امانت نشده است.
خیانت در امانت زمانی مطرح میشود که فرد (مالک اموال) بتواند اثبات کند که مالک آن مال بوده است و اموال را به فرد یا افرادی به صورت امانت داده است که یا نگهداری نماید و یا برای کار معینی به مصرف برساند.
سپس فرد امین از انجام وظایفی که به او سپرده شده است امتناع میکند و یا آن را به روش دیگری انجام میدهد.
ارکان تشکیل دهنده خیانت در امانت
هر جرمی از سه رکن تشکیل شده است:
رکن مادی: عبارت است از استعمال، تصاحب، اتلاف و یا مفقود کردن (در قسمت بالا توضیح داده شد) مال مورد امانت که می تواند به صورت انجام دادن کاری و یا انجام ندادن یک کار باشد.
رکن معنوی: سوء نیت عام و سوء نیت خاص است. سوء نیت عام به معنی انجام عمدی عمل تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود نمودن مال موضوع امانت است و سوء نیت خاص یعنی قصد و اراده ورود ضرر به غیر است.
رکن قانونی: ماده 674 قانون تعزیرات و قانون مجازات اسلامی
مجازات خیانت در امانت
هر گاه اموال منقول (خودرو) یا غیرمنقول (ملک) یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و مانند آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور برگردانده شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها مصرف یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
خیانت در امانت چک
امین، حق واگذاری چک مورد امانت را به دیگری ندارد و در صورت واگذاری آن مرتکب جرم خیانت در امانت می شود.
مثلا زمانیکه قرار است کارگری در یک شرکت و یا کارگاه مشغول کار شود، کارفرما از او چک ضمانت میگیرد تا در صورت تخلفات و وارد شدن ضرر بتواند آنرا وصول کند.
اگر بدون هیچ دلیلی و در صورتیکه کارگر تمام وظایف خود را به درستی انجام میدهد، کارفرما چک ضمانت را به فرد دیگری منتقل کند و یا قصد وصول آنرا داشته باشد، مرتکب خیانت در امانت شده است.
تفاوت خیانت در امانت با کلاهبرداری و سرقت
در کلاهبرداری شخص با حیله و تقلب، مال را به دست میاورد و «سپرده شدن مال از سوی مالک» اتفاق نمی‌افتد.
در سرقت نیز فردی به طور پنهانی مالی را برمی‌دارد و لذا سپردن در این جا نیز محقق نمیشود.
بدین معنی که مالی با رضایت جهت امانت به فرد کلاهبردار یا سارق سپرده نمیشود، بلکه کلاهبردار با انواع روش‌ها و سارق به طور کاملاً مخفی به گونه ای که شما متوجه نشوید، مال را از شما اخذ می‌نمایند.
مراحل شکایت موارد خیانت در امانت
1. در صورتیکه قصد شکایت کیفری از فردی به دلیل خیانت در امانت را داشته باشید میتوانید مراحل زیر را انجام دهید.
2. شما میتوانید برای شکایت کیفری، با وکیل خیانت در امانت به صورت تلفنی مشورت کنید.
3. به دلیل اینکه شکایت کیفری خیانت در امانت نیاز به تنظیم شکوائیه دارد، اگر اطلاعات کافی برای تنظیم شکوائیه ندارید میتوانید به صورت حضوری با وکیل خیانت در امانت مشورت کنید.
4. شما میتوانید در صورتیکه تمایلی برای حضور در دادگاه و یا وقت کافی برای شکایت ندارید، به وکیل متخصص خیانت در امانت وکالت بدهید که شکایت را انجام دهد.
5. در صورتیکه قصد داشتید تا وکیل شکایت خیانت در امانت را انجام دهد مدارک زیر را همراه داشته باشید.
مدارک لازم برای شکایت موارد خیانت در امانت
1. مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی.
2. ارائه مدارک و مستندات در خصوص اموالی و یا اسنادی که مال به صورت امانت داده شده است و سپس مورد خیانت در امانت قرار گرفته شده است.
اگر فردی مقداری وسایل رو به فردی که وانت داره و کار حمل بار با وانت رو انجام میده رو بار وانتش کنه و به صاحب وانت بگه من با موتر میرم تو پشت سرم بیا تا بهت بگم کجا وایستا تا خالیش کنیم به محلی که وسایلی که بار وانت کردم می‌خواهیم خالی کنیم بعد از خالی کردن تمامی وسایل پشت وانت متوجه میشم یکی از وسایل رو خودم یادمه داخل وانت آوردم دادم صاحب وانت گذاشت پشت وانتش حالا هر چی به صاحب وانت می گم طوری رفتار و گفتار میکند که کنیو وسیله ای ر و که بنده میگم نه دیدم نه از تو گرفتم که پشت وانت بذارم خلاصه هر چی من میگم صاحب وانت هاشا کرده و صحبت از بی اطلاعی از آن وسیله ای که بوده میگم مکند حال توضیح دهید که بنده چه بکنم با تشکر از شما