نوشتن وصیت نامه و آشنایی با نحوه نوشتن انواع وصیتنامه آشنا شویم

نگارش وصیت‌نامه :در قرآن کریم فرمان داده شده است که “چون مرگ یکی از شما فرا رسد اگر دارای متاع دنیاست برای پدر و مادر و خویشان به چیزی شایسته عدل و قدر متعارف وصیت کند.

این کار سزاوار مقام پرهیزگاران است.” تا فرصت باقی است وصی خود باشیم. این در حالی است که یکی از اشتباهات بزرگ مردم همین است که کار مربوط به خود را انجام نمی‌‌دهند و حواله به غیر می‌‌کنند.

برخی افراد نه در عبادات مدنی و نه در انفاقات مالی به وظایف دینی‌شان عمل نمی‌‌کنند و تنها دلخوش این هستند که وصیت کرده‌اند پس از من نمازهای نخوانده‌ام را بخوانید، روزه‌های نگرفته‌ام را بگیرید، حج نرفته‌ام را بروید و خمس و زکات نداده‌ام را بدهید.

نگارش وصیت‌نامه

غافل از اینکه با این وصیت از مال دیگران استفاده می‌‌کنند نه از مال خود. زیرا پس از مرگ انسان، تمام دارایی‌اش به وارث منتقل می‌‌شود. حتی پیراهنی که موقع جان دادن بر تن داشته است. پس اگر بخواهند برای غسل دادن پیراهن را پاره کنند این کار باید با اجازه وارث باشد.بنابراین خداوند منان از باب ارفاق و لطف خاص خود اجازه داده است که انسان برای یک سوم مالش سفارش‌هایی مربوط به پس از مرگ داشته باشد.

تصرفاتی که شخص به طور مستقیم یا با واسطه برای زمان بعد از مرگ در اموال خود می‌‌کند به زبان حقوقی وصیت نامیده می‌‌شود. هر فرد آرزوهای ی نهفته دارد که در زمان حیات دوراز دسترس می‌‌بیند و گاه نیز به دلیلی نمی‌‌خواهد که قبل از مرگ آنچه را در نهان می‌‌پرورد آشکار سازد. حقوق به این نیاز طبیعی بی‌اعتنا نیست و آخرین فرصت را به هشیاران می‌‌سپارد. اخلاق نیز به بازماندگان متوفی فرمان می‌‌دهد تا در اجرای توصیه‌های او بکوشند. با توجه به این ضرورت از دیرباز قوانین با شرایط معینی به اشخاص اجازه داده‌اند تا در اموال خود تصرفی کنند که اثر آن برای پس از مرگ باشد.

از نظر حقوقی نوشتن وصیت‌نامه امری اختیاری است یعنی کسی را نمی‌‌توان به این کار وادار کرد اما وقتی به نگارش وصیت‌نامه رو آورد باید از انواع شیوه تنظیم و آثار حقوقی وصیت نامه باخبر باشد. آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص وصیت کننده ظاهر می‌‌شود. چرا که تا وقتی شخص زنده است خودش تصمیم‌گیرنده است. همچنین تملیک در وصیت نامه نیز باید مجانی باشد. به طوری‌که اگر با نگارش وصیت‌نامه بخواهیم مالی را به مالکیت فرد دیگری درآوریم نمی‌‌توانیم برای آن ما به ازایی قرار دهیم. این درحالی است که هر شخص می‌‌تواند بارها وصیت کند و مفاد وصیت‌نامه را تغییر دهد. اما باید بداند آخرین وصیت‌نامه‌اش به لحاظ تاریخی ملاک عمل قرار می‌‌گیرد.

شاید مرسوم‌ترین نوع وصیت‌نامه آن‌هایی باشد که شخص وصیت‌کننده حرف‌هایش خطاب به ورثه را بر ورقه کاغذ با دستخط خودش می‌‌نویسد و از چند معتمد محل می‌‌خواهد تا زیر آن را امضا کنند. البته این نوع وصیت‌نامه از لحاظ حقوقی عادی تلقی می‌‌شود و اگر ورثه بر صحت و درستی آن اقرار نکنند به طور معمول در مراجع رسمی‌ پذیرفته نمی‌‌شود. پس برای کم شدن از مشکلات پس از مرگ وصیت‌کننده باید وصیت‌نامه به شکل رسمی‌، خودنوشت و مخفیانه تنظیم شود. وصیت‌نامه خود نوشت، سند عادی است وارثان موصی و سایر کسانی که در مقابل آن قرار می‌‌گیرند می‌توانند در اصالت سند تردید کنند در این صورت کسی که برای او وصیت شده باید انتصاب نگارش وصیت‌نامه را به شخص وصیت کننده اثبات کند.این نوع وصیت‌نامه به خط وصیت‌کننده نوشته می‌‌‌شود و دارای تاریخ و روز و ماه و سال به همراه امضای وصیت‌کننده است.

نوع دیگری از وصیت‌نامه وصیت‌نامه رسمی‌ است که از بسیاری جهات بر وصیت نامه خودنوشت رجحان دارد. نخست آنکه بی‌سوادان و کسانی هم که توانایی نوشتن ندارند می‌‌توانند از آن استفاده کنند. دیگر اینکه، با ثبت وصیت نامه در دفتر اسناد رسمی‌، نگرانی ناشی از فقدان وصیت‌نامه از بین می‌‌رود و اراده وصیت‌کننده از گزند حوادث مصون می‌‌ماند.

در مقام اجرای وصیت نیز کسانی که وصیت به نفعشان شده نیازی به اثبات اصالت آن ندارند و در بسیاری از موارد رجوع به دادگاه ضرورت پیدا نمی‌‌کند و کوتاهی در ارسال وصیت نامه به دادگاه از اعتبار آن نمی‌‌کاهد. با وجود همه این مزایا تمایل وصیت‌کننده از پنهان نگه داشتن وصیت و پرهیز از دشمنی‌های خانوادگی و همچنین صرفه‌جویی در وقت و هزینه ثبت و سند، باعث می‌‌شود که رغبت عمومی‌ بر وصیت‌نامه خودنوشت بیشتر باشد و جز بعضی از اغنیا یا خبرگان حقوقی به آن عنایت نورزند.

نوع سوم وصیت، وصیت‌نامه سری است که ممکن است به خط وصیت‌کننده یا فرد دیگری باشد ولی در هر صورت امضای وصیت‌کننده باید ذیل آن باشد. چنین وصیت‌نامه‌ای باید در اداره ثبت محل اقامت وصیت‌کننده و یا محل دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذاشته شود. این در حالی است که شخص بی‌سواد نمی‌‌تواند چنین وصیت‌نامه‌ای تنظیم کند.

وصیت سری نیز در قانون امور حسبی تعریف نشده است اما از جمع مواد 279 و 280 می‌توان دریافت که وصیت نامه سری از سوی وصیت‌کننده امضا و لاک و مهر می‌شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آئین‌نامه وزارت دادگستری معین شده است به امانت گذاشته می‌شود اما در آخر نکته حائز اهمیت این است که اگر ورثه بر صحت و درستی وصیت‌نامه عادی اقرار نکنند به طور معمول در مراجع رسمی‌ پذیرفته نمی‌‌شود پس برای کم شدن مشکلات پس ازمرگ وصیت‌کننده، باید نگارش وصیت‌نامه به سه شکل رسمی‌، خودنوشت یا سری تنظیم شود.

هانیه نصراللهی