چرا طلاق به دست مردها است؟

روانشناسان و محققین برخی از کشورهای پیشرفته به این نتیجه رسیده‎اند که اگر زنان از لحاظ تأمین هزینه‎های زندگی وابسته به مرد نباشند، جز در شرایط خاص، شاید اصراری بر حفظ پیمان زناشویی نداشته باشند، برای مثال برخی از زنان در دوران بارداری از مرد خود متنفر می شوند و گسستن رشته زناشویی برایشان مهم نیست نیز برخی از آنان در ایام عادت یا شیردادن به طفل، یک نوع عصبانیت، ناراحتی و نگرانی روحی در خود احساس می‎کنند. به هر حال تصمیم عجولانه و رنجش سریع از صفاتی است که در خانم‎ها بیشتر دیده می‎شد. در مقابل مردان به لحاظ ساختار روحی سعی دارند کارها را از طریق عقلانیت و دوراندیشی پیش ببرند. از آنجا که منشأ پاره‎ای از طلاق‌ها بر سر مسائل کوچک و جزئی است و برخی در دامن زدن به مسائل جزئی مهارت خاصی دارند، اگر قرار بود اختیار طلاق به دست زنان بیافتد، آمار طلاق به مراتب بیشتر از امروز بود زیرا با اندکی تفحص در اطراف خود پی می‌بریم که تحمل و بردباری مردان در مقابل مسائل جزئی بیش از زنان است. با وجود این، نگرش منصفانه به احکام اسلام، بسیاری از شبهات و نگرانی‎ها را خنثی می‎کند.

نیز وظایفی که مرد دارد در مقایسه با وظایف زن، نشانگر برقراری تناسب احکام با روحیات و توان‎مندی‎های هر کدام است. نمونه‎های زیر مۆید مطلب فوق است. جهاد در جبهه‎های جنگ، در مقابل گرم نگه داشتن کانون خانواده، بدوش کشیدن بار معاش و نفقه در مقابل حمل و حضانت.

در جایی که زن حق انتخاب همسر از میان خواستگاران دارد آیا بهتر نیست انحلال آن به عهده کسی دیگر باشد؟ زیرا انتخاب مرد زمانی تحقق پیدا می‎کند که زن به او «بله» بگوید و انتخاب مرد در بررسی تاریخچه طلاق در می‎یابیم که ظهور اسلام در جوّی که زن کالا بود و جایگاهی حقوقی نداشت، کاری معجزه‎آسا بود و بر زن ارزش نهاده و در وحی او را در کنار مرد ذکر نمود و بهشت را زیر پای مادران قرار داد و بسیاری از حقوق پایمال شده‎اش را به او بازگرداند.

از این‎رو اسلام برای محدود کردن اختیار مردان از دو طریق مۆثر و نافذ اقدام نمود یکی از راه تربیت اخلاقی و تحکیم پایه‎های ایمان به خداوند و دیگر بوسیله جعل موانع و شرایط فوق‎العاده مشکل برای طلاق افزون بر این باید گفت علاقه زن به مرد، معلول علاقه‎ای است که ابتدا مرد به زن پیدا می‎کند

با نگاه به آیات و سخنان فرستادگان خدا در می‎یابیم که طلاق بسی منفور است و زشت‎ترین حلال خداست و شرایط سختی برای آن قرار داده است. به این صورت که مرد به طور مطلق‎العنان نمی‎تواند زنش را رها کند. شرائط به گونه‎ای سخت بود (نسبت به قبل از اسلام) که مردان سالهای ظهور اسلام دیدند که در اجرای طلاق موانع سنگینی بر سر راه آنان است. تبعات طلاق از جمله پرداخت مهریه، نفقه ایام عده، نفقه شیردادن به فرزند، حق سرپرستی و… سبب شد که جلوی ظلم به زنان گرفته شود.

از این‎رو اسلام برای محدود کردن اختیار مردان از دو طریق مۆثر و نافذ اقدام نمود یکی از راه تربیت اخلاقی و تحکیم پایه‎های ایمان به خداوند و دیگر بوسیله جعل موانع و شرایط فوق‎العاده مشکل برای طلاق افزون بر این باید گفت علاقه زن به مرد، معلول علاقه‎ای است که ابتدا مرد به زن پیدا می‎کند.اگر عشق و علاقه از مرد بوجود نیاید، علقه زوجیت نیز سر نمی‎گیرد. زیرا رابطه زوجیت بر پایه علقه طبیعی است، و آغازگر علقه مرد است. این مرد است که اگر زن را دوست بدارد و نسبت به او وفادار بماند، زن نیز او را دوست می‎دارد، بی‎وفائی زن عکس‎العمل بی‎وفائی مرد است. بنابراین کلید استحکام بخشیدن (به ازدواج) را خلقت به مرد داده است.زمان که شعله محبت و علاقه مرد خاموش شود ازدواج از نظر طبیعی مرده است. بنابراین همانگونه که مرد آغازگر یک زندگی در طبیعت است، پایان‎دهنده نیز اوست و این طبیعت است که کلید فسخ طبیعی را به مرد داده است و اصولاً‌ چیزی که طبیعت به کسی بدهد، قابل واگذاری نیست.

لذا مکانیسم طبیعی ازدواج این است که زن محبوب و محترم باشد و اگر به عللی زن از این مقام سقوط کرد و شعله محبت مرد نسبت به او خاموش شد یک اجتماع طبیعی به حکم طبیعت از هم پاشیده است.دلیل دیگر این‎که حکم طلاق تأسیس اسلام نیست بلکه روال زندگی مردم بر آن بوده و اسلام آنرا با شرایطی سخت امضاء کرده است. پس اسلام حق طلاق را واگذار نکرده است بلکه مردها زنانشان را طلاق می‎دادند و اسلام آنرا طبق احکامی خاص تأیید کرد. مردم به مرور زمان عادت کردند که حقوق همسرشان را در هر حالت حتی طلاق بپردازند. تا این‎که در عصر ما به گونه‎ای جلوه کرد که زنان احساس کردند وجودشان در منزل معلّق است و مرد هرگاه بخواهد بدون هیچ بهانه و دلیلی می‎تواند همسرش را رها سازد. این نگرانی باعث شد که قانونگذار برای حمایت از خانواده قانونی تصویب کند.

از حضرت امام خمینی (ره) سۆال کردند: مسأله اختیار طلاق به دست مرد، موجب ناراحتی و تشویش خاطر گروهی از زنان مبارز ایران شده است و گمان می‎کنند که دیگر به هیچ وجه حق طلاق ندارند و از این موضوع افرادی سوء‎استفاده کرده و می‎کنند. امام (ره) پاسخ دادند: برای زنان محترم، شارع مقدس راه سهل معین فرموده است تا خودشان زمام طلاق را بدست گیرند به این معنی که ضمن عقد نکاح اگر شرط کنند که وکیل باشند در طلاق (مطلق یا مشروط)، زن وکیل باشد که خود را طلاق دهد. دیگر هیچ اشکالی برای خانم‎ها پیش نمی‎آید و می‎توانند خود را طلاق دهند.با بروز مشکلاتی در نظام خانواده، هم فقه و هم قوانین عرفی راهی جدید برای حمایت از زنان باز کرد. زن با ارائه ادله محکمه پسند در مواردی می‎تواند به دادگاه رفته و درخواست طلاق کند. برای نمونه، در جایی که مرد توانائی عمل زناشویی را ندارد. یا مفقود الاثر شده و یا نسبت ناروایی به زنش زده و یا دوام زوجیت موجب عُسر و حرج زوجه است، دادگاه مرد را احضار کرده تا این‎که زنش را طلاق دهد. و اگر مرد از این کار سر باز زد، دادگاه (حاکم شرع) او را طلاق می‎دهد.

طلاق که آن روی سکه ازدواج است، قبل از این‎که جایگاهی حقوقی، مدنی داشته باشد، ریشه در طبیعت دارد و هر زمان که شعله محبت و علاقه مرد خاموش شود ازدواج از نظر طبیعی مرده است.

نیز باید خاطر نشان کرد که سوءاستفاده برخی از اختیاراتی که دارند به منزله ضعف نظام اسلام نیست و مختار بودن مرد در شرائط عادی، نه کاشف از بی‎توجهی به زنان است و نه طرفداری از مردان، بلکه به لحاظ خانواده، و نیز در راستای رعایت سایر قوانین فقهی است. هرگاه زن از بودن در کنار مردی ناراحت باشد با بخشیدن مبلغی می‎تواند خود را طلاق دهد که در اصطلاح طلاق خُلع گویند. با این بیان جای هیچ‎گونه نگرانی برای زنان نیست.