چه چیزهایی را نمی‌توان مهریه قرار داد؟ (شرایط صحت مهریه)

یکی از رسم و رسومات ما ایرانیان، تعیین مهریه در هنگام عقد است. مهریه در حقیقت یک چیز با ارزش مالی بوده که بعد از عقد شرعا به زن تعلق می‌گیرد. بعد از آن هر زمانی که زن بخواهد می‌تواند آن را از همسرش مطالبه کند و مرد وظیفه دارد تا آن را به طور تام به زن پرداخت کند. برای تعیین مهریه باید و نبایدهایی وجود دارد و هر چیزی را نمی‌توان به عنوان مهریه انتخاب کرد. در این مقاله قصد داریم تا این موارد را بررسی کنیم و ببینیم چه چیزهایی را نمی‌توانیم به عنوان مهریه انتخاب کنیم؟! پس ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید.

آشنایی با مهریه

مهر یا مهریه همان چیزی است که در حین عقد شرعا به زن تعلق می‌گیرد و مرد موظف است تا هر زمانی که زن آن را از او مطالبه کرد، برای پرداختش اقدام کند. در رابطه با مهریه قانون‌های زیادی وضع شده است. طبق قانون 1082 مدنی زمانی که عقد شرعی صورت گیرد، زن مالک مهر شده و می‌تواند در آن هر تصرفی داشته باشد. البته این روزها بیشتر شاهد این هستیم که زن در هنگام طلاق مهریه را از همسرش مطالبه می‌کند؛ اما خوب است بدانید که او این اختیار را دارد تا هر زمانی بعد از جاری شدن خطبه عقد، نسبت به دریافت مهریه از همسرش اقدام کند. علاوه بر این زن این امکان را دارد تا مهریه را به همسرش ببخشد و او را از پرداخت مهریه معاف کند.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

همانطور که می‌دانید مهریه دو نوع است: مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه. اما این دو چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ مهریه عندالمطالبه به این معنا است که زن این اختیار را دارد تا هر زمانی برای گرفتن مهر از همسرش اقدام کند. اما مهریه عندالاستطاعه همانگونه که از نامش مشخص است، به این معنا است که اگر مرد استطاعت کافی برای پرداخت مهریه را داشت ملزم به پرداخت آن خواهد بود. یعنی اگر مرد توان مالی کافی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن دیگر حقی برای درخواست مهر نخواهد داشت. تنها راهی که برای گرفتن مهریه عندالاستطاعه وجود دارد این است که در حین مطالبه مهریه، لیستی از اموال همسر ارائه شده تا ثابت شود مرد توان پرداخت مهریه را دارد.

ترکیب مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه

یکی از راه‌های خوبی که امروزه پیش پای زوج‌ها قرار گرفته است، ترکیب مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه است. بر این اساس زوجین می‌تواند مقداری از مهریه را به عنوان عندالمطالبه و بخشی از آن را به عنوان عندالاستطاعه مشخص کند. این روش باعث می‌شود تا هم زن به حق و حقوق خود برسد و هم مرد زیر بار مهریه سنگین نرود. البته در خصوص پرداخت مهریه قانون‌های زیادی تا به امروز وضع شده که در جهت احقاق حقوق هر دو طرف می‌باشد. یکی از سیاست‌های جدید قوه قضاییه نیز این است که قاضی به طور دقیق شرایط را مورد بررسی قرار داده و اگر تشخیص دهد که مرد توانایی پرداخت مهریه را به طور یکجا ندارد، آن را تقسیطی عنوان خواهد کرد.

آشنایی با مهریه مهر المسمى، مهر المتعه و مهرالمثل

علاوه بر عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن، مهریه به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

مهر المسمى: به مهریه‌ای که در عقدنامه با توافق هر دو طرف تعیین شده باشد، مهرالمسمی می‌گویند. برای انتخاب این نوع مهر، زوجین اختیار تام دارند و می‌توانند هر چیزی را به عنوان مهریه در نظر بگیرند. البته قرار دادن چیزهای محال و دور از ذهن به عنوان مهریه، سبب باطل شدن آن خواهد شد.

مهر المتعه: زمانی که زوجین به عقد دائم هم درآیند و در آن زمان مهریه‌ی مشخصی تعیین نشود، زن قبل از نزدیکی می‌تواند درخواست مهریه مهر المتعه را دهد. در این نوع مهریه میزان توانایی مالی مرد مورد بررسی قرار گرفته می‌شود و بر همان اساس مهریه‌ای برای زن تعیین می‌شود. مرد باید این مبلغ را به زن پرداخت کند تا صیغه طلاق جاری شود.

مهر المثل: اگر زوجین در زمان عقد چیزی را برای مهریه در نظر نگیرند و یا چیزی که برای مهر قرار داده شده مجهول باشد، این امکان را دارند تا بعد از عقد با توافق هم مهریه‌ای را تعیین کنند. حال اگر قبل از تعیین این مهریه بین زن و مرد نزدیکی ایجاد شود، زن مجاز به دریافت مهریه مهر المثل خواهد بود. مهرالمثل بر اساس مهریه متشابه یک زن در اقوام مشخص خواهد شد! به این معنا که خصوصیاتی همچون تحصیلات، شغل و جایگاه اجتماعی زن را که با یکی از دختران فامیل هم تراز باشد در نظر می‌گیرند و به میزان مهر او مهریه مشخص می‌کنند.

ویژگی‌های مهریه

برای تعیین مهریه باید چند شرط را در نظر داشت:

مشخص و معلوم باشد: مهریه باید به طور دقیق از نظر مقدار و جنس مشخص باشد. برای مثال فرد می‌تواند برای مهریه خود تعداد معلوم 300 سکه در نظر بگیرد و یا مرد یکی از آپارتمان‌های خود را به عنوان مهریه برای زن قرار دهد. در رابطه با ملک و زمین حتما باید مشخصات به طور کامل ذکر شود تا مهریه به صورت مجهول واقع نشود.

مالیت داشته باشد: مهریه باید از نظر مالی دارای ارزش باشد. مواردی مثل سکه، شمش، زمین، آپارتمان، سهام و مواردی از این قبیل دارای ارزش مالی هستند و می‌توانند به عنوان مهریه انتخاب شوند.

قابلیت تملک داشته باشد: اگر زوجی به توافق برسند تا یکی از آپارتمان‌های مرد به عنوان مهریه در نظر گرفته شود، باید مرد مالک این آپارتمان باشد و بتواند مالکیت آن را به زن انتقال دهد. قابلیت تملک یعنی هر چیزی که بتواند از مالکیت مرد درآمده و به زن تعلق گیرد.  پس اموالی که برای مرد نباشد یا جزو اموال موقوفه به حساب بیاید، شامل مهریه نخواهد شد.

حلال باشد: چیزی که به عنوان مهریه مشخص می‌شود، باید حلال باشد و جزو حرامات نباشد. برای مثال مشروبات الکلی، گوشت خوک و مواد مخدر نمی‌توانند به عنوان مهریه تعیین شوند. اگر زوجی از این قبیل موارد برای مهریه خود استفاده کنند، مهر باطل خواهد بود و زن باید درخواست مهر المثل یا مهرالمتعه دهد.

[sc_fs_faq html=”true” headline=”h2″ img=”” question=”حداقل و حداکثر میزان مهریه چقدر است؟” img_alt=”” css_class=””] برای تعیین مهریه حداقل و حداکثری وجود ندارد و زوجین می‌توانند با توافق هم مهریه را مشخص کنند. اما طبق ماده 22 قانون حمایت خانواده اگر مهریه زن بیشتر از 110 سکه باشد، مرد موظف به پرداخت آن نخواهد بود؛ مگر این که از استطاعت مالی کافی برخوردار باشد. با این حال افرادی هم که از تمکن مالی برای پرداخت 110 سکه برخوردار نباشند، باید به زندان بروند. [/sc_fs_faq]

پس 3 حالت برای پرداخت مهریه وجود دارد: حالت اول و دوم برای افرادی است که کمتر از 110 سکه یا دقیقا 110 سکه مهر دارند. مهریه این افراد باید به طور کامل پرداخت شود، وگرنه مطابق با قانون با آنها برخورد خواهد شد. حالت سوم شامل افرادی است که مهریه بالای 110 سکه دارند. در این حالت ابتدا باید عین 110 سکه به زوجه پرداخت شود. بعد از آن قانون دارایی‌ها و اموال مرد را مورد بررسی قرار داده و اگر تمکن مالی کافی در مرد دیده شد، ملزم به پرداخت مابقی مهریه خواهد بود.

مهریه اقساطی

اگر مرد نتواند مهریه زن را به طور یکجا بپردازد، می‌تواند با توجه به شرایطی که قاضی مشخص می‌کند آن را به طور اقساط پرداخت کند. مهریه اقساطی برای هر فردی بر اساس تعداد مهر و شرایط مرد متفاوت خواهد بود. در ابتدا فرد باید نسبت به پرداخت پیش قسط مهریه اقدام کند و سپس اقساط مهریه را در مهلت‌های مقرر پرداخت نماید.

هرچند که مهریه پشتوانه‌ای برای زن می‌باشد، اما بارها گفته شده که مهریه ضامن خوشبختی نخواهد بود. مهریه باید به طور منطقی و درست انتخاب شود تا موجب پایداری بیشتر زندگی زوجین شود. با انتخاب مهریه درست و به جا می‌توان از آسیب‌های اجتماعی بسیاری همچون به زندان افتادن مرد جلوگیری شود. بهتر است در هنگام عقد به تمکن مالی مرد دقت شود و بر اساس توانایی او مهریه را انتخاب کرد.