زندانیان یک روزه کسانی هستند که برای آن ها قرار کفالت یا قرار وثیقه صادر شده است اما به دلیل همراه نداشتن، کفیل و وثیقه در روز مراجعه به‌دادگاه، راهی زندان می‌شوند، بر این اساس بررسی‌ها نشان می‌دهد که زندانیان یک روزه آمارهای زیادی را به‌خود تخصیص داده‌اند بنابراین با توجه به دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری راهکارهایی از سوی مقام‌های قضایی برای کاهش جمعیت کیفری ارائه شده است.
اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها البته یکی از مهمترین چالش‌های نظام زندانبانی در کشور را زندانیان موقت یا تحت قرار می‌داند و معتقد است که در حال حاضر 25 درصد زندانیان کشور را افراد تحت قرار تشکیل می‌دهند که باید همکاران ما در دستگاه قضایی به این موضوع توجه جدی کنند چرا که وجود زندانیان تحت قرار علاوه بر ایجاد مشکلات روحی و روانی در بین آنها و خانواده هایشان باعث بروز مشکلات عدیده در زندان ها از جمله کاهش کیفیت برنامه های اصلاحی و تربیتی می‌شود.
300 هزار زندانی یک تا 5 روزه در زندان‌های کشور
یک نماینده مجلس از وجود بیش از 300 هزار زندانی یک تا 5 روزه در سال در زندان‌های کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: با کاهش عناوین مجرمانه حجم زیادی از تعداد زندانیان کاسته خواهد شد. ابوالفضل ابوترابی که بر ضرورت برقراری عدالت ترمیمی به جای عدالت کیفری در کشور، تاکید می‌کند معتقد است که برای برقراری عدالت ترمیمی باید به عوامل زیربنایی جرم و اختلاف کیفری برای ایجاد تعادل و توازن میان دغدغه‌های بزهکار، بزه دیده و همه افرادی که از وقوع جرم تاثیر پذیرفته اند توجه کرد تا‌بتوانن آسیب‌هایی را که به جامعه وارد می‌شود جبران کرد.
نماینده مردم نجف‌آباد، تیران وکرون در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تعدد عناوین مجرمانه در کشور برقراری عدالت کیفری را هم با مشکل مواجه کرده است، ادامه می‌دهد: طرح کاهش عناوین مجرمانه در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نهم در راستای برقراری عدالت ترمیمی در دستور کار قرار گرفت اما به دلیل عدم‌توافق بین دستگاه‌ها در این مجلس به سرانجام نرسید. ابوترابی درباره عناوین مجرمانه‌ای که در طرح کاهش عناوین مجرمانه قرار بود تقلیل یابد، می‌گوید: در این طرح جرایم مرتبط با منابع طبیعی، راهنمایی و رانندگی، تخلفات سبک محیط زیست مانند چرای دام و بوته کنی و غیره قرار بود به تخلف تقلیل یابد تا‌با این اقدام از میزان جمعیت زندانیان کاسته شود اما دستگاه‌های مربوطه موافقت نکردند.
وی می‌افزاید: در کشور ما این فرهنگ که غیر از زندان هم مجازاتی را می‌توان برای متخلفان در نظر گرفت هنوز نهادینه نشده، این‌در حالی است که حبس در زندان در اکثر جرایم بازدارنده نبوده و تاثیری در کاهش تخلفات نداشته است. عضو مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه حبس در زندان تنها راهکار کاهش جرایم در کشور نیست، می‌گوید: کاهش عناوین مجرمانه تنها راهکار برقراری عدالت ترمیمی در کشور است.
توجه به برنامه‌های اصلاحی برای زندانیان
مدیرکل زندان‌های لرستان می‌گوید: در سال جدید تثبیت وضعیت مطلوب در زندان‌ها و بسترسازی مناسب برای اجرای برنامه‌های فرهنگی، اصلاحی و تربیتی باید مورد توجه مسئولان زندان‌ها باشد. محمدعلی محمدی اظهار می‌کند: توسعه فعالیتهای اصلاحی و تربیتی همچنان بهعنوان برنامه اصلی در دستور کار خواهد بود و این مهم باید به گونهای به ظهور و بروز رسانده شود که دیگر در‌قید و بند دستورالعملها و بخشنامههای اداری نبوده و بهصورت منظم و مستمر در حال اجرا باشد.
وی تصریح می‌کند: در زندان‌ها لازم است در حوزه ترویج دین و معارف قرآنی و اسلامی بهصورت جهادی عمل شود و هیچگاه نباید لحظهای در این خصوص غفلت شود، چون در برابر قشری نیازمند و با شرایط خاص مسئولیت داریم. محمدی اظهار کرد: مراقبت از زندانیان چه مراقبتهای روحی و روانی و چه مراقبتهای جسمی رسالت ماست و باید به شکل قوی عملیاتی شود، ما در برابر این جماعت مسئول هستیم اگر فردی برای یک روز وارد زندان شود ضروری است که برای او هم برنامه داشته باشیم. وی بیان می‌کند: در کنار این مراقبت که هدفش اصلاح و تربیت زندانی و بازگشت عزتمندانه او به جامعه است نوع دیگری از‌مراقبت وجود دارد که در صورت انجام شدن آن می‌توان به اجرای اصول اصلاحی و تربیتی امیدوار بود در واقع نظم و امنیت بستر فعالیتهای اصلاحی، فرهنگی و تربیتی هستند.
11درصد زندانیان یک روز در زندان‌ها هستند
بر این اساس رئیس کل دادگستری گلستان با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد 11 درصد جمعیت زندان‌های استان، برای یک‌روز وارد زندان شده‌اند، بیان می‌کند: کسانی که به عنوان متهم به دادسراها و محاکم استان احضار می‌شوند برای جلوگیری از‌بازداشت نشدن، کفیل یا وثیقه همراه داشته باشند. هادی هاشمیان توضیح می‌دهد: برای کاهش آمار زندانی‌های یک روزه با همکاری اداره کل ثبت اسناد و املاک، کارشناسان کشیک تعیین کرده ایم تا در هر ساعت از شبانه روز اگر قاضی قرار کفالت یا وثیقه صادر کردد امکان دریافت آن و جلوگیری از ورود فرد به زندان وجود داشته باشد.
این مقام ارشد قضایی استان خاطرنشان می‌کند: فرد با ورود یک‌روز به زندان برچسب کیفری می‌خورد که این امر می تواند در آینده بر اشتغال و ازدواج او تاثیر بگذارد بنابر این همه ما شرعی و قانونی در این باره مسئولیم و باید پاسخگو باشیم. هاشمیان اظهار می‌کند: از دادستان‌ها و رؤسای حوزه‌های قضایی استان هم خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم نسبت به اجرای صحیح دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها اهتمام و تخلف‌های احتمالی را بی‌هیچ اغماضی گزارش کنند.
