مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، چیزی را به همسرش تقدیم می‌کند که در اصطلاح «مهریه» یا صداق نامیده می‌شود.
در آموزه‌های دینی برای مهریه، مقدار معینی تعیین نشده است، بلکه این موضوع به توافق زن و مرد بستگی دارد. همچنین در نوع مهریه نیز محدودیتی وجود ندارد و هر چیزی که ارزش اقتصادی و اجتماعی داشته باشد، می‌تواند مهریه قرار گیرد؛ همانند طلا، نقره، املاک، پول‌های رایج، لوازم زندگی و حتی آموزش قرآن یا آموزش مهارتی ویژه.
قانون حمایت از خانواده که در سال 91 به تصویب نمایندگان مجلس رسید، حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه را تا میزان 110 سکه اعلام کرد و مطالبه میزان بیشتر از آن را منوط به ملائت زوج دانست.
میترا ضرابی، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، به تشریح شرایط قانونی برای مطالبه مهریه پرداخت.
ضرابی با اشاره به اینکه در قانون جدید خانواده ذکر شده است که معیار ملائت در مطالبه مهریه 110 سکه است، گفت: به این معناست که دادگاه فرض و اماره را بر این گذاشته است که زوج قابلیت پرداخت را دارد و اگر این تعداد چه به صورت نقد و چه قسط بندی پرداخت نشود حکم حبس صادر می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: در مهریه‌های تا 110 سکه نیازی به اثبات زوجه مبنی بر استطاعت زوج نیست در این مرحله زوج باید خودش در دادگاه عدم استطاعتش را در پرداخت مهریه اثبات کند.
وی با اشاره به اینکه در میان مردم به اشتباه ذکر می‌شود که مهریه‌های بیشتر از 110 را نمی‌توان دریافت کرد، خاطرنشان کرد: در مهریه‌های بیش از 110 سکه زوجه باید به دادگاه اثبات کند که زوج توانایی پرداخت این تعداد سکه را دارد.
ضرابی درباره مهریه عندالاستطاعه نیز توضیح داد: زمانی که زوجه ثابت کند که مرد استطاعت پرداخت مهریه تعیین شده را دارد بنابراین زوج ملزم به پرداخت خواهد شد.
البته وی معتقد است که در تعیین مهریه عند الاستطاعه، زمان پرداخت مهریه مشخص نیست و از نظر تئوری صحت و عدم صحت آن در میان حقوقدانان اختلاف نظر است، اما زوجه که این شرط را قبول می‌کند باید بپذیرد که هر زمانی که زوج اعلام عدم استطاعت مالی داشته باشد نمی‌تواند از وی مطالبه داشته باشد.
ضرابی تاکید کرد: اگر زوج برای عدم پرداخت مهریه تقلب کند یا قسمتی از درآمد خود را به دادگاه اعلام نکند بنابراین مشمول حمایت قانون نیز نمی‌شود. این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: در شرایطی که زوج عدم استطاعت مالی را در پرداخت مهریه به دادگاه ثابت کند حکم حبس برای وی نیز ملغی می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری درباره مدارک لازم برای مطالبه مهریه توضیح داد: اصل سند ازدواج، اصل شناسنامه و کپی کارت ملی از جمله مدارکی هستند که برای مطالبه مهریه مورد نیاز است.
وی درباره نحوه گرفتن وصول مهریه نیز گفت: برای وصول مهریه باید از سه طریق اقدام کرد، در مرحله نخست اظهار نامه از سوی زن به شوهر ارسال می‌شود در مرحله دوم از طریق اجرای ثبت و آخرین مرحله از طریق دادگاه‌ها به دریافت مهریه اقدام می‌شود.
ضرابی تصریح کرد: مهلت تجدید نظر خواهی 20 روز است. زوجین ظرف این مدت می‌توانند به رأی دادگاه اعتراض کنند، بعد از اینکه رأی دادگاه قطعی شد، زوجه، ماده 2 قانون نحوه اجرای حکومت مالی را اعمال می‌کند، یعنی اگر مرد معسر نباشد و بدهی خود را پرداخت نکند، به زندان می‌رود، اما اگر توسط دادگاه معسر شناخته شود، دادگاه رأی به تقسیط مهریه می‌دهد.
ضرابی درباره اظهارنامه توضیح داد: اظهارنامه نوعی اوراق چاپی در دادگستری است که از دو ستون خواهان و خوانده تشکیل شده است. خواهان (زوجه)، اظهارات خود را در مورد در خواست مهریه، در ردیف خواهان می نویسد وآن را برای خوانده (زوج) از طریق دادگاه می‌فرستد.
وی ادامه داد: اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را داشت اما از پرداخت آن خودداری کرد، زوجه مهریه خود را به اجرا می‌گذارد، چنانچه ظرف مدت 10 روز، زن دارایی شوهر را معرفی کند، فوری نسبت به توقیف آنها اقدام می‌شود، اگردارایی زوج فقط درآمد وی باشد، (اگر مرد همسر دیگری نداشته باشد) تا یک چهارم آن ماهانه به زوجه تعلق می‌گیرد، تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت شود.
ضرابی خاطرنشان کرد: مرد تا پرداخت کامل مهریه زن نمی‌تواند از کشور خارج شود اما در صورتی که مرد اموال دیگری غیر از حقوق داشته باشد دادگاه اموال او را می‌فروشد و مهریه از این طریق پرداخت می‌شود.
این وکیل پایه یک دادگستری درباره کسانی که توانایی پرداخت مهریه را ندارند نیز توضیح داد: اگر مرد توانایی مالی نداشت، زن می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و دادخواستی مبنی بر استرداد مهریه به دادگاه بدهد.
دادگاه به دادخواست او رسیدگی می‌کند در صورتی که زوجه مستحق دریافت مهریه باشد، دادگاه حکم به پرداخت مهریه می‌دهد.
وی به کسانی که در آستانه ازدواج هستند نیز توصیه کرد: مهریه را متناسب با توانایی‌های مالی زوج تعیین کنند و در زمانی که زن و شوهر در اوج صفا و صمیمیت قرار دارند، نیازی به دریافت مهریه سنگین نیست.
