شورای اسلامی شهر تهران در حالی به یک فوریت طرح «ترخیص زنان زندانی با محکومیت مالی بدون قصد» رأی داد که به گفته معاون ستاد دیه کشور، حدود 200 زن به دلیل جرایم غیرعمد، دوران محکومیت خود را در زندان‌ها سپری می‌کنند. به گفته رئیس سازمان زندان‌ها، بیشترین زندانیان کشور در رابطه با موضوع مواد مخدر هستند. همین موضوع در مورد خانم‌ها هم صادق است، چرا که بنا بر اعلام مدیر دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری تهران، بیشترین جرم زنان زندانی در تهران را جرایم مربوط به مواد مخدر تشکیل می‌دهد.
اما جدا از جرایم مواد مخدر و فساد اخلاقی که در میان زنان مجرم شایع‌تر است، زنان بسیاری هم هستند که به دلیل جرایم غیرعمد و مالی به زندان افتاده‌اند و دوران محکومیت خود را سپری می‌کنند. این افراد با کمک مالی و پرداخت دیه یا بدهی‌شان می‌توانند به آغوش خانواده بازگردند.
تاثیرات نامناسب زندانی شدن زنان بر خانواده
در ایران آمار دقیقی از تعداد زنان زندانی وجود ندارد، اما مرکز بین‌المللی مطالعات زندان در آخرین آماری که آذر سال گذشته منتشر کرده، تعداد جمعیت کیفری ایران را ۲۲۵ هزار و ۶۲۴ نفر برآورده کرده بود که از این تعداد 3/1درصد زن هستند. آمارهای اولیه نشان می‌دهد که نسبت زنان زندانی در 5 سال اخیر ثابت بوده است، چنان‌که در سال 88 نیز مشاور رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده تعداد زنان زندانی را حدود 3 درصد اعلام کرده بود.
این آمار با اندکی تغییر در سال 93 هم حفظ شده است که نشان می‌دهد با وجود افزایش تعداد زندانیان زن، نسبت زنان مجرم به مردان مجرم تغییر خاصی نکرده است. البته در خصوص تاثیر زندانی شدن زنان بر خانواده و شدت و ضعف آن در مقایسه با سرپرستان خانوار، نظرهای مختلفی وجود دارد، اما معمولا به دلیل وابستگی بیشتر فرزندان به مادران، تاثیر زندانی شدن مادران بر خانواده بسیار شدیدتر است.
خانواده و ارتکاب جرم
الگوپذیری فرزندان از خانواده به ویژه از والدین، مورد تاکید همه روانشناسان و جامعه‌شناسان است. تحقیقات مختلفی در زمینه آثار مثبت و سازنده والدین بر فرزندان صورت گرفته است. البته ناگفته نماند که تاثیر والدین بر فرزندان فقط به آثار مثبت محدود نمی‌شود و پیامدها و عوارض منفی نیز گاهی در این خصوص وجود دارد.
جامعه‌شناسان معتقدند که محیط خانواده و وضع زندگی عامل مؤثری در ایجاد جرم است. سستی و تزلزل والدین، نوع رابطه والدین با یکدیگر و با فرزندان و تعامل آنان با یکدیگر و ارتکاب جرایم اخلاقی یا اعتیاد والدین تاثیرات سازنده یا مخربی بر شخصیت و زندگی آینده فرزندان دارد.
جرم‌شناسان، خانواده را از عوامل مهم اجتماعی جرم معرفی می‌کنند. تماس و ارتباط محیطی کودک با والدین موجب شکل‌گیری شخصیت او می‌شود و در مواردی که والدین بزهکار یا زندانی هستند، این تاثیرات به صورت منفی اعمال می‌شود. اصولا یکی از عوامل مؤثر بر بزهکاری کودکان و نوجوانان از‌هم‌گسیختگی خانواده است. بیشتر کودکان بزهکار متعلق به خانواده‌های متلاشی‌شده هستند.
بر اساس آمار موجود با توجه به مناطق مختلف ۳۰ تا ۸۰ درصد دلیل مجرم شدن کودکان متلاشی شدن خانواده آنان است. رفتارهای خشن والدین نیز از عوامل سوق‌دهنده کودک به بزهکاری است. خانواده‌ای که یکی از والدین آن در زندان به سر می‌برد، دچار نابسامانی می‌شود. به هر حال، خانواده‌های نابسامان در اختلال شخصیتی رفتار کودکان نقش بسزایی دارند.
زنان زندانی تهرانی در آستانه آزادی
حالا شورای اسلامی شهر تهران به یک فوریت مصوبه‌ای رأی داده است که در صورت تصویب نهایی آن، شهرداری تهران می‌تواند تا سقف 2 میلیارد تومان با کمک ستاد دیه کشور برای آزادی زنان زندانی با محکومیت مالی بدون قصد هزینه کند. «فاطمه دانشور» عضو شورای اسلامی شهر تهران در خصوص ضرورت چنین طرحی گفت: طی بازدیدی که از زندان زنان داشتم، در بند مادران و کودکان نیز حاضر شدم و زنان باردار و کودکانی را مشاهده کردم که در شرایط بسیار بدی قرار داشتند.
این در حالی است که شهرداری می‌تواند با همکاری ستاد دیه، سازمان زندان‌ها و دیگر نهادهای مربوط، برای آزادی این زنان اقدام کند. بر اساس طرح پیشنهادی شورای اسلامی شهر تهران برای آزادی این زنان، به شهرداری اجازه داده شده است تا سقف 2 میلیارد تومان از محل کمک‌های شهرداری تهران برای آزادی این زنان هزینه کند.
اقدام جهادی شهرداری
البته معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران هم از اقدامی جهادی برای آزادی این زنان خبر داد: نبودِ یک زن در خانه آسیب‌هایی جدی برای خانواده دارد. آمار ارائه‌شده به ما از سوی مددکاری نشان می‌دهد که بین40 تا ۵۰ زن زندانی که جرم آنها غیرعمد بوده است و استعداد آزادی دارند، باید در این اقدام جهادی حمایت شوند. به فضل خدا در ایام ماه مبارک رمضان و زمانی که دل‌های مردم مستعد کمک است، تلاش می‌کنیم تا با یاری خیرین بزرگ تهران این مشکل حل شود و این افراد قطعا آزاد شوند.
حجت‌الاسلام «میثم امرودی» البته با طرح شورای شهری‌ها مخالف است و تاکید کرد: شهرداری موافق نیست که از اعتبارات دولتی برای آزادسازی زنان زندانی با محکومیت مالی بدون قصد استفاده شود. وی ادامه داد: تامین رقم 2 میلیارد تومان که مدنظر شورا بود، از طریق خیرین و مردم دنبال می‌شود، چرا که این رقم برای مردم چیزی نیست. شهرداری فضایی را فراهم می‌کند تا همه در این ثواب بزرگ همراه شوند.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران با اشاره به فرمایش‌های امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه در کارهایی که مردم ورود پیدا کردند نهادها و دولت وارد نشوند، گفت: شهرداری بستر خوبی را فراهم کرده است و با استفاده از مردم و شبکه اجتماعی بزرگی که در اختیار دارد، در این زمینه اقدام می‌کند. امیدواریم با توجه به عطوفت و بزرگواری مردم، این کارهای خیر استمرار یابد.
وی افزود: بعضی از این افراد به خاطر یک حادثه و مبلغی ناچیز در حبس به سر می‌برند. برای مردم تهران که بیش از3هزار شهید داده‌اند، تامین رقم 2 میلیارد تومان برای آزادی این زنان زندانی چیزی نیست. امرودی ادامه داد: شهرداری تهران از اول ماه مبارک رمضان به این موضوع ورود پیدا کرده است و فقط در منطقه یک تهران، با برگزاری 2 نشست، مبلغ یک میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان برای آزادی زندانیان از سوی نیکوکاران جمع‌آوری شد.حالا 200 زن زندانی جرایم غیرعمد در کشور که حدود 50 نفر آنها تهرانی هستند، در انتظار به بار نشستن اقدام مردم و نهادهای عمومی هستند تا شاید فضایی برای بازگشت آنها به خانواده و جامعه باز شود.
شاهرخ صالحی کرهرودی
