یکی از مسائلی که دانش‌آموختگان و اساتید حوزه علم حقوق همیشه با آن روبه‌رو بوده‌اند نبود قانونی جامعه و کامل در حوزه قوانین مصوب بوده است. البته قوانین مختص افراد حقوقی نیست و امروزه عموم جامعه را نیز در بر می‌گیرد. با پیشرفت اطلاعات، اکثر افراد جامعه می‌توانند با قوانین و مقررات سروکار داشته باشند اما بسیار اتفاق افتاده که از نبود برخی قوانین قدیمی یا مورد نیاز بسیار گلایه شده است. مسئوﻻن امر تقنین، تنقیح، اجرا و حقوقدانان کشور برای تحقق راهنمای لوح جامع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی اﯾران امکان اطلاع‌رسانی دقیق و به‌روز از قوانین و مقررات معتبر در هر دوره زمانی، با لحاظ قوانین و مقررات مؤثر بعدی و تعیین ناسخ و منسوخ و … تلاش‌های فراوانی کرده‌اند. «سامانه قوانین و مقررات جمهوری اسلامی اﯾران» باا آدرس www.dotic.ir مرجعی است که در آن کارشناسان برجسته معاونت حقوقی رﯾاست جمهوری، گام بزرگی در حرکت به‌سوی یک نظام قانونی پیشرفته و جامع برداشته‌اند، و در آن تمامی قوانین و مقررات وضع شده از سال 1285 تاکنون به همراه تفاسیرر قانونی، آرای وحدت روﯾه و نظرات مشورتی مراجع گوناگون گردآوری‌شده است؛ به‌ویژه در اقدامی بی‌سابقه تنقیح، تعیین اعتبار و اصلاحات قوانین همراه با پرده‌های زمانی مربوط انجام شده است.
با توجه به سابقه و اهمیت تهیه فهرست‌های موضوعی قوانین، در اﯾن سامانه، قوانین و مقررات معتبر و منسوخ با دقت کدگذاری و موضوع‌بندی می‌شوند؛ حاصل آن قسمتی از نتایج آن تاکنون در بیش از 300 عنوان کتاب تقدﯾم علاقمندان شده است و اﯾن تلاش همچنان ادامه دارد. مضافا دستگاه‌های اجراﯾﯽ، به موجب بخشنامه مورخ 1389/3/9 رئیس‌جمهور، موظف به ارائه پیشنهادها و لوایح ﻻزم به معاونت حقوقی رئیس جمهور شدهاند تا با استفاده از اطلاعات موجود در سامانه قوانین و مقررات، بررسی‌های ﻻزم انجام و از تصوﯾب قوانین و مقررات غیرضروری و تکراری پیشگیری به عمل آید.
امکانات dotic.ir
همان‌طور که مطرح شد قوانین این سامانه همه قوانین کشور را از سال 1285 شمسی به همراه تمامی آرای وحدت رویه و… را در بر می‌گیرد. از نکات بارز این سامانه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: نشان‌گر وضعیت‌های قانون یا مقرره از حیث اعتبار، اصلاح، لغو، موقت یا آزماﯾشی بودن و … ؛ امکان بررسی قوانین و مقررات مستند، مرتبط، اثرگذار (فرعی) و اثرپذﯾر (اصلی)؛ دسته‌بندی موضوعی قوانین و مقررات بر اساس کدهای موضوعی؛ نمایش اطلاعات پایه، شامل مرجع تصوﯾب، تاریخ تصوﯾب، تاریخ و شماره ابلاغ، تاریخ و شماره انتشار، تاریخ اجرا و دستگاه‌های مجری، نوع قانون یا مقرره … ؛ وجود کلید واژه‌های مرتبط با ﯾک قانون؛ قابلیت تحقیق در قرآن و… . همه موارد اشاره شده از مزایای این سامانه به شمار می‌روند.
هدف از طراحی این سامانه
هدف از طراحی سامانه‌ای که تمام قوانین و مقررات در آن وجود داشته باشد زیاد است اما می‌توان موارد ذیل را در این خصوص لیست کرد:
- دسترسی به عنوان و متن قوانین و مقررات مصوب تمامی مراجع تصوﯾب با امکان مشاهده فرآﯾند تصوﯾب قوانین (مشروح مذاکرات) و نظریات مربوطه به تفکیک مراجع تصوﯾب؛
- تفکیک قوانین و مقررات معتبر از قوانین و مقررات غیرمعتبر؛
- تفکیک قوانین اصلی و فرعی (اثرگذار و اثرپذﯾر)؛
- امکان رؤﯾت قوانین و مقررات ارجاعی درمتن؛
- جست‌وجوی واژه‌ها در متن و عنوان قوانین یا مقررات (با امکان تعیین دوره زمانی)؛
- جست‌وجوی موضوعی در قوانین یا مقررات با استفاده از کدهای موضوعی تعرﯾف شده (در فهرست دستورالعمل کدگذار)؛
- جست‌وجوی قوانین و مقررات بر اساس دستگاه مجری؛
- رؤﯾت و دسترسی مستقیم به تفسیر آرا و نظرات مربوط به هر قانون و اجزای آن؛
- امکان رؤﯾت انواع فهرست قوانین و مقررات (فهرست اجمالی، فرعی، اصلی، موضوعی، معتبر، منسوخِ، دستگاه مجری، وضعیت تنقیحی) و… .
تمامی موارد اشاره شده از اهداف تبیین و طراحی سامانه جامع قوانین جمهوری اسلامی ایران (www.dotic.ir) است.
حسن باصری
