«بسیاری از اتباع کشورهای خارجی با ویزای گردشگری در تهران به گدایی مشغولند». این خبری بود که چند روز پیش استاندار تهران آن را در جمع خبرنگاران اعلام کرد. سیدحسین هاشمی اظهار کرد: «اخیرا 80 متکدی اهل میانمار را از سطح شهر تهران جمع‌آوری کردیم که اغلب آنها دارای ویزای گردشگری بوده ولی با استفاده از این نوع روادید به تکدیگری در تهران مشغول بودند. تعداد زیادی از متکدیان شهر تهران نیز از اتباع کشورهای پاکستان و هندوستان هستند». به گفته هاشمی، در برخی تقاطعها وو چهارراه‌های پایتخت، درآمد گدایان در ماه بین 30 تا 70 میلیون ریال است و در بیشتر موارد متکدیان به صورتی کاملا سازمانیافته در نقاط شهر توزیع می‌شوند و حتی متکدیانی هستند که در قبال دریافت مزد روزانه برای افراد دیگری اقدام به تکدی‌گریی می‌کنند». استاندار تهران در پایان تصریح کرد: «اگر فرهنگ پول دادن به گدایان در میان مردم رخت ببندد، بخش زیادی از این مشکل حل خواهد شد و دیگر شاهد رشد فزاینده جمعیت متکدیان در تهران نخواهیم بود».
۵۰ درصد متکدیان نیاز مالی ندارند
مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران هم با اعلام اینکه ۵۰ درصد متکدیان جمع‌آوری شده نیاز مالی ندارند، گفت: «میانگین درآمد ماهانه تکدیگری در چهارراه‌های تهران ۳ میلیون تومان است و در برخی جاها از جمله میدان توحید، میدان هفت حوض، پارک‌وی و شهرک غرب به حدود ۷ میلیون تومان هم می‌رسد». فرزاد هوشیار پارسیان با بیان اینکه در حال حاضر متکدیان شناسایی و دسته‌بندی شده‌اند، تصریح کرد: «علاوه بر این کلونی و مکان زندگی این متکدیان را نیز شناسایی کرده‌ایم. اکثر این افراد در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند. با این حال باید به این نکته توجه داشت که این افراد نه در حاشیه شهر بلکه در قلب پایتخت سکونت دارند». وی با اعلام اینکه ۲۰درصد متکدیان شهر تهران، اتباع بیگانه و خارجی هستند، تصریح کرد: «۳۵۵ درصد این متکدیان دارای گروه‌های خانوادگی و قومی و قبیله‌ای هستند که به این صورت به تکدیگری مشغولند».
نگاهی به تکدیگری در حقوق اسلامی
خداوند متعال در مورد تکدی گری با زور و اصرار در آیه 273 سوره بقره فرموده: «لا یَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافا/ هرگز با اصرار از مردم چیزی نمی‌خواهند». مفسرین اسلامی گفته‌اند این آیه و آیات قبل و بعد از آن، مشخصات مومنین و فقرای واقعی را برمی‌شمارند تا مردم بتوانند با شناسایی آنها، در راه خدا انفاق کنند. احتمالی که در تفسیر آیه فوق هست این است که در صورتی که اضطرار شدید آنها را مجبور به اظهار حال خود کند، هرگز اصرار به دریافت کمک ندارند بلکه نیاز خود را به شکل محترمانه‌ای به اطلاع برادران مسلمان خود می‌رسانند.
آگاهی متکدیان از خلأهای قانونی
البته یکی از مشکلات برخورد با متکدیان، وجود نواقص قانونی در این زمینه است. در برخی موارد به رغم جرم‌انگاری موضوع تکدیگری در قانون و وجود شواهد و قرائن بسیار دال بر تکدیگری، حکم به برائت متهم داده می‌شود چراکه اصل بر قانونی بودن جرم و مجازات است. به عبارت دیگر تا وقتی عملی در قانون جرم شناخته نشده باشد، نمی‌توان فردی را از باب انجام آن عمل مجرم تشخیص داد و محاکمه کرد.متکدیانی که دستگیر می‌شوند، برای آنکه مجرم شناخته نشوند، ادعا می‌کنند دستفروشند و نهه متکدی. واقعیت این است که اغلب متکدیان از این خلاء قانونی آگاهی دارند و با در دست گرفتن تعدادی فال، جوراب و… به راحتی از چنگ قانون می‌گریزند. قوانین در این زمینه مجمل، مبهم و ناقصند و این وضعیت بیش از همه به سود کسانی است کهه قانون را زیرپا می‌گذارند.
تکدیگری؛ جرمی مشهود
دکتر «منصور رحمدل» درباره چالش تکدی گری در شهرهای بزرگ و تهران و برخورد قانونی با متکدیان میگوید: «ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی بیان میکند که هر کس تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش یا ولگردی کند به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور همه اموالی که از طریق تکدی و کلاشی به دست آورده مصادره خواهد شد». این استاد دانشگاه درباره ضعف یا قصور قانون در برخورد با متکدیان می گوید: «به نظر می‌رسد هم قانون نقص دارد و هم فرهنگ اجتماعی ما مشکل چندانی با تکدیگری ندارد. از بعد قانونی تکدیگری زمانی جرم است که فرد، تکدیگری را پیشه خود قرار داده باشد. بنابراین اگر کسی برای یک یا چند بار به نحوی که عرفاً اطلاق حرفه و پیشه بر عمل وی صدق نکند اقدام به گدایی کند عمل او جرم نخواهد بود. بنابراین بهتر است قید حرفه و پیشه حذف شود و تشخیص تکدیگری به عهده دادگاه باشد».
وی با بیان اینکه مردم به دلیل نوعدوستی به گدایان به خصوص کسانی که دارای مشکلات جسمی حادی هستند کمک می‌کنند، میگوید: «برخی از گدایان با مظلوم‌نمایی حس عطوفت انسانی مردم را برمی‌انگیزند». این حقوقدان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه جرم تکدیگری سازمانیافته مشمول همین مواد قانونی می‌شود یا اینکه قانون شدت بیشتری برای آن در نظر گرفته، خاطرنشان میکند: «متاسفانه قانونگذار به تکدیگری سازمانیافته اشاره ای نمی‌کند! گفته می‌شود خیلی از گدایان به صورت سازمانیافته سر چهارراه‌های تهران یا شهرهای بزرگ مستقرند. به نظر می‌رسد به لحاظ مشکلات اجتماعی که در کشور وجود دارد و عدم توجه به مشکلات داخلی این پدیده روزبهروز در حال گسترش است و عزمی جدی برای برخورد با آن وجود ندارد».
وی درباره مسئله سوء‌استفاده از کودکان به عنوان متکدی و مجازات‌های قانونی آن نیز میگوید: «اساسا کودکان مسئولیت کیفری ندارند و با توجه به اینکه تکدیگری جرمی تعزیری تلقی می‌شود قانونگذار برای کودکان و نوجوانان زیر 18 سال مجازات به معنی خاص کلمه در نظر نگرفته. اما در این زمینه می‌توان مطابق ماده 713 قانون مجازات اسلامی عمل کرد که بیان میکند هر کس طفل صغیر یا غیررشیدی را وسیله تکدی قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالیی که از طریق مذکور به دست آورده محکوم خواهد شد».
دکتر رحمدل به موضوع تکدیگری خارجی ها به ویژه پاکستانی ها و میانماری‌ها هم اشاره میکند و یادآور می‌شود: «متاسفانه قانونگذار از حیث مجازات اصلی تفاوتی بین ایرانی و خارجی قائل نشده ولی دادگاه می‌تواند در قالب مجازات های تکمیلی به اخراج گدایان خارجی حکم صادر کند».
