هر روز تعطیلی برای اقتصاد ایران چقدر آب می‌خورد؟
در حالی که طی سال‌های گذشته، تعداد زیاد روزهای تعطیلی در ایران همواره مورد انتقاد مسئولان کشوری و نمایندگان مجلس شورای اسلامی بوده، مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در نخستین هفته کاری در سال 94 موضوع پیگیری تعطیلات زمستانی را مطرح کرده است.
طرح و ایده تعطیلات زمستانی و کاهش تعطیلات تابستانی مدارس نخستین بار در سال 1336 از سوی وزارت فرهنگ آن زمان مطرح شد که به دلیل نبود توافق تا سال 75 سخنی از آن به میان نیامد، اما در سال 75 قرار شد 10 روز در میانه زمستان تعطیل باشد. این طرح دو سه سال اجرا شد و بعد با توجه به یکسری مشکلات در برخی مناطق از جمله ناسازگاری جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و سپس ترمی واحدی شدن مدارس، خود به خود این طرح به فراموشی سپرده شد.
حالا پس از گذشت 16 سال و بعد از مخالفت‌ها و انتقادهای زیاد مسئولان نسبت به وجود تعطیلات زیاد در تقویم رسمی و تحمیل هزینه‌های زیاد ناشی از آن به اقتصاد کشور دوباره پرونده تعطیلات زمستانی با شکل و شمایلی متفاوت در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مفتوح شده است. با نگاهی به تقویم کشورمان و با محاسبه روزهای جمعه و تعطیلات اداری روزهای پنج‌شنبه و آنچه در روال معمول روزهای بین دو تعطیلی نام برده می‌شود، تعطیلات کاری به بیش از 120 روز می‌رسد که البته این رقم با در نظر گرفتن روزهای بین تعطیلی به دست می‌آید.
این در حالی است که در مقایسه‌ای بین تعطیلات ایران با سایر کشورها هم می‌توان گفت؛ در کشور چین 18 روز تعطیلات رسمی و 104 روز تعطیلات آخر هفته وجود دارد. بنابراین در این کشور بالغ بر 122 روز تعطیل وجود دارد. در کشور ژاپن تعطیلات رسمی بیش از 23 روز است که با احتساب تعطیلات آخر هفته، مجموع تعطیلات این کشور به 127 روز می‌رسد. این رقم در آلمان حدود 121 روز است. با نگاهی به اعداد به این نتیجه می‌رسیم که میزان تعطیلات ایران با دیگر کشورها چندان تفاوتی ندارد، اما نباید از این نکته غافل شد که در بررسی تعطیلات و ارتباط آن با مسایل اقتصادی در هر کشور باید دو مولفه مهم مورد توجه قرار بگیرد که شامل ساعات کاری مفید و تعطیلات پایان هفته و رسمی است.
مقایسه تعطیلات در ایران با کشورهای دیگر جهان تنها در صورتی صحیح خواهد بود که از حیث ساعات کار مفید وضعیت ایران شبیه یا نزدیک به کشورهای مقایسه شده باشد. در خوش‌بینانه‌ترین برآورد، ساعت کار مفید در ایران دو ساعت است و در کشورهای پیشرفته‌ی دنیا در بدبینانه‌ترین برآورد این رقم به پنج ساعت می‌رسد.
تعریف 8 ساعت کاری مفید
با این توضیح، ساعات کار مفید در ایران با سایر نقاط دنیا قابل مقایسه نیست. موضوعی که ابوذر ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز به آن اشاره کرده و می‌گوید: در کشور باید مباحث فرهنگ، میزان و بهره‌وری کار، همچنین استفاده حداکثری از افراد در زمان کار و تعطیلات مورد توجه قرار بگیرد. به عقیده وی، باید با ارتقای بهره‌وری هشت ساعت کار در کشور را به هشت ساعت مفید و واقعی تبدیل کرد و بعد در این باره تصمیم گرفت.
نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در خانه ملت درباره طرح تعطیلات زمستانی معتقد است؛ تعطیلات باید قابل استفاده باشد تا موجب بی‌برنامگی نشود. این طرح در حال حاضر با مخالفت آموزش و پرورش به دلیل تقارن با زمان کلاس‌های درسی دانش‌آموزان و دانشجویان مواجه شده است. ندیمی تاکید می‌کند: افزایش تعطیلی فشار اقتصادی به کشور وارد می‌کند.
تداخل با دهه فجر
اما در این میان قاسم عزیزی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی از زاویه دیگری طرح تعطیلات زمستانی را ارزیابی می‌کند. به عقیده وی، طرح پیشنهادی رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بازه زمانی 16 تا 22 بهمن ماه است، این در حالی است که در این تاریخ مسئولان و نهادها به دنبال برنامه‌ها و مراسم‌های مختلف برای پاسداشت دهه فجر هستند و زمان مناسبی برای اعلام تعطیلی نیست.
به گفته وی، اگر سلطانی‌فر در پی کاهش تعطیلات نوروزی است که این اتفاق هم میسر نیست، زیرا هر کشوری در دنیا به مناسبت آغاز سال نو چند روز تعطیل است و ایران هم طبق فرهنگ نهادینه شده 4 روز را در تعطیلات سپری می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه 13 فروردین روز طبیعت است و نمی‌توان آن را از نوروز حذف کرد و به دنبال آن دوزادهمین روز از این ماه هم روز جمهوری اسلامی نامگذاری شده و این دو روز به هم متصل است بنابراین نمی‌توان از این ایام کاست.
به باور وی برای ترغیب مردم به سفر، گسترش فرهنگ گردشگری و کمک به اقتصاد حاصل از آن باید امکانات را فراهم و به این نکته توجه کرد که افراد با مرخصی گرفتن هم می‌توانند در زمستان بار سفر ببندند و از جاذبه‌های کشور در فصل زمستان بهره‌مند شوند. از نظر عزیزی میزان تعطیلات در ایران به اندازه‌ای است که در واقع حدود سه ماه کشور با رکود اقتصادی روبه‌رو می‌شود، بنابراین این مقدار تعطیلی متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی فعلی نیست، اما این موضوع به این معنا نیست که مردم در زمستان برنامه‌ای برای سفر نداشته باشند.
تعطیلات، قانونی شوند
اما سیدسعید زمانیان‌دهکردی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نظری مخالف با اظهارنظر عزیزی دارد. به گفته زمانیان‌دهکردی بازه زمانی اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای تعطیلات زمستانی در تاریخی است که کارمندان در آن زمان چندان کاری برای انجام ندارند، بنابراین زمان مناسبی برای تعطیلات محسوب می‌شود. اما از آنجایی که تعطیلات نوروز به گونه‌ای است که افراد در مدارس و نهادها به طور خود به خود درس و کار را تعطیل می‌کنند از این‌رو میزان تعطیلات افزایش می‌یابد
در چنین وضعیتی باید به دنبال ساماندهی و قانونمند کردن تعطیلات نه افزایش بی‌برنامه آن بود. به عقیده نماینده مردم شهرکرد در خانه ملت، باید تعطیلات نوروز و تابستان را کم کرد تا در دو فصل بهار و زمستان تعطیلی داشت با این اقدام جوانان و خانواده‌ها لذت بیشتری را از سفر به دیدنی‌های ایران تجربه خواهند کرد.
اظهارنظر نمایندگان مجلس در حالی است که طبق محاسبه‌ای در سال ۹۳ مشخص شد که هر روز تعطیلی برای اقتصاد ایران بین ۸۰۰ تا ۱۴۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد. با این مقیاس به عنوان مثال ۱۴روز تعطیلات نوروز دست کم بیش از 11 هزار میلیارد و 200 میلیون تومان هزینه به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. از این‌رو مسئولان باید با توجه به وضعیت فعلی اقتصاد کشور نسبت به ارایه طرح‌ها و ایده‌های خود تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کنند. در چنین وضعیتی به جای افزایش تعطیلات یا تعریف تعطیلات جدید در تقویم رسمی کشور باید زمان کار و تولید را بیشتر کرد تا با افزایش بهره‌وری نیروی کار بتوان برنامه‌های کلان اقتصادی را در کشور به بهترین شکل و بیشترین میزان بازدهی دنبال کرد.
سوسن نوری
