عمری که تلف می‌شود. این تعبیر بسیاری از جوانانی است که بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه، دفترچه‌های اعزام به خدمت سربازی را ارسال کرده اما زمان اعزام آن‌ها به سربازی ۱۰ تا ۱۲ ماه بعد تعیین می‌شود و اینچنین، با احتساب مدت سربازی، نزدیک به سه سال از انجام فعالیت‌های اداری و اجتماعی باز می‌مانند. شماری از مشمولان خدمت سربازی در ماه‌های اخیر، از تاخیرهای چند ماهه در اعزام به خدمت گلایه داشته و معتقدند ماه‌های تاخیر در اعزام، ماه‌های تلف شده عمرشان است که کسی نیز پاسخگو نیست. در شرایطی که فارغ التحصیلان مقاطع مختلف دانشگاهی، داوطلب اعزام به خدمت برای ورود هرچه سریع‌تر به بازار کار و داشتن شغل هستند، اما نبود ظرفیت لازم برای پذیرش سرباز و به تعویق افتادن اعزام به خدمت مشمولان، سبب شده تا آن‌ها حداقل یکسال دیر‌تر وارد بازار کار شده و به تبع آن موضوعاتی چون ازدواج و تشکیل خانواده و کسب درآمدهای شغلی آن‌ها به تاخیر افتد.
اعتراض مشمولان سربازی
مشمولان خدمت سربازی که این روز‌ها با تاخیرهای ۱۰ و ۱۲ ماهه در اعزام مواجهند، معتقدند که باید تدبیری برای فارغ التحصیلان مقاطع مختلف دانشگاهی که آماده گذراندن خدمت سربازی هستند، بشود و مابین پایان تحصیل و شروع خدمت سربازی ایشان فاصله نزدیک به یکسال نیفتد! آن‌ها با طرح این سوال که «چرا باید برای رفتن به سربازی یکسال صبرکرد؟» تاکید می‌کنند که تاخیر در اعزام به سربازی، لطمه‌های زیادی را به زندگی مشمولان داوطلب اعزام به سربازی واردکرده و زندگی آن‌ها را دچار مشکل می‌کند.
یکی از مشمولان سربازی که تازه از مقطع کار‌شناسی فارغ شده، می‌گوید: به طور طبیعی نباید فاصله زمانی بین ارسال دفترچه تا اعزام بیشتر از ۲ ماه باشد. به خصوص برای کسانی که داوطلب اعزام هستند، تاخیر در اعزام به منزله اتلاف وقت است. در پیگیری‌هایی که از نظام وظیفه داشته‌ام، برخی مسئولان این سازمان گفته‌اند که ظرفیت برای پذیرش سرباز کم است و باید منتظر بمانید!» یکی دیگر از مشمولان نیز با اشاره به اینکه تاخیر ۹ ماهه‌اش در اعزام به خدمت، سبب شده تا تشکیل زندگی مشترک او به تاخیر افتاده و مشکلات خانوادگی برایش ایجاد شود، تصریح می‌کند: یک زمانی دولت به دنبال سربازان فراری است تا آن‌ها را به خدمت بفرستد، یک زمانی هم مانند حالا، مشمولان دنبال این هستند که سریع‌تر اعزام شوند تا به زندگی خود سامان دهند، اما با تاخیرهای چند ماهه در اعزام مواجه می‌شوند.
چه‌کسی پاسخگوی عمر هدر رفته جوانان متقاضی خدمت سربازی است؟
تاخیرهای ایجاد شده در اعزام به خدمت سربازی نه تنها اعتراض مشمولان را همراه داشته بلکه سبب شده تا اعتراض‌های آن‌ها به نمایندگان مردم رسیده و آن‌ها نیز این سوال را مطرح کنند که «چه‌کسی پاسخگوی عمر هدر رفته جوانان متقاضی خدمت سربازی است؟» سخنگوی شورای اسلامی شهرستان کرمانشاه در این باره با اشاره به تاخیر افتادن ۱۰ ماهه سربازان مشمولی که دفترچه اعزام پست کرده‌اند، اظهار کرده: اینکه جوانی در مهم‌ترین بازه زمانی عمرش در انتظار اینکه تا چه وقت دیگر منتظر باشد تا به خدمت سربازی اعزام شود و بلاتکلیف بماند به هیچ وجه پذیرفتنی نیست.
اگر شرایط به گونه‌ای است که ظرفیت کافی برای پذیرش این جوانان متقاضی وجود ندارد به جای تاخیر ۱۰ ماهه تدییری دیگر اندیشیده شود. امامی تاکید کرده: «بهتر است به جای تاخیر در اعزام از مدت سربازی کاسته شود تا جوانان نیز دغدغه تلف شدن عمرشان را نداشته باشند. جوانان در این سن که پایه شکل‌گیری زندگی اجتماعی‌شان خواهد بود، ثانیه به ثانیه عمرشان، نقشی ویژه خواهد داشت و قطعا آسیب‌های متعددی به این قشر وارد خواهد شد. جا دارد این موضوع از طریق ستاد کل نیروهای مسلح، نمایندگان مجلس، وزارت دفاع و دولت بررسی و در دستور کار قرار گیرد. ضمن اینکه به نظر من بهترین راهکار نیز کاهش دوران خدمت سربازی مشمولان لیسانس در این بازه زمانی است.
علت تاخیر در اعزام مشمولان به خدمت سربازی
اما اینکه چرا اعزام‌های ماه‌های اخیر داوطلبان سربازی با تاخیرهای چند ماهه مواجه می‌شود، موضوعی است که چندی قبل رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا گفته «اگر بخواهیم دوره انتظار برای اعزام به خدمت کم شود باید ظرفیت پذیرش مراکز آموزش نیروهای مسلح با توجه به نیاز افزایش یابد. سردار سیدحمید صدرالسادات در خصوص دوره انتظار مشمولان برای اعزام به خدمت، می‌گوید: مشمولان برای اعزام به خدمت باید درخواست خود را از طریق دفا‌تر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس+۱۰) ثبت کنند و با توجه به شرایطی که دارند تاریخ اعزام‌شان مشخص می‌شود.
وی در خصوص نحوه اعزام مشمولان دیپلم و فارغ‌التحصیلان دانشگاه ها اظهار می‌دارد: مشمولان دیپلم و زیر دیپلم، ۱۹ هرماه و فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها نیز اول ماه‌های زوج سال و به عبارتی ۶ دوره در سال به خدمت اعزام می‌شوند. سردار صدرالسادات در پاسخ به این سوال که علت تمدید تاریخ اعزام در چند ماهه اخیر چیست، تاکید می‌کند: ستاد کل نیروهای مسلح در سال گذشته به موجب ابلاغیه‌ای مدت خدمت سربازی را به ۲۴ ماه افزایش داد اما پس از بررسی‌های دقیق‌تر، مدت خدمت را همان ۲۱ ماه اعلام کرد مبنی بر اینکه مشمولان تا پایان سال خود را معرفی کنند. همین امر باعث نگرانی مشمولان و خانواده‌های آنان شد لذا قبل از اتمام فرصت یک ساله برای اعزام به خدمت اقدام کردند تا افزایش خدمت شامل آن‌ها نشود.
در همین فاصله سازمان وظیفه عمومی با حجم بالایی از درخواست‌های اعزام به خدمت و تعجیل در موعد اعزام مواجه شد. وی «عدم‌افزایش ظرفیت مراکز آموزشی و وجود مشکلات مالی و اعتباری در نیروهای مسلح به ویژه ارتش» را از دیگر دلایل عدم پذیرش مشمولان دانسته و اظهار می‌دارد: به هرحال این موضوعات باعث شد تا دوره انتظار تعداد زیادی از مشمولان برای اعزام به خدمت بیشتر شود. در حال حاضر با توجه به تعداد درخواست‌های زیادی که برای اعزام به خدمت از اواخر سال گذشته وجود داشته و با توجه به اینکه ظرفیت مراکز آموزشی در نیروهای مسلح نیز محدود است، تاریخ‌های اعزام مشمولان به تاخیر افتاده است. اگر بخواهیم دوره انتظار برای اعزام به خدمت کم شود باید ظرفیت پذیرش مراکز آموزش نیروهای مسلح با توجه به نیاز افزایش یابد.
ضرورت تدبیر
با توجه به مشکلاتی که این روز‌ها در اعزام مشمولان خدمت سربازی وجود دارد و همچنین دلایلی که از سوی مسئولان نظام وظیفه مطرح می‌شود، ضروری است دستگاه‌های نظامی و دولتی تصمیم گیر در موضوع سربازی، تدبیری عاجل برای کاهش زمان اعزام به خدمت داشته و به رفع مشکلات مراکز آموزشی سربازی بپردازند. چنانچه داشتن ارتش منظم و آماده برای کشور از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر در نظام دفاعی است که اگر از آن غفلت شود، می‌تواند تبعات جبران ناپذیری داشته باشد.
اینکه مشمولان سربازی از انگیزه لازم در فراگیری فنون دفاعی به علت تاخیر در اعزام دور شوند و در نهایت، آمادگی لازم برای دفاع از سرزمین را نداشته باشند، موضوعی است که باید به آن توجه جدی شده و با تجهیز مراکز آموزشی نظام وظیفه، رفع مشکلات مالی این مراکز و افزایش ظرفیت‌های آنان، همواره از توان دفاعی بالای سربازان برخوردار بود.
فرشید اسحاقی
