ماده 15 قانون مبارزه با مواد مخدر، تکلیفی را بر عهده معتادان گذاشته است. بر اساس این ماده «معتادان مکلف‌اند با مراجعه به مراکز مجاز دولتی، غیردولتی یا خصوصی و یا سازمان‌های مردم‌نهاد درمان و کاهش آسیب، اقدام به ترک اعتیاد نمایند.» بر اساس این ماده، معتادانی که با مراجعه به این مراکز، برای درمان خود اقدام کنند، اگر متجاهر نیز باشند، از تعقیب کیفری در امان خواهند ماند. در تبصره این ماده نیز مقرر شده است که اقدامات این مراکز مجاز باید بر اساس آیین‌نامه‌ای باشد که وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و تصویب می‌کند. برای همین یک تبصره، آیین‌نامه‌ای با 15 ماده تصویب و ابلاغ شده است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
مفاد اصلی آیین‌نامه
در این آیین‌نامه، همه مراکزی که باید به معتادان خدمات ارائه کنند فهرست شده‌اند. این موضوع در ماده یک آیین‌نامه ماده 15 قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر درج شده است. بر اساس این ماده 8 مرکز موظف به ارائه خدماتی از این دست هستند که اولین مورد آنها مرکز درمان سرپایی وابستگی به مواد است. در این مراکز، امکانات ارائه خدمات درمان دارویی و غیردارویی برای مصرف‌کنندگان مواد مخدر یا روانگردان باید فراهم باشد. بعد از آن و در رده بعدی، مرکز یا بخش درمان بستری وابستگی به مواد قرار دارد. این مراکز امکانات ارائه خدمات درمان سم‌زدایی (بازگیری) و خدمات پیشگیری از عود و درمان‌های غیردارویی را به صورت بستری برای مصرف‌کنندگان مواد مخدر یا روانگردان فراهم می‌کنند.
دیگر این مراکز عبارت‌اند از: مرکز اقامتی میان‌مدت درمان وابستگی به مواد، مرکز اقامتی خودیاری گروههای همتا، مرکز اقامتی بلندمدت اجتماع درمان‌مدار، مرکز یا واحد درمان وابستگی به مواد مخدر با داروهای آگونیست، مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری، مرکز کاهش آسیب.
چه کسانی می‌توانند مرکز درمانی تاسیس کنند؟
در مواد 2 و 3 این آیین‌نامه تکلیف افرادی که می‌توانند اقدام به تاسیس مراکز درمانی ترک اعتیاد کنند، معلوم شده است. بر این اساس، مراکز درمانی با هدف درمان و بهبود معتادان به مواد، اعم از مواد مخدر یا روانگردان‌ها، در شرایط مقتضی با مدیریت دولتی، غیردولتی یا خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد، طبق ضوابط این آیین‌نامه تاسیس و مدیریت می‌شوند. هر فرد حقیقی و حقوقی می‌تواند طبق ضوابط این آیین‌نامه و مقررات مربوط، به تاسیس و راه‌اندازی مرکز، حسب مورد، اقدام کند.
افراد حقیقی و حقوقی درخواست‌کننده مجوز باید مدارک خود را به صورت کامل به همراه درخواست کتبی به دستگاه اجرایی مربوط ارائه دهند. دستگاه اجرایی صادرکننده مجوز موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از دریافت مدارک، نظر کتبی موافق یا مخالف خود را با ذکر دلیل به داوطلب اعلام کند. در صورت ارائه نشدن پاسخ از سوی آن مرکز، داوطلب می‌تواند رأسا درخواست خود را برای بررسی به کمیته نظارت استانی ارسال کند.
چه مراکزی می‌توانند مجوز بدهند؟
بر اساس این آیین‌نامه، هر فردی می‌تواند اقدام به تاسیس مرکز درمانی اعتیاد کند، اما برای این کار باید مجوز خود را از یکی از مراکز زیر دریافت کرده باشد:
- صدور مجوز برای مرکز درمان سرپایی وابستگی به مواد، مرکز اقامتی میان‌مدت درمان وابستگی به مواد مرکز اقامتی خودیاری گروههای همتا، مرکز اقامتی بلندمدت اجتماع درمان‌مدار (TC) و مرکز کاهش آسیب از طریق سازمان بهزیستی کشور یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجاز است.
- مرجع صدور مجوز سایر مراکز موضوع ماده یک این آیین‌نامه صرفا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
- مراکز درمان سرپایی وابستگی به مواد که از سازمان بهزیستی مجوز دریافت کرده‌اند، برای راه‌اندازی واحد درمان وابستگی به مواد مخدر با داروهای آگونیست، می‌توانند با دریافت مجوز مربوط از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت کنند.
نظارت جدی
وقتی مدارک فرد خواهان تاسیس مرکز تایید و مجوز صادر شد، قطعا نظارتی جدی و شدید بر نحوه فعالیت مرکز اعمال می‌شود. در ماده 4 آیین‌نامه بر این موضوع تاکید شده است. بر این اساس، نظارت بر عملکرد درمان و کاهش آسیب از سوی «کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب» متشکل از 3 نفر نماینده از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت درمان، معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو)، 3 نفر نماینده از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی، امور بیمه‌ای و امور آسیب‌های اجتماعی، هر کدام یک نفر)، یک نفر از سازمان نظام پزشکی کشور و 2 نفر نماینده از دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر (اداره کل درمان و حمایت‌های اجتماعی و دفتر توسعه مشارکت‌های مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد) صورت می‌پذیرد. دبیرخانه این کمیته در ستاد مبارزه با مواد مخدر (اداره کل درمان و حمایت‌های اجتماعی) مستقر است.
البته «کمیته نظارت استانی بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب» حسب دستورالعمل کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب، متشکل از نمایندگان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، نماینده اداره کل بهزیستی استان، نماینده نظام پزشکی استان، کارشناس درمان و حمایت‌های اجتماعی و کارشناس مرتبط با حوزه مشارکت‌های مردمی دبیرخانه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان، مسئولیت نظارت بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب موضوع این آیین‌نامه را بر عهده خواهد داشت.
سلام دوستان.
مطب چناران در شهرستان کوه چنار(۱۲۰ کیلومتری غرب شیراز) بمن روزی ۱۴ سی سی شربت متادون میداد. پس از ۲ هفته، آقای رنجبر، بخاطر اختلاف بی‌مورد که با من داشته، با من لج کرد و گفتند که دارو بهت نمیدم و پروندت حذف میکنم، ایشون دنبال بهانه بود و بلند شد و تمام درهای ورودی ساختمان را قفل کرد که من بترسم و فرار کنم ولی مقاومت کردم و منو حدود ۱ ساعت در آن جا زندانی و توقیف کرد تا اینکه بنده خودم به کلانتری زنگ زدم و آمدند درب باز کردند و الان هم در دادگاه شکایتش کردم و هرگز نمی‌بخشم