مردى به نام اوس بن صامت همسرى داشت به نام خوله دختر خویلد یا (خوله ، دختر حکیم بن ثعلبه ) و چون اوس بن صامت مردى عجول و تندرو بود و در یکى از ایام با عدم تمکین همسرش از لحاظ زناشویى مواجه گشت به شدت ناراحت و عصبى شد و به وى گفت: انت على کظهر امى؛ تو بر من بسان پشت مادرم بوده و بر من حرام هستى.
این مرد پس از آنکه خشمش فروکش کرد و به حالت طبیعى بازگشت از این سخن ، یعنى اظهار، نادم و پشیمان شد. و در حالى که سخت افسرده خاطر بود به همسرش گفت: از این پس تو بر من حرام هستى و پیوند ما از یکدیگر گسیخته است . زن به او گفت : دست از این سخن بردار و چنین مگو؛ تو مى توانى نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله بروى و مشکل خود را با او در میان گذارى .
مرد گفت : من خویشتن را چنین مى بینم که از طرح این مشکل در حضور رسول خدا صلى الله علیه و آله ، در درونم احساس حیاء و آزرم مى کنم . زن گفت : پس راضى شو که من شخصا نزد آن حضرت بروم و این زن حضور رسول خدا صلى الله علیه و آله رسید؛ در حالى که عایشه مشغول شستشوى سر خود بود، زن به آن حضرت عرض کرد: شوهر من اوس بن صامت – آنگاه که مرا به همسرى خود درآورد – من دخترى جوان و شاداب و صاحب اهل و مال و مکنت بودم ؛ اما او اموالم را صرف کرده و جوانیم تباه گشته و اهل و خویشاوندانم را از پیرامونم پراکنده است . اکنون که سالخورده شده ام مرا ظهار کرده ؛ لکن از کار خویش پشیمان است. آیا براى حلال شدن ما نسبت به یکدیگر و بازگشت به زندگانى نخست، راهى وجود دارد؟
فرمود: اکنون تو بر او حرام مى باشى . آن زن عرض کرد: آن خدایى که قرآن کریم را نازل کرد مگر سخنى از طلاق و جدایى به میان نیاورد، او مرا طلاق نداده و رهایم نکرده است ، او پدر فرزندان من و محبوب ترین افراد از دیدگاه من است . رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: آنچه هم اکنون مى توانم بگویم این است که تو بر او حرام هستى ، و در زمینه کار و مشکل تو هیچ حکم جدیدى از جانب خداوند به من نرسیده است .
این زن پیاپى به رسول خدا صلى الله علیه و آله مراجعه مى کرد و همان پاسخ را مى شنید که تو بر او حرام هستى . زن از این وضع سخت دچار افسردگى خاطر شده و آه از نهاد مى کشید و بانگ و ناله برمى آورد و مى گفت : از پریشانى و بینوایى و نگون بختى و نیاز و گرفتارى خویش به درگاه خدا شکوه مى برم ؛ بار خدایا به زبان پیامبر خود (راهى فراسوى مشکل و گرفتارى من بگشا) حکم و دستورى در این باره فروفرست.
کسانی که همسران خود را «ظهار» می‌کنند، سپس از گفته خود بازمی‌گردند، باید پیش از آمیزش جنسی با هم، برده‌ای را آزاد کنند؛ این دستوری است که به آن اندرز داده می‌شوید؛ و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است!
این حادثه نخستین ظهارى بود که پس از اسلام روى داد؛ بارى آنگاه عایشه از شستشوى سر خود فارغ شد، این زن به پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله عرض کرد: اى پیامبر خدا راجع به حل مشکل من چاره اى بیندیش . عایشه گفت: سخن کوتاه کن و از ادامه مجادله با پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بپرهیز آیا به چهره رسول خدا صلى الله علیه و آله نمى نگرى که به هنگام نزول وحى، حالت رخوت و سستى در آن پدیدار مى گردد. (و هم اکنون آن حضرت در حال دریافت وحى به سر مى برد؛ بنابراین سکوت اختیار کن )
آنگاه که وحى به پایان رسید به آن زن فرمود: برو شوهرت را بیاور. شوهر به حضور رسول خدا صلى الله علیه و آله آمد و آن حضرت این آیات را بر او تلاوت فرمود: قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِی تُجَادِلُکَ فِی زَوْجِهَا وَ تَشْتَکِی إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ یسْمَعُ تَحَاوُرَکُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ(المجادله/1)
| خداوند سخن زنی را که درباره شوهرش به تو مراجعه کرده بود و به خداوند شکایت می‌کرد شنید (و تقاضای او را اجابت کرد)؛ خداوند گفتگوی شما را با هم (و اصرار آن زن را درباره حل مشکلش) می‌شنید؛ و خداوند شنوا و بیناست. |
الَّذِینَ یظَاهِرُونَ مِنْکُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ مَا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ إِنْ أُمَّهَاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِی وَلَدْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَیقُولُونَ مُنْکَرًا مِنَ الْقَوْلِ وَزُورًا وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ(المجادله/2)
| کسانی که از شما نسبت به همسرانشان «ظهار» می‌کنند (و می‌گویند: «أنت علی کظهر أمی = تو نسبت به من بمنزله مادرم هستی»)، آنان هرگز مادرانشان نیستند؛ مادرانشان تنها کسانی‌اند که آنها را به دنیا آورده‌اند! آنها سخنی زشت و باطل می‌گویند؛ و خداوند بخشنده و آمرزنده است! |
وَالَّذِینَ یظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ یعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِیرُ رَقَبَهٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یتَمَاسَّا ذَلِکُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ(المجادله/3)
| کسانی که همسران خود را «ظهار» می‌کنند، سپس از گفته خود باز می‌گردند، باید پیش از آمیزش جنسی با هم، برده‌ای را آزاد کنند؛ این دستوری است که به آن اندرز داده می‌شوید؛ و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است! |
فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ شَهْرَینِ مُتَتَابِعَینِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ یسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِینًا ذَلِکَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ(المجادله/4)
| و کسی که توانایی (آزاد کردن برده‌ای) نداشته باشد، دو ماه پیاپی قبل از آمیزش روزه بگیرد؛ و کسی که این را هم نتواند، شصت مسکین را اطعام کند؛ این برای آن است که به خدا و رسولش ایمان بیاورید؛ اینها مرزهای الهی است؛ و کسانی که با آن مخالفت کنند، عذاب دردناکی دارند! |
