زمانی که مجرم در بازاجتماعی شدن ناتوان است بر این اساس به ارتکاب مجدد جرم روی میآورد که همین موضوع سبب سابقهدار شدن مجرم میشود بنابراین این افراد به عنوان تهدیدی برای جامعه محسوب میشوند که باید پس از آزادی از زندان نظارتهای ویژه روی آنان شود.
نظارت بر مجرمان سابقهدار پس از آزادی
از آنجایی که اولویت دستگاه قضایی کاهش جمعیت کیفری است بر این اساس اعطای مرخصی یا آزادی مشروط در دستور کار قوهقضاییه قرار گرفته است. اگرچه این قانون درباره مجرمان سابقهدار با احتیاط بیشتری اجرا میشود اما این افراد نیز پس از اتمام دوره محکومیت باید از زندان آزاد شوند.
این در حالی است که موضوع تکرار جرم توسط مجرمان حرفه ای و سابقهدار، از جمله مباحث حقوق کیفری است که نشاندهنده ناتوانی بزهکار در بازاجتماعی شدن است. به همین دلیل قانونگذاران همواره با اصلاح مکرر قوانین، در جستوجوی راهکارهای مناسب برای مبارزه با پدیده تکرار جرم هستند. در این راستا عمومیترین رویکرد آنان، تشدید مجازات بزهکاران مکرر، بر مبنای اندیشه بازدارندگی بوده است.
رییس کل دادگستری استان یزد که یکی از دغدغههای اصلیاش پیشگیری از وقوع مجدد جرم توسط مجرمان سابقهدار است از ضرورت نظارت بر مجرمان سابقهدار و حرفهای پس از مرخصی یا آزادی از زندان سخن به میان میآورد و در این باره میگوید: باید با همکاری کامل بین اداره کل زندان و پلیس آگاهی، پس از خروج مجرمان حرفهای از زندان این افراد در اختیار پلیس آگاهی قرار گیرند به طوری که تحت نظارت نامحسوس پلیس قرار داشته باشند.
محمدرضا حبیبی نظارت بر مجرمان سابقهدار را دلیلی برای تأمین امنیت مردم میداند خاطرنشان میکند: تعامل خوبی میان مسئولان در استان یزد وجود دارد که همین موضوع سبب شده است تا درک منطقی از وظایف و عملکرد یکدیگر داشته باشیم که بر این اساس راه را برای هرگونه سوءاستفاده بستهایم و زمینه مناسبی را برای انجام بهتر امور و خدمت به مردم فراهم شده است.
راهکارهای آیین دادرسی کیفری برای نظارت بر مجرمان سابقهدار
این مقام مسئول با اشاره به اینکه آیین دادرسی کیفری جدید راهکارهای خوبی برای هماهنگی کشف جرم، تعقیب متهمان و مجازات مجرمان پیش بینی شده است، بیان میکند: به رغم فراهم نبودن بعضی از زیر ساختهای اجرای این قانون، تا بدین جای کار مسائل به خوبی پیش رفته است.
این مسئول عالی قضایی استان یزد بر دقت نظر و اهتمام به تحقیق کامل و جامع در جرایم خشن و سازمان یافته تأکید و تصریح میکند: برای مجرمان حرفه ای که به امنیت و احساس امنیت در جامعه ضربه میزنند باید اشد مجازات در نظر گرفته شود و این موضوع مستلزم تحقیقات اولیه کامل توسط ضابطان است.
وی در ادامه به تحقیق کامل از بدو شکل گیری جرایم خشن و ثبت همه جزییات تاکید میکند و در این باره معتقد است که اجرای این طرح در پیشبرد کار و صدور احکام سنگین و شدید برای اینگونه مجرمان اثر گذار است. رییس کل دادگستری استان یزد خواستار دقت در تحقیقات اولیه انتظامی و جمعآوری و حفظ همه ادله جرم تحت نظارت قاضی است که اگر تحقیقات اولیه کامل باشد، در مرحله دادرسی و صدور حکم و نیز تجدید نظرخواهی هم مشکلی ایجاد نمیشود و مجرمین خطرناک نمیتوانند از مجازاتهای قانونی فرار کنند.
حبیبی به هماهنگی خوب نیروی انتظامی استان و استقرار مأموران انتظامی در دادگستری مرکز استان اشاره و بیان کرد: مجموعه انتظامی، اطلاعاتی، امنیتی و قضایی در اجرای احکام با یکدیگر متحد هستند که این موضوع سبب شده است تا با اجرای سریع و به موقع احکام صادره، بیشترین عامل بازدارندگی را برای مجرمان داشته باشد.
آموزش فنون به زندانیان در زندان
از آنجایی که هدف اصلی زندانی شدن افراد، اصلاح و تربیت است بر این اساس در زندان به خصوص در سالهای اخیر آموزشهای مختلفی به زندانیان ارائه میشود به طوری که یک جرمشناس معتقد است که در زندانها کارگاههایی وجود دارد که در آنجا فنونی را به زندانیان آموزش داده میشود به طوری که افراد در پایان دوره آموزش گواهینامه و مدرک هم میگیرند و در مدرک پایان دوره هم نوشته نشده که مدرک از زندان گرفته شده است.
ولی الله حسینی خاطرنشان میکند: همه این موارد برای آن است که زندانیان بعد از آزادی بتوانند در جایی مشغول به کار شوند و به جرم دوباره روی نیاورند، حالا این فرد باید از این دورهها بعد از آزادی استفاده کند و زمینه کار وجود داشته باشد. وی ادامه میدهد: مجرمان پس از آزادی از زندان در خیلی از موارد به خیریهها معرفی میشوند؛ اما نهاد دیگری وجود ندارد که بتواند بر کار افراد سابقهدار نظارت کند.
این جرمشناس با تاکید بر بیکاری مجرمان سابقهدار بیان میکند: در شرایطی که برای جوانان بدون سابقه شغل پیدا نمیشود، پیداکردن کار برای مجرمان خیلی سخت میشود و در این صورت سابقهداران به دلیل پذیرفته نشدن در جامعه ممکن است مجدد به جرم رو بیاورند.
حسینی با بیان اینکه برای تکرار جرم مجازات شدیدتری در نظر گرفته میشود، اضافه میکند: البته تشدید مجازات، برای مجرمان مهم نیست. به همین دلیل است که میگوییم در بیشتر موارد مجازات تشدیدی تاثیر زیادی در تنبیه مجرم ندارد و باید از اقدامات کنترلی دیگر استفاده کرد. از آنجایی که مجرمان سابقهدار پس از آزادی از زندان در صورت اصلاح نشدن ممکن است تهدید جدی برای جامعه محسوب شوند بنابراین مسئولان میتوانند با ارائه راهکارهای مختلف در زمینه کنترل مجرمان و اشتغالزایی از ارتکاب مجدد افراد به جرم پیشگیری کنند. این در حالی است برای پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم مردم نیز میتوانند بسیار تاثیرگذار باشند زیرا در صورت پذیرش این افراد در جامعه و ایجاد اشتغال برای آنان میتوانند دریچه جرم را برای آنان ببنند که برای دستیابی به این مهم فرهنگسازی باید صورت گیرد.