دریافت نفقه برای زن باید براساس قانون جمهوری اسلامی قانونی باشد ولی در برخی موارد، زن این چنین حقی ندارد. زن میتواند نفقه خود را در هر زمانی که اراده کند از شوهر خود طلب کند و در صورتی که شوهر از ارائه آن اجتناب کند میتواند با مراجعه به دادگاه، حق خود را بازستاند. قانون ۱۱۰۷ قانون مدنی همه نیازهای زن اعم از خورد و خوراک، لباس، پوشاک، مسکن، هزینه های درمانی و بهداشتی و هر آنچه که برای او نسبت به ادامه زندگی لازم باشد جزء نفقه محسوب کرده و شوهر را نسبت به تهیه آنها ملزم کرده است.
باید های محاسبه نفقه
البته براساس قانون، میزان دقیقی برای نفقه مشخص نشده و پرداخت نفقه براساس شرایط زمانی و مکانی و مالی زوجین متفاوت است. براساس ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی شوهر موظف به پرداخت نفقه است و در صورتی که شوهر از پرداخت نفقه به زن خودداری کند، زوجه میتواند به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست خود را به دادگاه تسلیم کند، دادگاه نیز موظف است که براساس شرایط زمانی و مکانی نفقه زن را مشخص کرده و به شوهر گوشزد کند که نسبت به پرداخت نفقه نباید کوتاهی و قصور کرده و آن را در اسرع وقت پرداخت کند.
موارد عدم تعلق نفقه به زن
دریافت نفقه حق قانونی زن است ولی در برخی موارد، زن نمیتواند نفقه خود را دریافت کند. براساس ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی در صورتی که زن از وظایف زوجیت خود سرباز زند دیگر نمیتواند نسبت به دریافت نفقه ادعایی داشته باشد، زن باید همیشه از شوهر خود تمکین کند تا شوهر هم نفقه را با اشتیاق بیشتری به زن پرداخت کند. اگر زن درخواستهای قانونی و منطقی شوهر را برآورده نکند، در این صورت نمیتواند نفقه خود را دریافت کند. تمکین از شوهر به معنای برآوردن نیازهای قانونی، منطقی و مشروع شوهر است.
به عنوان مثال، زوجه باید در محل اقامت زوج زندگی کند، و در صورتی که این نوع سبک زندگی را نداشته باشد، حق دریافت نفقه را ندارد. براساس ماده ۱۱۱۲ قانون مدنی، زنی که به صورت موقت به عقد مردی در میآید اجازه دریافت نفقه را ندارد، مگر این که هنگام عقد، بین زن و شوهر این چنین قراردادی منعقد شده باشد که شوهر موظف به پرداخت نفقه است.
نفقه بعد از مرگ همسر یا طلاق از او
حتی بعد از مرگ همسر، زوجه می تواند نفقه خود را دریافت کند، زوجه میتواند بعد از مرگ همسر از افرادی که پرداخت آن را متقبل شده اند، نفقه خود را دریافت کند. اگر زوج تا مدتی غایب باشد، زوجه با مراجعه به دادگاه میتواند نسبت به دریافت نفقه دادخواستی را ارائه کند، و دادگاه نیز موظف است که از اموال شوهر نفقه را مشخص کرده و به زوجه پرداخت کند.
ماده قانونی ۱۱۰۹ مشخص میکند زوجهای که طلاق رجعی گرفته بدین معنی که مرد میتواند در این نوع طلاق به زن رجوع کند، و زوج موظف به پرداخت نفقه است، در صورتی که زوج به دلیل عدم تمکین زوجه، او را طلاق دهد، نباید نفقه او را پرداخت کند، اگر زن باردار باشد، تا زمان که فرزند به دنیا بیاید، زوج باید نفقه زن و فرزند را پرداخت کند، در شرایطی به غیر از این زوجه نباید نفقه را دریافت کند.
زن نسبت به دریافت نفقه محق است و فقط در موارد مانند عدم تمکین از شوهر این حق از او ساقط میشود، حتی اگر زن به شوهر خود تعهدنامه کتبی نسبت به عدم دریافت نفقه ارائه کند، بازهم شوهر باید نفقه زن را پرداخت کند، و اگر زوجی از پرداخت نفقه سرباز بزند، قانون او را به دلیل عدم پرداخت نفقه به زندان محکوم خواهد کرد.
براساس قانون مدنی، در صورتی که مردی علی رغم وضع مالی مناسب نسبت به پرداخت نفقه به زن و سایر افرادی که باید نفقه دریافت کنند امتناع کند، در این صورت دادگاه او را به حبس سه ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم خواهد کرد. اگر مردی علی رغم محکومیت از پرداخت نفقه سرباز بزند یا این که به دلیل عدم شرایط مالی مناسب و ثروتمندی از پرداخت نفقه امتناع کند، زن باید در این چنین شرایطی درخواست طلاق کند یا این که دادگاه می تواند مرد را نسبت به طلاق دادن زوجه خود مجبور کند. فقط عدم تمکین زن نسبت به شوهر باعث خواهد شد تا نتواند نفقهای را دریافت کند.