داستان قماربازی :طوری از دور آدم‌ها را برانداز میکنند که از نگاهشان می‌خوانی باید راهت را کج و مسیر دیگری را انتخاب کنی. قرارشان هر روزه است. درست بین ساعت 9 تا 10 صبح، بر خیابان انقلاب، جایی بین استاد نجات‌الهی و خیابان حافظ عده‌ای دور هم جمع می‌شوند تا قمار کنند. وسایلشان هم ساده است، چند کارت را روی زمین می‌گذارند و با کف دست طوری روی آن ضربه می‌زنند که سمت دیگر برگردد. اگر برگشت که فرد ضربه زننده برنده است و اگر برنگشت که … جایزه برنده هم معلوم است، رقمی بین هزارتا 10 هزار تومان سهم او می‌شود.
سه چهار نفری نیم‌خیز روی زمین نشسته‌اند، دو نفر هم با چشم‌هایی که دودو می‌زند حسابی اطراف را می‌پایند و از طرفی مشتری شکار میکنند و از طرف دیگر مزاحم‌ها را دور.آنقدر تبحر دارند که با یک نگاه می‌توانند مشتری را از مزاحم تشخیص دهند. هر مردی که به آنها نزدیک می‌شود، یا چند دقیقه‌ای شاهد بازی است یا خودش هم می‌ایستد و وارد بازی می‌شود. بیشتر آنهایی که وارد بازی می‌شوند شبیه کولی‌ها لباس پوشیده‌اند و به شدت بیننده را به یاد پنج شش دهه قبل می‌اندازند اما این آدم‌های از دل تاریخ در‌آمده، هر روز دور هم جمع می شوند و بدون احساس خطر قمار میکنند.
سه سال پیش، همچین روزی قماربازی
درست سه سال پیش بود که قماربازی در شهر تهران برای هزارمین بار سوژه بسیاری از رسانه‌ها شد. در آن زمان بحث خیلی کوچه و خیابانی نبود و مردم شمال تهران متهم این آسیب اجتماعی شدند. سرزبان‌ها افتاده بود که برخی از خانه‌های شمال شهر اجاره می‌شوند تا محلی برای قماربازی باشند و یاد قمارخانه‌های آن طرف آب را زنده کنند.آن زمان کلی آسیب شناس در این باره اظهار نظر کردند و در نهایت هم نیروی انتظامی و پلیس امنیت اخلاقی اعلام کرد که طی طرح‌های ضربتی بساط قماربازی را جمع کرده است.
تجاهر مجازات را شدیدتر می‌کند
طبق معمول در این باره هم کلی باید و نباید قانونی وجوددارد برای آشنایی با این موارد یک راست می‌رویم سراغ متخصص آن. دکتر «محمد‌فرجی‌ها»، استادیار دانشگاه تربیت مدرس و متخصص حقوق جزا. وی در این‌باره می‌گوید: « قماربازی با هر وسیله‌ای ممنوع و مرتکبان اینگونه جرایم به یک تا شش ماه حبس یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شوند و در صورت تجاهر به قمار بازی به هر دو مجازات محکوم می‌شوند.وی درباره واژه تجاهر در قانون نیز چنین توضیح می‌دهد: «تجاهر در لغت به معنای آشکار کردن و ظاهر شدن است. در حقوق هم به همین معنی به کار می‌رود یعنی فردی که در ملأ عام و به صورت آشکارا اقدام غیرقانونی خود را انجام دهد. این عمل از منظر قانونگذار بسیار بد است و به خاطر جنبه عمومی جرم و تأثیری که در روحیه مردم می‌گذارد، با فرد خلافکار برخورد شدیدتری پیش‌بینی شده است.»
حتی وسایل قمار را هم نباید نگه داشت
این مدرس دانشگاه درباره جرم قمار با کارت‌های مقوایی و ساده می‌گوید: «برای قانونگذار تفاوت ندارد قمار با چه وسیله‌ای انجام شود که اگر مهم بود به طور حتم لیستی از آن را در مواد متعدد درج می‌کردند اما به هر وسیله‌ای که فرد با آن دست به قمار بزند نگاه کلی کرده است و برای هر کسی نیز که این وسایل را نگه دارد یا حمل کند فقط برای نگهداری یا حمل یک تا سه ماه حبس یا از پانصد هزار تا یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی در نظر گرفته است.»
وی ادامه می‌دهد: «در این بین سازنده وسیله قمار نیز مورد غفلت قانونگذار قرار نگرفته است که برابر قانون هرکس آلات و وسایل مخصوص به قماربازی را بسازد یا بفروشد یا در معرض فروش قرار دهد یا از خارج وارد کند یا در اختیار دیگری قرار دهد به سه ماه تا یک سال حبس و یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.»فرجیها می‌گوید:«هر کس قمارخانه دایر یا مردم را برای قمار به آنجا دعوت کند به شش ماه تا دو سال حبس یا از سه میلیون تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.»
وای به حال مأموری که قمار را اطلاع ندهد
تکلیف مردم که معلوم است. آنها تا خطایی را ملاحظه کنند دست به تلفن شده و آن را با نخستین شماره‌ای که به ذهنشان برسد یعنی همان 110 در‌میان می‌گذارند. اگر هم رسیدگی نشود، قانون تکلیف این بخش را نیز معلوم کرده است. فرجیها در این باره نیز می‌گوید: «هرگاه یکی از ضابطان دادگستری و سایر مأموران ذی‌صلاح از وجود قماربازی مطلع باشند و مراتب را به مقام ذی‌صلاح اطلاع ندهند یا برخلاف واقع گزارش کنند در صورتی که به موجب قانونی دیگر، مجازات شدیدتری نداشته باشند به سه تا شش ماه حبس یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شوند.» البته باید به این مورد درج در پرونده را نیز افزود.
مشکل جا داریم
دستگیری سخت نیست. نیروی انتظامی دستگیر می‌کند اما قاضی برای دادن رای زندان، کمی احتیاط به خرج می‌دهد، تقصیر قاضی هم نیست. زندانها جا ندارند. این را مدتی قبل «اصغر جهانگیر» رییس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور اعلام کرد و گفت: «ما به چند دلیل نیاز به ساخت زندان‌های جدید داریم. اول جایگزینی زندان‌های جدید با قدیمی‌ها، خارج کردن زندانها از داخل شهرها، افزایش سرانه‌های اصلی از جمله سرانه اسکان زندانیان و توسعه استانداردهای لازم.» به هر حال برای جمع کردن بساط این آسیب اجتماعی که چهره ناخوشایندی را به شهر بخشیده تلاشی دست جمعی نیاز است. پلیس گوش به زنگ باشد، قاضی سختگیری کند و زندانها برای جلوگیری از حضور دوباره و راحت مسببان قماربازی در شهر جا باز کنند.
- می‌گویم:«الو 110؟» آن طرف خط خانم خوش صدایی با روی خوش احوال‌پرسی می‌کند و می‌گوید: «بله. مشکل چیه؟»
- می‌گویم: «اینجا (آدرس را دقیق می‌گویم که نیروی انتظامی راه را گم نکند) عده‌ای دور هم جمع شده‌اند و قمار میکنند.» با تعجب می‌پرسد: « قماربازی ؟! یکبار دیگه آدرس را بگید…» بعد از آن هم شماره و نام و مشخصاتم را می‌گیرد.
- تا امروز 8 بار شاهد قمار بازی بر خیابان انقلاب بوده‌ام اما از بار چهارم دیگر به کسی خبر ندادم…
روشنک محمدی
