از مهمترین فعالیت‌های تجاری و اقتصادی برای هر کشور مقوله واردات کالا است. واردات کالا چیزی است که از گذشته تا کنون صورت می گیرد و برای تامین نیاز هر جامعه، امری ضروری به حساب می آید.
همه می دانیم که هر کشوری نمی تواند به تنهایی تمام نیازهای افراد جامعه خود را برطرف کند و ممکن است بنا به دلایل مختلفی همچون نبود امکانات کافی، موقعیت جغرافیایی و… نتواند خود دست به تولید تمام نیازهایش بزند و به همین دلیل باید همان کالا را از کشوری که مشکلی در تولید آن ندارد، وارد کند.
واردات کالا مهمترین و حیاتی‌ترین نیاز هر جامعه است و اگر به آن بی توجهی شود، دولت را با مشکلات بزرگی مواجه می سازد. بنابراین باید به آن توجه زیادی داشت و حتی اقدام به تدوین قانون درباره آن کرد. زیرا یک واردات قانونمند می تواند موجبات پیشرفت کشور را فراهم کند.
علاوه بر آن واردات کالا برای کسانی که در این زمینه مشغول هستند سودهای خوبی به دنبال دارد.
به طور کلی می توان این چنین گفت که از آن جایی که واردات کالا یک نیاز حیاتی و مهم برای هر جامعه ای است، دولتمردان وظیفه دارند تا با تدوین قانون در این زمینه شرایط انجام این امر را فراهم کنند و به تاجران و بازرگانان برای سرعت بخشیدن به واردات کالا کمک کنند. البته تاجران و بزرگانان هم وظیفه دارند تا در چارچوب قانونی تدوین شده اقدام به واردات کالا کنند.
واردات کالا چیست؟
چنانچه بخواهیم ورادات را تعریف کنیم باید بگوییم به وارد کردن کالا و خدمات از یک کشور به کشور دیگر واردات می گویند. در واقع از طریق واردات، افراد یک کشور از کالاها و خدمات تولید شده در کشور دیگر استفاده می کنند.
واردات ممکن است بسیار گسترده باشد و نمی توان گفت تنها محدوده خاصی را شامل می شود. همین که فرد خارجی وارد ایران شود و با خود یک کالا به عنوان سوغاتی بیاورد، واردات صورت گرفته است. برای اقتصاد یک کشور واردات اهمیت زیادی دارد، به این خاطر که وارد شدن یک کالا یا خدمات خارجی به کشور ممکن است اقتصاد کشور وارد کننده را تحت تاثیر قرار دهد.
در صورتی که میزان واردات در یک کشور از صادرات آن بیشتر باشد، تعادل تجاری آن کشور منفی است. به بیان بهتر اگر یک کشور بیشتر از آن که کالا صادر کند، اقدام به واردات کالا نماید و خارجی ها کالا وارد کشور کنند، باعث کسری تجاری آن کشور می شود. درحالی که اگر میزان صادرات کشوری بیشتر از واردات آن باشد، آن کشور مازاد تجاری پیدا می کند.
کشوری که مازاد تجاری داشته باشد، اقتصاد سالم‌تری دارد، زیرا هرچه صادرات بیشتر باشد، تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا می کند. واردات باعث می شود کشور به اقتصاد کشور دیگری وابستگی پیدا کند و برای تامین نیازهای خود نیازمند قدرت های خارجی باشد. اما ممکن است این سوال برایتان ایجاد شود که خارجی‌ها چگونه کالا وارد می کنند؟ در ادامه مراحل واردات کالا را بیان خواهیم کرد.
مراحل واردات کالا چیست؟
با توجه به آن که نرخ واردات در کشور ما بالا است، لازم است کسانی که می خواهند به این امر بپردازند، یک سری اطلاعات کاربردی داشته باشند. به همین دلیل ما در ادامه مراحلی را که باید برای واردات یک کالا طی کرد را بیان خواهیم کرد.
تفاوتی ندارد که تاجر خارجی بخواهد کالا وارد کند یا ایرانی، در هر صورت این مراحل باید طی شود و از قرار زیر است:
- انتخاب کالا:
اولین مرحله برای واردات کالا یا خدمات این است که شخص خارجی که می خواهد کالا وارد کند و یا بازرگان ایرانی، بازار کشور را مورد بررسی قرار دهد و تحقیق کند که بازار به چه کالایی نیاز دارد و چه زمانی موعد واردات آن کالا یا خدمات رسیده است.
خارجی‌ها برای واردات کالا به کشور باید مطالعات گسترده‌ای انجام دهند و با در نظر داشتن معیارهایی کالای مورد نظر خود را برای واردات انتخاب کنند. این معیارها عبارت هستند از:
- عواملی که به خود خارجی یا بازرگان ایرانی ربط دارد مثل توانایی فروش، کیفیت بسته بندی و برچسب زنی، مقدار درصد سودی که به کالا اضافه می گردد و…
- عواملی که به محیط رقابتی و بازار آن کشور مربتط است مانند: بازار هدف، سبک زندگی مصرف کنندگان، حداقل مقدار سفارش محصول، مقدار نیاز مصرف کننده و…
- عواملی که به قوانین و مقررات وارد کننده یک کشور ارتباط دارد مانند اخذ مجوزهای لازم برای وارد کردن یک کالا، قوانین و آیین نامه های مربوط به ورود آن کالا، میزان ارزش گمرکی و حقوقی که برای ورود آن کالا وجود دارد و مواردی از این قبیل.
- مواردی که در انتخاب تأمین کننده تاثیر دارد، به عنوان مثال شهرت و موقعیت در صنعت، توانایی تولید، مجوزها و ضمانت نامه‌ها، موقعیت مالی، موعد تحویل، روابط سیاسی و اقتصادی میان کشور وارد کننده و مقصد، خدمات پس از فروش و مانند آن.
به صورت کلی می توان این چنین گفت که هر خارجی که بخواهد کالا وارد کند، خود باید تشخیص دهد که نیاز بازار چیست و چه کالایی باید وارد کند.
- مکاتبه و مذاکره:
دومین مرحله برای بازرگانان ایرانی و خارجی‌هایی که می خواهند کالا وارد کنند، پس از انتخاب کردن کالا یا خدمات، جمع آوری اطلاعات از مراجع مختلف برای نحوه بازاریابی آن کالا و پیدا کردن بازار مناسب برای فروش آن است. برقرار کردن ارتباط میان فروشنده و خریدار مهمترین اصل در بازاریابی یک محصول است و از طریق مکاتبه و مذاکره با بازرگانان و بازاریابان در این زمینه امکان پذیر است. این کار باعث می شود تبلیغ کالای وارد شده توسط اشخاص مجرب و متخصص صورت بگیرد و در نتیجه بازدهی بیشتری هم داشته باشد.
- دریافت پروفرم:
خارجی‌ها برای ورود کالا به ایران بعد از آن که کالا را انتخاب کردند و مکاتبات و مذاکرات لازم را برای فروش آن انجام دادند، لازم است تا اقدامات لازم را برای دریافت پروفرما انجام دهند. پروفرما به سندی گفته می شود که در معامله بین المللی صادر می شود و شرایط معامله در آن نوشته شده است. از این سند در مراحل متعددی همچون اخذ مجوز ثبت سفارش، گشایش اعتبار سندی و ترخیص کالا استفاده می شود.
- اخذ مجوز ورود:
چهارمین مرحله برای وارد کردن کالا توسط خارجی‌ها و یا بازرگانان ایرانی این است که مجوزهای لازم برای ورود و ثبت سفارش آن کالا را دریافت کنند. برای اخذ این مجوزها باید به وزارت صنعت و معدن و تجارت که به اختصار وزارت صمت نیز گفته می شود مراجعه نمایند.
- پرداخت بین الملل:
پس از آن که مجوزات لازم برای ورود و ثبت سفارش کالا دریافت شد، نوبت به انتقال پول و کالا می رسد. برای انتقال پول 4 روش پیش روی وارد کننده وجود دارد که عبارت هستند از: تجارت بر مینای تجارت باز، پیش پرداخت، برات و در نهایت اعتبار اسنادی. البته باید توجه داشت که پرداخت از طریق هر یک از این روش‌ها نکات مخصوص به خود را دارد.
- بیمه حمل ونقل کالا:
زمانی که یک خارجی می خواهد کالایی وراد ایران کند، پیش از آن که کالا را وارد کند بهتر است اقدام به بیمه کردن آن کالا کند و از خدمات یک شرکت بیمه‌گر در این زمینه استفاده کند.
- بازرسی کردن از کالا و استاندارد اجباری:
در زمان ورود کالا به کشور، لازم است تا یک شرکت بازرسی کننده اقدام به بازرسی آن کالا کند. نحوه بازرسی این شرکت به این صورت است که کارهایی همچون بازرسی و نمونه برداری جهت تعیین کیفیت و کمیت محصول و یا خدمات درج شده در قرارداد.
به طور کلی 4 نوع بازرسی وجود دارد: بازرسی قبل از حمل، بازرسی حین تولید، بازرسی قیمت و در نهایت بازرسی استاندارد اجباری.
- حمل و نقل بین الملل:
هشتمین مرحله برای ورود کالا توسط خارجی‌ها و یا بازرگانان ایرانی این است که کالا را از طریق یک شرکت حمل و نقل بین المللی وارد کشور کنند. لازم به ذکر است شرکت حمل کننده با توجه به قوانین اینکوترمز انتخاب می شود.
- امور گمرکی و ترخیص کالا:
در نهایت، بعد از آن که کلیه اقدامات فوق انجام گرفت، کالا در بندر مقصد تخلیه می گردد تا اقدامات گمرکی انجام گرفته و اسناد لازم توسط گمرک صادر شود. گمرک به صورت فیزیکی کالا را بازرسی و ارزیابی می کند و بعد از آن که ارزش کالا و تعرفه آن را ارزیابی کرد، حقوق ورودی آن را تعیین می کند. وارد کننده خارجی نیز باید حقوق ورودی پروانه الکتریکی را بپردازد و کالا را از گمرک خارج نماید.
ممکن است برایتان سوال شود که کمرگ به چه نهادی گفته می شود و به صورت کلی چه وظایفی دارد؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
تعریف کلی گمرک ایران چیست؟
هر حکومتی نیاز به نهاد گمرک دارد زیرا نهاد گمرک نقش اصلی درتأمین درآمد، تسهیل تجارت و محافظت از مرزها ایفا می کند. این سازمان وظیفه دارد تا جابجایی کالا و مسافرین را در سطح بین المملی کنترل و ارزیابی کند.
این نهاد به دولت کمک می کند تا برنامه‌ها و سیاست‌های مالی و اقتصادی خود را به محل اجرا بگذارد و آن را پیگیری کند.
گمرک به طور کلی چه وظیفه‌ای دارد؟
گفتیم که گمرک یک سازمان دولتی است و حکومت از طریق این نهاد، قوانین و مقررات گمرکی مربوط به ورود کالا را اجرا می کند. این نهاد بر صادرات و واردات کالا نظارت داشته و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی در این زمینه اعمال می کند.
وظیفه اصلی گمرک این است که مشخصات کالای وارد یا صادر شده را با اظهارنامه‌ای که ارائه شده تطبیق دهد تا به این طریق تخفیفات و معافیت‌های گمرکی لازم را اعمال کند. از دیگر وظایف مهم سازمان گمرک می توان به نظارت بر امور واردات و صادرات و دریافت حقوق و عوارض گمرکی معین شده از صادرکننده و واردکننده، اشاره کرد.
برای واردات کالا به کشور باید از چه نوع ارزی استفاده شود؟
مهمترین سوالی که پرسیده می شود مخصوصا از سوی واردکننده‌های داخلی، این است که با چه ارزی باید کالا واردات کنیم؟ آیا ارز ملی به این کار اختصاص داده می شود یا باید از ارز آزاد استفاده کرد؟ ارز در ایران به سه دسته تقسیم می شود که ممکن است برای واردات از آنها استفاده شود.
در ادامه این سه نوع ارز را بررسی خواهیم کرد. البته پیش از پرداختن به انواع ارز باید این نکته را کتذکر شویم که دسترسی پیدا کردن به ارز ملی بسیار سخت است و شرایط تعلق گرفتن آن بسیار خاص است.
ارزها به 3 دسته ارز آزاد، ارز مبادلاتی و ارز نیمایی تقسیم می شوند.
- ارز آزاد: ارز آزاد به ارزی گفته می شود که قابل تهیه از صرافی‌ها و بانک مرکزی است و قیمت آن در بازار باتوجه به شرایط عرضه و تقاضا مشخص می شود.
- ارز مبادلاتی: ارز مبادلاتی آن ارزی است که دولت عرضه می کند و قیمت آن خیلی پایین‌تر از ارز آزاد است. تهیه این ارز برای واردات بسیار دشوار است و تنها برای تأمین کالاهای اساسی و واردات کالا از برخی کشورهای خاص اختصاص یافته است.
- ارز نیمایی: نوع دیگر ارز برای واردات کالا، ارز نیمایی است که تنها برای برخی از کالاها عرضه می شوند. برای آن که وارد کننده از این ارز برخوردار شود لازم است تا سفارش خود را ثبت کرده و مقدمات لازم (مانند درخواست تأمین ارز، گواهی ثبت آماری از بانک، ارائه تعهد و وثیقه به بانک) را انجام دهد. پس از انجام مقدمات و ثبت درخواست در سامانه نیمایی، صرافی‌ها درخواست وارد کننده را می بیند و قیمت پیشنهادی خود را به وی اعلام می کند؛ به عنوان مثال دلاری n تومان. وارد کننده هم از بین تمامی قیمت‌های پیشنهاد شده، یکی را انتخاب و با واریز وجه، مقدار ارز مورد نیاز خود را تهیه می کند.
در پایان این مقاله باید بیان کنیم که واردات و صادرات از بدنه‌های اصلی اقتصاد هر کشوری هستند و باید از سوی دولت توجه مناسبی به آن شود.
خارجی هایی که می خواهند کالا وارد کشور کنند باید مراحلی را طی کنند که در فوق به آن ها اشاره کردیم. البته طی کردن این مراحل مختص به خارجی ها نیست و واردکنندگان داخلی نیز برای واردات کالا، باید همین مراحل را طی کنند.
