جر و بحث بالا گرفت و کار به کتک کاری کشید! البته این کتک‌کاری چیز تازه‌ای نبود و پیش‌ترها هم چند بار این خشونت عریان خانگی را تجربه کرده بود. ساکش را تند تند بست و مهرداد کوچولو را که از ترس این جاروجنجال به شدت گریه می‌کرد، از روی زمین بلند کرد و در را به هم کوبید و از خانه بیرون زد.
زن همسایه که از شنیدن سروصداها آمده و دم در ایستاده بود، با دیدن چهره کبودش گفت: «بشکنه دستش؛ از دماغتم داره خون میاد، صبر کن برات دستمال بیارم»، تازه با حرف ملیحه خانم بود که متوجه خون دماغش شد! منتظر همسایه نماند و با همان سرووضع دکمه آسانسور را فشار داد و وارد شد؛ در آینه داخل آسانسور نیم نگاهی به صورت خودش انداخت و دلش به حال زنی که در آینه داشت نگاهش می‌کرد به شدت سوخت. انگار این زن داخل آینه را نمی‌شناخت! از شدت عصبانیت دیگر اشکی هم از چشم‌هایش سرازیر نمی‌شد. انگار چشمانش خشک شده بود، دریغ از یک قطره اشک.
سه سال تمام سختی کشید و دم نزد؛ حتی مادرش هم از آسیب‌های جسمی و روحی که به سارا وارد شده بود، بی‌خبر بود. حالا با یک کودک 10 ماهه باید با خاطرات تلخی که بر اثر یک انتخاب اشتباه، یک عمر در ذهنش جا خوش خواهند کرد، کنار بیاید.
فریادهای همسرش همچنان در گوشش زنگ می‌زد: « خوب می‌کنم می‌زنم، از این خونه بری بیرون دیگه حق این که برگردی، نداری… ببینم می‌تونی با باد هوا از پس زندگیت بربیای و روی پاهای لاغرت وایسی! اگرم تو این فکرایی که چیزی از من می‌ماسه، کور خوندی!!!»
در آن لحظات مفهوم حرف‌های شوهرش را نمی‌فهمید. اصلا به چیزی غیر از امنیت خودش فکر نمی‌کرد. امکان برگشت به خانه خودش را هم نداشت. حالا دیگر جانش در خطر بود. متأسفانه پس انداز ناچیزی داشت و نمی‌توانست چند ماه بیشتر با آن پول دوام بیاورد. در همان لحظه راهش را به سوی دفتر وکیلی که به تازگی دوستش به او معرفی کرده بود، کج کرد تا از قوانین مربوط به نفقه مطلع شود.
نیازهای مشروع یک زن
بهرام طاهری وکیل دادگستری، نفقه را اینگونه برای سارا معنی می‌کند:
«نفقه درلغت، به معنای هزینه و خرجی است و در اصطلاح، عبارت است از مالی که برای ادامه زندگی، صرف مخارج ضروری همسر و فرزندان و خویشاوندان میشود که شامل خوراک، پوشاک، مسکن و غیره است.
طبق ماده 1107 قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و…. پس ملاحظه میشود، نفقه زن شامل نیازهای عرفی زن و نفقه فرزند هم نیازهای عرفی فرزند می‌باشد که ملاک پرداخت نفقه زن، شئون و وضعیت و شرایط وی می‌باشد و نه وضعیت و توانایی مرد و نفقه باید به میزانی باشد که هزینه‌ها و مخارج زن را با توجه به شخصیت و جایگاه و ویژگی‌های شخصی و اجتماعی اش جبران نماید و بدین منظور جهت تعیین وضعیت و محتوای نفقه رجوع به عرف لازم است در صورت اختلاف در مقدار نفقه، محاسبه میزان آن بر مبنای شئونات خانوادگی زن وعرف و عادت ساکنان هرمنطقه و وضع مالی مرد، توسط دادگاه تعیین میشود.»
وضعیت حق نفقه زن و فرزند پس از جدایی
سارا برای جدایی عزمش را جزم کرده ولی حالا می‌خواهد بداند آیا از لحظه‌ای که طلاق صورت می‌گیرد به خود و فرزندش نفقه تعلق نمی‌گیرد؟ طاهری با توجه به ماده 1109 قانون مدنی این قانون را اینگونه شرح می‌دهد: نفقه مطلقه در طلاق رجعی که قابل برهم خوردن می‌باشد، در زمان عده که حداکثر مدت آن 3 ماه و10 روز است و زن در این مدت نمی‌تواند ازدواج کند، بر عهده شوهر است، مگر اینکه طلاق در حال نشوز یعنی عدم تمکین و نافرمانی زن از شوهر واقع شده باشد.
ولی اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن یعنی طلاقی که قابل رجوع و به هم خوردن نیست، باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت بارداری از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل، حق نفقه خواهد داشت. یعنی اینکه در طلاق رجعی و قابل بازگشت در مدت عده که حداکثر 3 ماه و 10 روز است که درطول این مدت زن حق ازدواج ندارد، اگر علت طلاق، نافرمانی و ناشزه بودن زن نباشد، زن همچنان حق نفقه دارد ولی اگر طلاق واقع شده غیر قابل برگشت باشد (در اصطلاح حقوقی به آن بائن گفته میشود.) در این صورت زن حق نفقه ندارد مگر اینکه باردار باشد که تا زمان تولد فرزندش، زن به جهت حفظ سلامتی فرزندش همچنان دارای حق نفقه می‌باشد. درخصوص نفقه فرزندان بعد از جدایی پدر و مادر، باید گفت که فرزندان بدون اینکه نوع طلاق، تأثیری بر آنان داشته باشد همچنان دارای حق نفقه از پدر خود می‌باشند.
ضمانت اجرای نپرداختن نفقه زن و فرزند
دلهره به جانش افتاده بود اگر همسرش از پرداخت نفقه سرباز زند چه اتفاقی می‌افتد، همین آب باریکه هم بعضی مشکلات را حل می‌کند، آیا هیچ تضمینی هست که سارا با خیال راحت‌تر به زندگی ادامه دهد؟ به گفته طاهری درصورت خودداری شوهر از پرداخت نفقه، زن می‌تواند به دو صورت حقوقی و کیفری نسبت به مطالبه حق قانونی خویش اقدام نماید.
اقدام حقوقی: زن طبق ماده 1106 قانون مدنی می‌تواند با ارائه دادخواست مطالبه نفقه به دادگاه، مراجعه کند که از جمله شرایط تعلق نفقه این است که ابتدا باید تمکین زن در قبال شوهرش برای دادگاه احراز شود و از طرفی باید پرداخت نشدن نفقه‌اش برای دادگاه ثابت شود و نفقه زن نه تنها شامل نفقه حال حاضرش میشود، بلکه نفقه زمان‌های گذشته‌اش که پرداخت نشده نیز قابل مطالبه است و در صورت محکومیت مرد، پس از صدور اجراییه، وی مشمول قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی میشود.
اقدام کیفری: طبق ماده 53 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 که مجازات قانونی نپرداختن نفقه زن و فرزند، برابر با حبس درجه 6 یعنی 6 ماه تا 2 سال می‌باشد، زن به اتهام ترک انفاق، شکایت کیفری خود رابه دادسرای صالحه تقدیم می‌کند که پس از اثبات تمکین زن و احراز توانایی مالی و استطاعت مادی شوهر خود و اثبات نپرداختن، دادگاه مبادرت به اتخاذ تصمیم قانونی می‌نماید.
مهسا قوی قلب
