پیگیری قانونی مزاحمت های خیابانی

مزاحمت خیابانی از آن دست تجربیات تلخی است که هر فردی حداقل یکبار دز زندگی شهرنشینی تجربه خواهد کرد. این مزاحمت‌ها هر چند جنسیت و سن خاصی نمی‌شناسند اما بیشتر متوجه زنان می‌شود. نبود فرهنگسازی ریشه‌ای بین افراد جامعه که به خود اجازه می‌دهند به حریم شخصی یک نفر بدون اجازه وارد شوند و او را آزار دهند در مواقعی از طریق آموزش حل می‌شود اما در موارد دیگر این افراد مشکلات روحی و روانی دارند که با مراجعه به پزشک قابل حل است.

قربانیان مزاحمت‌های خیابانی اغلب تجربه‌های ترسناکی از این مسئله داشته‌اند. هر چند که واکنش‌ها در برابر این پدیده متفاوت است و عده‌ای شجاعانه در مقابل آزارگر می‌ایستند و عده‌ای ترجیح می‌دهند فرار کنند اما یک نکته در مورد همه این مزاحمت‌ها مشترک است و آن هم این است که فرقی نمی‌کند شما چه شکلی هستید، چه بر تن دارید، در چه ساعتی از شبانه روز و از چه محلی گذر می‌کنید! همواره مزاحم‌هایی هستند که به سراغ شما بیایند.

متاسفانه عدم جرم‌انگاری صریح در مسئله آزارهای خیابانی، باعث شده است تا افراد بدوت ترس از مجازات و گرفتار شدن، دیگران را بیازارند. این مزاحمت‌ها به شکل‌های مختلفی نمود پیدا می‌کنند. گاهی در تاکسی، گاهی در مترو، در یک کوچه خلوت، یک خیابان شلوغ، نیمه شب یا صبح زود، به شکل کلامی یا فیزیکی همواره زیر پوست شهر در حال اتفاق افتادن است.

حالا باید دید با وجود نقص قانون‌گذاری و تعداد بالای این افراد در خیابان‌ها، اگر روزی شما قربانی چنین جرمی شدید، قانون چقدر از شما شکایت خواهد کرد؟ کدام نهاد مسئول پیگیری مطالبه شماست و شما چطور می‌توانید ادعای خود را به اثبات برسانید.

مواد قانونی مزاحمت برای زنان

قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 در چند ماده اشکال مختلفی از مزاحمت‌ را پیش‌بینی کرده است.

ماده 617 این قانون چنین بیان می‌کند: هرکس به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق‌ محارب نباشد به حبس از شش ماه تا دو سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

‌محاربه جرمی است که با کشیدن سلاح به روی مردم با هدف ایجاد ارعاب و وحشت صورت می‌گیرد و مجازات بسیار سنگینی دارد. محاربه در واقع فراتر از یک مزاحمت ساده خیابانی است و از موضوع بحث ما خارج است. اما در مواردی که فرد مزاحم از وسیله‌ای استفاده کند و مشمول محاربه نباشد، به شرح فوق مجازات خواهد شد.

همچنین در ماده 619 آمده است که هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. این ماده در مورد پرونده‌های زیادی از مزاحمت‌های خیابانی که با دید ضعیف و قوی میان زن و مرد در جامعه هست، کاربرد دارد.

در واقع در این ماده صرف توهین و خشونت کلامی و به کار بردن الفاظ رکیک شرط تحقق جرم نیست و حتی اگر کسی کودک یا خانمی را فقط تعقیب کند باز هم مشمول مجازات مقرر در این ماده خواهد شد.

و آخرین ماده از قانون مجازات اسلامی که بر این موضوع تاکید کرده است، ماده 638 است. بدین ترتیب که هرکس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دوماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. در این ماده نگاه عرفی مهم است چرا که همه اعمال منافی عفت در قانون و شرع نیامده و گاهی بر اساس عرف و باور مردم است. اگر کسی به این عرف بی‌احترامی کند و بر آن تاثیر مخرب بگذارد، باید مجازات شود.

همانطور که ملاحظه کردید، قوانین مربوط به مزاحمت‌های خیابانی کم و کلی است و با وجود بالا بودن موارد مزاحمت‌هایی که در خیابان‌ها رخ می‌دهد، آن طور که باید و شاید به این مسئلخ پرداخته نشده است. تعیین مواردی مانند آن که انظار عمومی دقیقا چه معابری است و اگر در یک کوچه خلوت کسی مورد آزار و اذیت قرار گرفت تکلیف چیست، عفت عمومی در چه مواردی جریحه دار خواهد شد و مواردی از این قبیل از کاستی‌های قانون‌گذاری ماست. باید مصادیق مزاحمت مشخص شود یا حداقل مثال‌های بیشتری برایش زده شود.

هر جرمی می‌تواند پیش زمینه وقوع جرمی دیگر باشد و یک سلسله از رفتارهای مجرمانه را به دنبال خود به وجود آورد. در مورد مزاحمت‌های خیابانی هم این مسئله صدق می‌کند. در مواردی فقط یک مزاحمت کلامی یا فیزیکی صرف اتفاق می‌افتد اما در حالت‌های زیادی مزاحم، سارق هم هست یا بعد از ایجاد مزاحمت تجاوز به عنف می‌کند. در چنین حالاتی که کم هم نیست، قربانی می‌تواند تقاضای تشدید مجازات اصلی را با استناد به وقوع مزاحمت درخواست کند.

همچنین در بند ت ماده 237 آیین دادرسی کیفری آمده است که حکم بازداشت موقت و دستگیری مزاحم مجرم در حین رسیدگی به پرونده از سوی مقام قضایی ممکن است. پس در صورت تشخیص دادرس، فرد مزاحم تا صدور رای ممکن است در بازداشت به سر ببرد.

نحوه اثبات جرم مزاحمت خیابانی

معمولا در پرونده‌هایی که افراد مورد خشونت و آزار روحی و جسمی قرار گرفته‌اند، راه سخت و طولانی را برای احقاق حق و حقوق خود باید طی کنند. شاید برای وجود دردسرهای زیاد بر سر راهشان و شاید هم از روی ترس، خیلی از این موارد گزارش نمی‌شود یا اگر هم بشود کار به دادسرا و دادگاه نکشد. در اکثر مواقع هم فرد به قدری ترسیده و وحشت‌زده شده است که نمی‌تواند واکنش درستی در زمان مناسب از خود نشان دهد.

برای اثبات جرم آزار و اذیت خیابانی، چندین مورد کمک‌کننده خواهد بود. یکی کمک گرفتن از شهادت شاهدهای حاضر در صحنه. مثلا وقتی شما در مکانی اذیت شدید، از کسبه محل و مردم حاضر در صحنه بخواهید تا به نفعتان شهادت کتبی در کلانتری ثبت کنند.

دوم استفاده از ابزارهای مدرن برای کمک به قاضی پرونده در احاطه بر ماجرا. این روزها در اکثر معابر دوربین‌های مدار بسته دولتی و شخصی وجود دارد و ممکن است به هنگام مزاحمت یکی از آن‌ها تصویر را ثبت کرده باشد تا بعدا بتوان از آن فیلم استفاده کرد.

اقرار مجرم هم راهی است که معمولا اتفاق نمی‌افتد اما در صورتی که خود مزاحم به کاری که کرده اعتراف کند، کار برای شما آسان خواهد شد.

گزارش مامورین انتظامی حاضر در صحنه هم بسیار اهمیت دارد. اما در چند مورد ممکن است اتفاق بیوفتد که مامورینی در صحنه مزاحمت بوده و فرد آزارگر را که اذیتش را کرده و دارد می‌رود را ببیند و متوقف کنند؟

تمامی این سختی‌ها نباید شما را ناامید و از گرفتن حقتان پشیمان کند. ثبت اطلاعات فرد و وسیله‌اش یا مغازه‌اش بسیار اهمیت دارد. با پلیس تماس بگیرید و وقتی مامورین در صحنه حاضر شدند بخواهید برایتان شکایت کتبی مفصل و دقیقی بنویسد.

برای شکایت از جرم مزاحمت‌های خیابانی، نیاز نیست حتما به کلانتری و سپس دادسرا بروید بلکه از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی نیز می‌توانید مشخصات و جزئیات شکایت خود از مجرم را ثبت کنید و درخواست پیگیری نمایید.