بازخوانی پرونده شکایت ایران از آمریکا در دادگاه لاهه

جمهوری اسلامی ایران در سال 1397 علیه تحریم های آمریکا شکایتی را در دیوان لاهه ثبت کرد، اما رئیس جمهور وقت (دونالد ترامپ) بیان نمود که دادگاه بین المللی دارای صلاحیت برای رسیدگی به این پرونده نمی باشد. در نهایت مشخص شد که دادگاه لاهه صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد و این دارای صلاحیت بودن با موافقت و تایید 16 قاضی در دیوان لاهه احراز شد.

به گفته محمدجواد ظریف، این موضوع یک پیروزی حقوقی بزرگ برای تهران و ایران بوده است. موضوع شکایت ایران علیه آمریکا در دادگاه بین المللی لاهه این بود که آمریکا عهدنامه پیمان مودت را نقض کرده است. پیمان مودت حدود بیست سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به امضا رسیده بود و آمریکا با تلاش برای نقض آن، سعی در بازگرداندن و اعمال تحریم های مختلف علیه ایران داشت.

جزئیات عهدنامه پیمان مودت

عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی در بیست و سوم مرداد ماه 1334 در تهران بین دولت شاهنشاهی ایران و ایالات متحده امریکا به امضا رسید.

طبق این عهدنامه، دولت ایران و آمریکا ملزم بودند روابط خود را در سطح خوبی نگه دارند و بسیاری از داد و ستدها بدون هیچ مشکلی انجام گیرد و همچنین رفت و آمد بین این دو کشور نیز بدون مشکل باشد. علاوه بر آن، دولت آمریکا باید از هرگونه ایجاد تحریم اجتناب می کرد و روابط را به صورت حسنه باقی می گذاشت.

شکایت ایران از آمریکا در سال 1397

با توجه به اینکه آمریکا بر خلاف تعهدات خود عمل نموده بود و تحریم هایی را علیه ایران اعمال کرده بود، دولت ایران در سال 1397 علیه این تحریم ها از آمریکا شکایت کرد و بیان نمود که آمریکا پیمان را نقض کرده است و پس از رایزنی های مختلفی، صلاحیت دادگاه لاهه برای رسیدگی به این پرونده احراز شد و روند رسیدگی به آن را آغاز نمود.

صلاحیت داشتن دادگاه لاهه برای رسیدگی به اختلافات احتمالی نیز در مفاد همین پیمان ذکر شده بود و به همین خاطر پس از شکایت ایران از واشنگتن، روند رسیدگی به پرونده در جریان قرار گرفت و دادگاه لاهه باید به پرونده رسیدگی می نمود و رای صادر می کرد.

رد شکایت ایران به دلیل همکاری با عملیات تروریستی!

در همان جریان رسیدگی به پرونده شکایت ایران علیه آمریکا به دلیل نقض پیمان مودت، امریکا مدعی شد که این شکایت باید به دلیل ارتباط و همکاری ایران با بمب گذاری سال 1983 در بیروت و در محل استقرار تفنگداران آمریکایی رد شود و مورد بررسی قرار نگیرد.

دیوان لاهه این ادعا را نپذیرفت و استدلال های آمریکا مبنی بر دست داشتن جمهوری اسلامی در آن بمب گذاری را رد کرد و مانع از بی اعتبار ساختن جمهوری اسلامی ایران و شکایتش شد.

صدور رای اولیه در سال 1397

پس از شکایت ایران از آمریکا و در جریان رسیدگی قرار گرفتن آن توسط دادگاه لاهه، در سال 1397 یک حکم اولیه صادر شد که با استناد به آن، آمریکا باید با توجه به پیمان مودت، موانع موجود برای واردات و صادرات اقلام بشر دوستانه مانند دارو، مواد غذایی و لوازم پزشکی را از میان بردارد.

اما به نظر می رسد که آمریکا با بهانه ی اینکه سال ها قبل از این پیمان خارج شده است و هیچ الزامی برایش در این زمینه وجود ندارد، از انجام این کار و عمل به این حکم سر باز زده است.

رای نهایی دادگاه لاهه در رابطه با پرونده شکایت ایران علیه دولت آمریکا

دیوان بین المللی دادگستری در تاریخ پانزدهم بهمن ماه 1399 رای نهایی خود را نسبت به اعتراض و شکایت ایران علیه آمریکا مبنی بر نقض پیمان مودت و اعمال فشار و تحریم های غیرقانونی علیه ایران صادر کرد و با توجه به آن، ایراداتی که ایالات متحده آمریکا برای دادگاه لاهه در رسیدگی به این پرونده در نظر گرفته بود، مردود شناخته شد.

در نهایت با احراز صلاحیت دیوان بین المللی لاهه در روند رسیدگی به پرونده و صدور رای به نفع ایران، رئیس جمهوری اسلامی ایران این واقعه را پیروزی زیبا و بسیار درخشان نامید.

جلسه ایرادات مقدماتی در 21 سپتامبر 2020

جلسات استماع عمومی با موضوع ایرادات مقدماتی در تاریخ 14 الی 21 سپتامبر سال 2020 به ریاست قاضی عبدالقوی یوسف برگزار شد و به دلیل شیوع ویروس کرونا به صورت آنلاین انجام گرفت.

در این جلسه، مقامات آمریکایی درخواست رد دادخواست ایران را داشتند و بیان نمودند که دیوان باید غیرقابل پذیرش بودن رسیدگی به پرونده را اعلام کند و بیان نماید که خارج از حیطه صلاحیت هایش است.

ایران نیز در مقابل خواستار رد درخواست آمریکا را اعلام نمود و از دادگاه لاهه خواست تا به روند رسیدگی به پرونده ادامه دهد. همچنین در رابطه با اهمیت پیمان مودت بیان شد که این پیمان تاثیر زیادی بر روابط اقتصادی دارد و صرفا یک معاهده دوجانبه نیست.

نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران همچنین در بیانات خود تاکید کرد که مبنای ادعای ایران در این پرونده عهدنامه 1955 است و برجام نیست.

تفسیر مضیق آمریکا از عهدنامه مودت!

آمریکا در روند رسیدگی به این پرونده همچنین تفسیر مضیقی را از عهدنامه ارائه داد که با توجه به آن، دیوان بین المللی دادگستری صالح برای رسیدگی به پرونده نبود. اما در نهایت با تفاسیر مختلف و بررسی های صورت گرفته، مشخص شد که تفسیر مضیق آمریکا صحیح نبوده و دیوان بین المللی دادگستری دارای صلاحیت برای رسیدگی است و همچنین نمایندگان ایران با استناد به بند دوم ماده بیست و یکم که در آن گفته شده است:

هر اختلافی بین طرفین معظمین متعاهدین در مورد تفسیر یا اجرای عهدنامه فعلی که از طریق دیپلماسی به نحو رضایت ‌بخش فیصله نیابد به دیوان ‌دادگستری بین ‌المللی ارجاع خواهد شد مگر این که طرفین معظمین متعاهدین موافقت کنند که اختلاف به وسائل صلح ‌جویانه دیگری حل شود.

بیان نمودند که امریکا کاملا یک طرفه و مغرضانه این معاهده را تفسیر نموده و همچنین هیچ احترامی را برای اصول و قواعد قطعنامه 2231 شورای امنیت قائل نشده است.

نماینده ایران همچنین در ادامه بیان نمود که تحریم ها و خسارات ناشی از آن ها مغایر با عهدنامه 1955 است و ایرادات ایالات متحده آمریکا بی اساس است. در نهایت شایان ذکر است که دیوان بین المللی دادگستری اعتراض های آمریکا را نپذیرفت و خودش را صالح برای رسیدگی به شمار آورد. لازم به ذکر است که هنوز رای نهایی دادگاه صادر نشده است.

با ما در پایگاه حقوقی یاسا همراه باشید تا به طور روزانه از آخرین مطالب و اخبار قضائی و حقوقی آگاهی یابید و اگر نیاز به مشاوره آنلاین تلفنی یا متنی داشتید، از این بستر برای ثبت درخواست خود استفاده نمایید و بهره ببرید.