بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا دارای قوانینی مجزا از سایر مشاغل می باشد. بسیاری از افراد سالیان درازی است که در این گونه مشاغل هستند و می خواهند نسبت به آینده و بازنشستگی خود از این شغل اطلاعات بیشتری به دست آورند، یا افرادی که به تازگی می خواهند در این شغل وارد شوند و علاقه مندند تا درباره بازنشستگی این گونه مشاغل، اطلاعات بیشتری کسب کنند و تصمیم بگیرند که به سراغ این مشاغل بروند یا خیر؟ به همین دلیل دانستن شرایط و قوانین بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا می تواند بسیار با اهمیت باشد. در این مقاله قصد داریم شما را از مشاغلی که در لیست سخت و طاقت فرسا جای می گیرند مطلع کنیم و درباره بازنشستگی آن با شما سخن بگوییم تا بتوانیم شما را در گرفتن تصمیمات مهم یاری دهیم.
مشاغل سخت و طاقت فرسا شامل چه مشاغلی می باشد؟
به طور کلی مشاغل سخت و طاقت فرسا به مشاغلی می گویند که دارای سختی بیشتری نسبت به مشاغل عادی می باشد. این گونه مشاغل در ارتباط نزدیک با محیط های پرخطر می باشند برای مثال تماس با مواد شیمیایی خطرناک. این مشاغل نیاز به زحمت بیشتر و صرف انرژی بالاتری دارند. بسیاری از فاکتورها و عوامل می تواند در تعیین سخت و طاقت فرسا بودن مشاغل تاثیرگذار باشد از جمله شرایط فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط که در این حرفه ها دارای استانداردهای مشاغل معمولی نیست. به طور کلی این مشاغل را به دو گروه الف و ب تقسیم می کنند که دولت برای این دو گروه، در راستای کاهش و یا حذف سختی‌های آن ها تا حد امکان تمهیداتی اندیشیده است مانند شرایط آسان تر برای بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا که موضوع اصلی این بحث می باشد. در زیر به بررسی این دو گروه و توضیحات مختصری از آن میپردازیم.
دو گروه اصلی در مشاغل سخت و طاقت فرسا
الف) مشاغلی که ماهیت شغل به نحوی است که می توان آن را جزئی از مشاغل سخت و طاقت فرسا دانست و ماهیت آن وابسته به سختی می باشد اما از طرفی کارفرما نسبت به کاهش سختی این مشاغل تدبیراتی اندیشیده و این سختی‌ها را تا حد امکان حذف کرده است مانند افزایش شرایط ایمنی و بهداشتی در محیط کار این مشاغل.
ب) مشاغلی که از نظر ماهیتی کاملا در لیست مشاغل سخت و طاقت فرسا جای دارند و ماهیت آن ها به طور کلی سخت و زیان آور است اما کارفرمایان در رابطه با شرایط محیطی، ایمنی و بهداشتی در این گونه کارها تدبیراتی اندیشیده اند که تا حد امکان سختی این مشاغل را کاهش داده است اما به طور کامل حذف نشده است.
لیست مشاغل سخت و طاقت فرسا
در این بخش به بیان لیست مشاغل سخت قبل از بررسی شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا خواهیم پرداخت. این لیست توسط شورای حفاظت فنی و بهداشت تعیین می گردد که البته به تصویب وزارت کار و بهداشت هم رسیده است:
- کار در محیط معدن: کار در معادن همیشه جزء مشاغل سخت به شمار می رفته است. این مشاغل به دلیل کار در زیر زمین و تونل هایی سرپوشیده و تاریک بدون هیچ گونه نور یا هوایی تازه سختی های فراوانی دارد.
- فعالیت های استخراج: بخشی از کار معادن به شمار می رود و به همین دلیل می توان آن را جزئی از مشاغل سخت دانست. این شغل شامل فعالیت هایی همچون منفجر کردن مواد در داخل معادن، حمل مواد منفجر شده به محیط بیرون، فعالیت های تاسیساتی در تونل های معادن و غیره می باشد.
- حفاری: کار در برخی محیط های سربسته همچون مخازن سربسته، حفاری قنات ها یا چاه و فاضلاب ها و غیره.
- محیط های آلوده: شامل کار در محیط هایی از جمله محل جمع آوری و یا دفن زباله، کار در دباغی ها و روده پاک کنی و غیره.
- کار در محیط های ریخته گری و ذوب مواد مضر و یا افرادی که به حمل این مواد مذاب از کوره ها می پردازند: این فعالیت ها می تواند شامل بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا باشد.
- کارگران در محیط دامداری: که به فعالیت هایی همچون انتقال کود و غیره می پردازند.
- کار در ارتفاع: افرادی که مجبورند در ارتفاعاتی بالاتر از ۵ متر به طور مداوم کار کنند برای مثال کار روی داربست، دکل ها، اتاقک های متحرک و غیره.
- افرادی که در خطوط انتقال برق و در نزدیکی برق ها و ولتاژهای بالا فعالیت می کنند.
- کار با اشعه های خطرناک رادیواکتیو که امکان ابتلا به بیماری هایی از جمله سرطان را افزایش می دهد.
- کارهای مرتبط با سمپاشی در زمین های کشاورزی، دامداری ها و غیره.
- افرادی که در ارتباط مستقیم با بیماران روانی هستند مانند کار در محیط تیمارستان ها.
- سایر مشاغل: بسیاری از مشاغل دیگر هستند که جزء مشاغل سخت و طاقت فرسا محسوب می گردند و دارای بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا میباشند مانند کار در محیط های زیر آب مانند جوشکاری در اعماق دریا، کار در محیط علوم آزمایشگاهی، رانندگان درون و برون شهری، کار در محیط های زندان، مشاغلی که دارای ارتعاشاتی می باشند که ممکن است برای سلامتی انسان ضرر داشته باشد مانند مشاغلی که به مرور سبب ناشنوا شدن کارگران می شود، آتشنشانی و غیره.
شرایط در نظر گرفته شده برای بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا
دولت برای افزایش رفاه این گونه مشاغل و برای دادن اطمینان خاطر از آینده این فعالیت ها شرایطی برای بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا در نظر گرفته است که می خواهیم به بررسی دقیق آن بپردازیم. افرادی که حداقل ۲۰ تا ۲۵ سال به صورت پیاپی سابقه فعالیت در مشاغل سخت و طاقت فرسا دارند و در طول این مدت برای آن ها حق بیمه به سازمان بیمه پرداخت شده باشد، پس از این زمان می توانند نسبت به بازنشستگی و تقاضای حقوق بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا اقدام نمایند. نکته قابل توجهی که در خصوص بیمه برای افراد فعال در این زمینه وجود دارد این است که هر یک سال پرداخت بیمه به منزله ۱ و نیم سال پرداخت می باشد. افراد بایستی حتما فعالیت خود را به صورت متناوب در این مشاغل تا رسیدن به ۲۰ سال سابقه انجام دهند که این تناوب می تواند شامل موارد زیر هم باشد:
- تعطیلات رسمی موجود در تقویم و تعطیلات هفتگی، مرخصی های استحقاقی فرد، مرخصی در شرایط خاص مانند فوت اقوام درجه یک و یا مرخصی سه روزه برای ازدواج و مرخصی های استعلاجی.
- ایام سربازی مرد به آن شرط که تا حداکثر دو ماه پس از اتمام مدت سربازی به مشاغل سخت دیگری بپیوندند و یا به شغل سابق خود بازگردند.
- ایام تعطیلی کارگاه به دلیل حوادث پیش بینی نشده همچون بلایای طبیعی که از عهده و اراده کارگران و یا کارفرمایان خارج است.
- ایام خدمت در مناطق جنگی و جبهه
- مدت زمان بهره مندی از بیمه بیکاری که برای این مورد هم بایستی پس از اتمام مدت بیکاری بلافاصله مشغول به کار در یکی از مشاغل سخت گردند.
مواردی که توالی سابقه کاری را برای بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا از بین خواهد برد
- بیکاری عادی فرد بدون هیچ گونه بیمه بیکاری
- فعالیت و اشتغال در مشاغلی که جزء مشاغل سخت به حساب نمی آیند.
- بهره مندی از مرخصی های بدون حقوق و یا اتفاقاتی همچون اخراج فرد، استعفای او و بازخرید
- غیبت غیرموجه در این مشاغل برای مدت زمان بیش از ده روز
در صورتی که تا قبل از ۲۰ سال این افراد دچار حادثه و یا از کارافتادگی در مواجهه با خطرات شغلشان شوند می توانند خود را بازنشسته کرده و حقوق بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا را دریافت نمایند. لازم به ذکر است که حادثه و از کارافتادگی بایستی توسط کمیسیون های پزشکی تایید گردد. علاوه بر آن، بیمه شدگانی که دارای سابقه بیمه تا قبل از تصویب قوانین بالا را دارند می توانند به واسطه این قانون از مزایای حقوق بازنشستگی مشاغل سخت بهره مند شوند. علاوه بر موارد بیان شده، این مشاغل دارای قانون های بسیار پیچیده و بیشتری در خصوص بازنشستگی می باشد که بهتر است از منابع موثق از آن ها مطلع گردید.
کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط مشاغل سخت و طاقت فرسا
شرایط دیگری نیز علاوه بر بازنشستگی مشاغل سخت و طافت فرسا درخصوص این گونه مشاغل وجود دارد که دانستن آن ها برای افراد فعال در این زمینه لازم و ضروری است، از جمله:
- ساعت های کاری در مشاغل سخت: افراد فعال در این گونه مشاغل طبق قانون اداره کار نبایستی در طول یک هفته بیشتر از ۳۶ ساعت کار کنند که این تعداد ساعت برای هر روز مطابق ۶ ساعت است.
- هرگونه اضافه کاری در این مشاغل خلاف قانون می باشد.
- مرخصی ها تا قبل از بازنشستگی مشاغل سخت و طاقت فرسا به صورت ۵ هفته در یک سال می باشد که اغلب این مرخصی ها را دو بار در سال و هر از ۶ ماه به کارگران می دهند.
- فعالیت در هر گونه کار سخت برای بانوان ممنوع می باشد. علاوه بر آن نوجوانان در سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی حق فعالیت در مشاغل سخت را ندارند.
- حق بیمه برای مشاغل سخت ۱ و نیم برابر مشاغل عادی است به نحوی که هر یک سال پرداخت بیمه برای این افراد به منزله پرداخت ۱ و نیم سال حق بیمه می باشد.
- کلیه کارفرمایان مشاغل سخت و طاقت فرسا بایستی علاوه بر پرداخت حق بیمه ۲۳ درصد، ۴ درصد هم به صورت اضافی پرداخت نمایند.
- کلیه افرادی که تا قبل از سال ۸۳ در هر گونه مشاغل سختی فعالیت می نمودند موظف می باشند تا علاوه بر پرداخت ۴ درصد بیان شده، ۴ درصد دیگر نیز پرداخت نمایند، پس برای این افراد حق بیمه به صورت ۳۱ درصد می باشد.
