شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که برای احقاق حق خود بخواهید به مرجع قضایی مراجعه کنید اما نمی‌دانید کدام صلاحیت دارد؟ یکی از مراجع صلاحیت‌دار، شورای حل اختلاف است. در این مطلب شما را با شورای حل اختلاف و وظایف آن آشنا می‌کنیم.
دعاوی در صلاحیت شورای حل اختلاف
اگرچه صلح و سازش هدف اصلی ایجاد شوراهای حل اختلاف بوده است اما صلاحیت‌های این شوراها امور مختلفی را دربرمی‌گیرد. اما معمولا بیشترین مراجعان به شورای حل اختلاف کسانی هستند که قصد دارند دعاوی کوچک حقوقی را با هزینه کمتر به جریان اندازند. دعوای حقوقی در برابر دعوای کیفری قرار می‌گیرد و دایره وسیعی از دعاوی از جمله دعاوی مالکیت، ارث و وصیت، قراردادها و… را دربرمی‌گیرد. اما همه این دعاوی را نمی‌توان در شورای حل اختلاف مطرح کرد. تنها دعاوی زیر قابل طرح در شورا هستند:
- دعاوی مالی در روستا تا 20 میلیون ریال و در شهر تا 50 میلیون ریال،
- کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره به جز دعوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه،
- صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن،
- ادعای اعسار از پرداخت محکوم‌به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.
تامین دلیل؛ راهی برای جلوگیری از نابودی دلایل
گاهی چند ساعت تاخیر باعث می‌شود دلیلی که می‌توانست شما را برنده بدون چون و چرای یک پرونده قضایی کند، از بین برود و شما برای همیشه از رسیدن به حق خود ناکام بمانید. اگر قرار باشد اقامه دعوا کنید، تا زمانی که رسیدگی به دعوا در دستور کار دادگاه قرار بگیرد ممکن است دلایل به‌طور کامل از بین رفته باشند، در این شرایط شما می‌توانید برای تامین دلیل به شورای حل اختلاف بروید تا دردسرهای از بین رفتن دلایل، در آینده باعث دردسر شما نشود. تأمین دلیل به معنای در امنیت قرار دادن دلیل است. در مواردی که اشخاص ذی‌نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی، کسب اطلاع از مطلعان و … متعذر یا متعسر خواهد شد، می‌توانند از شورای حل اختلاف درخواست تأمین آنها را کنند. مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت‌برداری از این‌گونه دلایل است.
صلاحیت شورا در امور کیفری
جالب است بدانید که در برخی امور کیفری نیز شورای حل اختلاف می‌تواند رسیدگی کند. حتما می‌دانید جرایم و مجازات‌ها در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، تشریفات و ترتیبات رسیدگی به آنها را قانون آیین دادرسی کیفری تعیین می‌کند. این دو قانون ارتباط مستقیم به حقوق شهروندی و آزادی‌های مردم دارد. اما قانونگذار پذیرفته است در برخی تخلفات و جرایم کوچک و سبک شورای حل اختلاف رسیدگی و رای صادر کند. اما این موارد کدامند؟
- در جرایم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی: البته در قانون مجازات اسلامی1392 بر خلاف قانون قبل از آن دیگر نامی‌از جرایم بازدارنده در قانون نیامده است. بنابراین صلاحیت شورا را باید محدود به اقدامات تامینی و تربیتی کنیم.
- امور خلافی از قبیل تخلفات راهنمایی و رانندگی که مجازات نقدی قانونی آن حداکثر و مجموعا تا 30میلیون ریال یا سه ماه حبس باشد. البته شوراهای حل اختلاف نمی‌توانند هیچگاه اقدام به صدور حکم حبس کنند.
برای این دعاوی به شوراهای حل اختلاف نروید
درست است که شورای حل اختلاف به بسیاری از دعاوی کوچک رسیدگی می‌کند اما دعاوی زیر به هیچ‌وجه در صلاحیت این شورا نخواهند بود:
- اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، فسخ نکاح، رجوع و نسب: نکاح تنها راه مشروع ایجاد پیوند زناشویی و طلاق، مرسوم‌ترین طریق برهم زدن آن است. فسخ نکاح، رجوع و نسب هم از امور مربوط به خوانده است؛ برای این دعاوی روانه دادگاه خانواده شوید.
- اختلاف در اصل وقفیت، وصیت و تولیت: وقف باعث از بین رفتن مالکیت مالک می‌شود. تولیت نیز در عقودی مانند وقف موضوعیت پیدا می‌کند. در حقیقت واقف می‌تواند هنگام وقف شخصی را به عنوان متولی تعیین کند.
- دعاوی راجع‌به حجر و ورشکستگی: ورشکستگی حالت تاجری است که در پرداخت دیون نقد خود با مشکل روبه‌رو شده است. قوانین مربوط به حجر نیز امری هستند. حجر وضعیت کودکان، مجانین و سفهاست که قابلیت روانی کافی برای اداره مستقل اموال خود را ندارند.
محمد سعیدی
