در روزهای گذشته تعدادی از نمایندگان مجلس و برخی از مسئولان نسبت به روند کند نوسازی خودروها انتقاد داشته‌اند درحالی که به عقیده مسعود رضایی، یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس، بهبود وضعیت خودروها و خروج سریع‌تر خودروهای فرسوده و کاربراتوری برای اجرای بهتر طرح کاهش آلایندگی هوای پایتخت ضروری است. سه سال پیش ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی به هیئت دولت میزان جدید پرداخت عوارض و تسهیلات اسقاط خودروی فرسوده برای خودروهای تک سوخت بنزین سوز یا نفت گاز سوز را پیشنهاد داد؛ بر این اساس، سن فرسودگی خودروهای سواری شخصی، سواری دولتی، تاکسی (سواری و ون)، مینیبوس، اتوبوس درون شهری و برون شهری، کامیون و کشنده، وانت، موتورسیکلت و دیگر وسایل نقلیه باری و مسافری تا پایان برنامه پنجم توسعه ۲۰ سال تعیین شد. همین دو ماه پیش هم مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد که حداکثر عمر استفاده از انواع خودروهای شخصی 20 سال، مینیبوس 122 سال، تاکسی و موتورسیکلت نیز هشت سال است و پس از آن باید برای اسقاط این وسایل نقلیه اقدام شود. به گفته وحید حسینی، روزانه بیش از ۱۸۰۰ دستگاه خودروی جدید وارد چرخه حمل و نقل کشور میشود اما تقریبا هیچ خودروی فرسوده‌‌ای از اینن چرخه خارج نمی‌‌شود.
در این میان تعداد خودروی سواری فرسوده در پایتخت 160 هزار دستگاه است، این درحالی است که بر اساس قانون تردد آنها غیر قانونی است. این مقام مسئول در این‌باره می‌گوید: در هیچ کشوری در دنیا، دولت هزینه اسقاط خودروهای فرسوده و تعویض آن با خودروهای جدید را به مردم نمی‌‌پردازد، رانندگانی که در طول سالها از خودروی شخصی خود استفاده کرده‌‌اند تا به مرحله فرسودگی رسیده، خودشان باید هزینه تعویض خودروی خود را بپردازند. با این توضیح که خودروها مادام‌العمر نیستند و یک راننده نمی‌تواند چند دهه متوالی و حتی تا آخر عمر با یک خودرو تردد کند.
خودروها هم تاریخ مصرف دارند
به عقیده حسینی، اسقاط یک دستگاه خودروی فرسوده در قبال ورود هر خودروی خارجی و نیز به ازای تولید هر سه دستگاه خودروی داخلی از راهکارهای تحقق روند خروج خودروهای فرسوده است. از سوی دیگر، روند خروج خودروهای فرسوده حداقل در تهران و دیگر کلان‌شهرهای کشور باید به صورت خودکار انجام شود. خودروها نیز مانند بسیاری از وسایل، تاریخ مصرف دارند و این مهم در خودرو به عنوان وسیله‌ای که به‌طور مستقیم با ایمنی و سلامتی افراد جامعه سر و کار دارد، به مراتب از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است.
اما دلیل عمده اظهارات مختلف و متعدد مسئولان و نمایندگان مجلس در ماه‌های اخیر به پاییز و زمستان سال گذشته و آلودگی‌های ادامه‌دار و نگران‌کننده هوا بازمی‌گردد، آلودگی‌هایی که منجر به تعطیلی بیش از 20 روز مدارس شد. از همین‌رو هم مسئولان زمزمه اجرای طرح جدید ترافیکی را سر دادند و نتیجه آن بررسی طرح LEZ یا همان کاهش آلایندگی هوا در وزارت کشور، شهرداری پایتخت، نیروی انتظامی و شورای شهر تهران بود. طرحی که به گفته معاون پیشین حمل و نقل و ترافیک شهر تهران، در قالبب سه فاز از نیمه ماه جاری در پایتخت اجرا میشود. سیدجعفر هاشمی تشکری در توضیح بیشتر می‌گوید: در مرحله اول در محدوده طرح زوج و فرد، معاینه فنی خودروها کنترل شده و فقط به خودروهایی که معاینه فنی داشته باشند اجازه ورود به محدوده زوجج و فرد داده میشود. در فاز دوم روی خودروهای انژکتوری و کاربراتوری اعمال محدودیت میشود، در گام سوم نیز اجرای این طرح به کل سطح شهر تهران تسری می‌یابد.
اهمیت همکاری دولت، شهرداری و بانک‌ها
اما از آنجایی که پیش از اجرای هر طرح آنهم به این بزرگی که زندگی تعداد زیادی از ساکنان پایتخت را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد انجام یکسری کارهای زیرساختی و اطلاع‌رسانی ضروری است. البته در وضعیتی که سالها درباره طرح‌های جمع‌آوری خودروهای اسقاطی صحبت میشود اما در عمل اتفاقی نمی‌افتد و نتیجه آن تجربه روزهایی همچون 6 ماهه دوم سال 94 میشود که نفس کشیدن سخت میشود و روزهای متوالی پدیده وارونگی هوا رخ می‌دهد. ذکر این نکته نیز مهم است که نوسازی خودروها ابعادد مختلفی دارد زیرا به‌طور مستقیم با چگونگی معیشت مردم در ارتباط است و برخلاف اظهارات مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به نظر می‌رسد کمک بخش‌های مختلف از دولت گرفته تا بانک‌ها، لازم و ضروری است، موضوعی که در روزهای گذشته ازز سوی نمایندگان مردم در مجلس نیز عنوان شده است. به عقیده این نمایندگان، همکاری و هماهنگی میان دولت، بانک‌ها، شهرداری و خودروسازان برای نوسازی خودروهای فرسوده موثر است.
به عنوان مثال، سعید قیصر، مدیرعامل اتحادیه حمل و نقل همگانی و دبیر ستاد ملی معاینه فنی خودروهای سبک کشور می‌گوید: طبق پیش‌بینی‌های اولیه طرح نوسازی، به صورت ماهانه باید 15هزار دستگاه تاکسی نوسازی شود که متاسفانه تاکنون روند نوسازی به کندی پیش رفته و موفق به نوسازی این تعداد نشده‌ایم.
شرایط بسیار سخت برای نوسازی تاکسی‌ها
از سوی دیگر، ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون حمل ونقل شورای شهر تهران هم در تشریح شرایط سختی که از سوی بانک‌های عامل برای تاکسی‌داران در نظر گرفته شده بیان می‌کند که یکی از شرایط این است که سند خودرو باید در رهن بانک باشد، اما یکی از شرایط بسیار سخت دیگر این است که باید 2 کارمند رسمی دولت که حقوق بالای ۲ میلیون تومان دارند ضامن رانندگان تاکسی شوند که این وضعیت، نوسازی تاکسی‌ها را در بیشتر مواقع غیرممکن کرده است. این اظهارات درحالی است که راهکارر برون‌رفت از چنین شرایطی به عقیده نمایندگان مجلس، درنظر گرفتن سیاست‌های تشویقی مناسب از سوی دولت و بانک‌ها مانند ارائه تسهیلات و وام کم‌بهره بانکی به دارندگان این خودروهاست. از سوی دیگر، بی‌توجهی هر یک از بخش‌ها در این مسیر،، کندی خروج این خودروها را در پی خواهد داشت.
در وضعیتی که آمارها حاکی از آن است که بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا در زمان بروز پدیده وارونگی هوا و البته وقوع مرگ‌‌ومیر بر اثر آن، بیشتر میشود و دلیل آلودگی هوا تردد خودروهای فرسوده و کاربراتوری است از این‌رو اجرای طرح‌هایی که قابلیت اجرا داشته و با ارائه یکسری تسهیلات به مردم همراه باشد به‌طور حتم به مرور خودروهایی که نقش بسزایی در آلودگی هوا دارند از چرخه خارج خواهند شد. البته در این میان به‌طور همزمان انجام کارهای فرهنگی برای ترغیب مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و بهبود کیفی سوخت کشور می‌تواند روزهایی پاک را برای نفس کشیدن در روزهای سرد پاییز و زمستان امسال فراهم کند.
سوسن نوری
