قراردادهای پسابرجامی : با تغییر رژیم تحریم ها و نگرانی از سرنوشت برجام، زمزمه هایی از احتمال بازنگری در تعدادی از مهمترین قراردادهای منعقد شده ایران با برخی شرکت های اروپایی شنیده شده است. رییس شرکت توتال در روزهای اخیر از احتمال بازنگری در قرارداد توسعه میادین گاز در پارس جنوبی خبر داده است. از سویی دیگر منابع رسمی از انصراف ایرباس فرانسه برای فروش هواپیماهای نو به ایران به دلیل نگرانی از نبود فاینانسورهای بین المللی برای تأمین پیش پرداخت هواپیماهای باقی مانده خبر داده اند. در این شرایط مهمترین قراردادهای پسابرجامی در بلاتکلیفی قرار گرفته است.
قراردادهای پسابرجامی
قرارداد با توتال فرانسه برای توسعه پارس جنوبی و خرید هواپیماهای نو از مهمترین سرمایه گذاری‌های شرکت های خارجی در دو سال گذشته بوده است و این مساله باعث افزایش نگرانی ها شده است. حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با ابراز نگرانی از بازنگری توتال در قراردادهای پسابرجامی با ایران به سابقه بدعهدی این شرکت در توسعه فاز 11 پارس جنوبی اشاره کرد و گفت: «تعلل شرکت فرانسوی در آن دوران خسارت های هنگفتی به کشورمان وارد کرد.»
حسین امیری خامکانی، عضو کمیسیون انرژی نیز با بیان اینکه پیگیر قرارداد توتال در مجامع بین‌المللی در صورت لغو از سوی فرانسوی‌ها هستیم گفت: «ایران همواره به تعهدات خود پایبند بوده است و در صورت نقض قرارداد خسارت آن باید جبران شود.»
احتمال بازنگری در قرارداد توتال با ایران
این اظهارات در پی سخنان جدید رییس شرکت توتال در خصوص احتمال بازنگری در قرارداد با ایران صورت گرفته است. پاتریک پویانه در روزهای اخیر به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفته است؛ در صورتی که چارچوب قانونی وجود داشته باشد، ما می‌توانیم قرارداد توسعه قرارداد پارس جنوبی را به صورت قانونی پیش ببریم؛ اما اگر نتوانیم به دلایل رژیم تحریمی این قرارداد را اجرا کنیم، مجبوریم در این قرارداد بازنگری کنیم.
وی با بیان اینکه اگر رژیم تحریمی برای ایران وجود داشته باشد مجبوریم آن را به شدت بررسی کنیم گفت: «ما با آمریکا کار می‌کنیم، ما سرمایه‌هایی در آمریکا داریم که باعث افزایش بیشتر سرمایه‌های ما در آمریکا می‌شود.» رییس توتال همچنین گفت: «ما روی پروژه کار می‌کنیم و مناقصه‌هایی را برگزار کردیم و باید قراردادهای مربوط به این مناقصه را تا ژانویه اجرا کنیم، من امیدوارم تا آن زمان کنگره پاسخی برای رئیس‌جمهور داشته باشد و رییس‌جمهور بتواند تصمیم بگیرد که آیا موضع جدیدی اتخاذ می‌کند یا نه.»
خامکانی با اشاره به لزوم پایبندی شرکت های اروپایی به قراردادهای پسابرجامی جدید گفت: «در شرایطی که اروپایی ها بر پایبندی بر برجام تاکید دارند انتظار می رود که دولت های اروپایی راهی را در پیش بگیرند تا شرکت های‌شان با اطمینان کامل و در چارچوب توافقات صورت گرفته پیش بروند.» وی با بیان اینکه رفتار شرکت توتال تحت تاثیر آمریکا بر خلاف اصول استقلال اتحادیه اروپا است به خانه ملت گفت: «کشورهای اروپایی مدعی هستند که رفتارو تصمیماتشان مستقل از نفوذ کشورهای دیگر از جمله آمریکا است و در عمل این گونه نیست.»
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه ایران همواره به تعهدات بین المللی خود پایبند بوده است، گفت: «بنابراین باید وزارت نفت و وزارت امور خارجه با روشنگری پایبندی ایران به تعهدات را به دنیا ثابت کنند و در صورت نقص قرارداد چه توتال چه برجام واکنش متناسب داشته باشند.»
اما و اگر فروش ایرباس به ایران
از سویی دیگر در خصوص خرید هواپیماهای ایرباس نیز شاهد چنین وضعیتی هستیم. مهر در گزارشی با اعلام واگذاری ایرباس های A320 که قرار بود به ایران فروخته شود نوشت: «ایرباس فرانسه به دلیل نبود فاینانسورهای بین المللی برای تامین هزینه خرید هواپیماهای ایرانی، هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ متعلق به ایران را به کشورهای دیگر واگذار کرده است.» بر اساس این گزارش ایرباس تصمیم گرفته در پایان خط تولید محصولات خود، رجیستر هواپیماهای ۳۲۰ A سفارش داده شده از سوی ایران را به شرکت های هواپیمایی دیگری تغییر دهد. بر این اساس شرکت های ایر آسیا (مالزی)، ایر ایندیا (هند)، اویانا برازیل (برزیل) و سعودی عربین ایرلاینز (عربستان) از جمله خریداران ایرباس های ۳۲۰ ایران هستند که به دلیل عدم تأمین مالی آنها، شرکت فرانسوی ایرباس، رجیسترهای شرکت های هواپیمایی غیر ایرانی را بر روی بدنه هواپیماها ثبت کرده است.
فرهاد پرورش، مدیرعامل سابق هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اردیبهشت ماه امسال گفته بود ایران ۷ فروند هواپیمای برجامی که تا آن زمان دریافت کرده به طور تمام نقدی و از محل منابع صندوق توسعه ملی از شرکت های هواپیماسازی ایرباس و ای تی آر خریداری کرده و قرار شده تا با تعیین فاینانسور، مابه التفاوت نقدی و اقساطی این هواپیماهای وارد شده به کشور، به عنوان پیش پرداخت برای خرید تعدادی از هواپیماهای بعدی در نظر گرفته شود. با این حال پس از آنکه امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه در روزهای ابتدایی آبان ماه بر پایبندی کشورش به قرارداد ایرباس با ایران و به طور کلی برجام در گفت وگوی تلفنی با روحانی تاکید کرد، تنها چند روز بعد در دیدار با رییس‌جمهور آمریکا بر تبعیت کامل فرانسه از تصمیمات ترامپ صحه گذاشت.
در دو سال گذشته و بعد از لغو تحریم های هسته ای تعداد 3 هواپیمای ایرباس از 100 هواپیمای اعلام شده وارد کشور شده است و در این شرایط بررسی ها نشان می دهد پیدا کردن فاینانسور برای خرید سایر هواپیماها با مشکلات فراوانی روبه رو است؛ چراکه بسیاری از بانک ها، مؤسسات اعتباری و شرکت های واسطه گر در فاینانس، به دلیل سخرانی جنجالی اخیر ترامپ در خصوص عدم پایبندی ایران به برجام و تقاضایش از کنگره برای ورود به این قضیه، حاضر به ورود به موضوع تضمین و تامین مبلغ فاینانس برای خرید ایرباس های مذکور در قرارداد با ایران نیستند.
از سویی دیگر چهارشنبه شب هم مجلس نمایندگان آمریکا طرح منع فروش بوئینگ به ایران را تصویب و آن را برای تصویب در سنا به این مجلس فرستاد. در صورتی که این طرح در مجلس سنا نیز به تصویب برسد، برای اجرا و قطعی شدن نیاز به امضای رییس جمهوری این کشور دارد که احتمال تایید آن از سوی ترامپ با توجه به سخنرانی‌ها و مواضع تندش در زمینه پاره کردن برجام، بسیار بالاست. در این شرایط باید دید در ماه های آینده چه سرنوشتی در انتظار قراردادهای پسابرجامی ایران با شرکت های خارجی خواهد بود.
