از نظر قانون، بیکار چه کسی است، به چه کسی می‌توان بیکار گفت؟ بنا به عرف، مردم تصور می‌کنند که هر شخص بیکاری می‌تواند از قانون شرایط بیمه بیکاری استفاده کند، اصولا بیکار به شخصی گفته می‌شود که بنا به میل و اراده خود، بیکار نشده است و بنابراین می تواند از شرایط بیمه بیکاری استفاده کند، بیکار اصولا کسی است که از کار بیکار شده و بعد از بیکاری خود، آماده کار در محلی دیگر است.
اگر بیمه شده بیکاری بخاطر تغییرات ایجاد شده در ساختار اقتصادی کارگروه خود از کار بیکار شده باشد می‌تواند براساس تشخیص وزارت خانه و تاییدیه شورای عالی کار از مزایای شرایط بیمه بیکاری استفاده کند.
شرایط بیمه بیکاری
علاوه براین، بیمه شدگان بیکاری که بخاطر حوادث پیش بینی نشده‌ای مثل زلزله، آتش سوزی، سیل، جنگ بیکار شده اند می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند، کارشناسان سازمان تامین اجتماعی ، اداره کار و امور اجتماعی کارگاه بیمه شده بیکار، تنها مراجع قانونی هستند که می توانند بیکاری ارادی یا غیرارادی بیمه شده بیکار را تشخیص داده صحت و نادرستی را شناسایی کنند.
در همین زمینه اگر کسی بنا به میل و اراده خود از کار خود دست بکشد یا موافقت نامه‌ای را با کارفرمای خود مبنی بر ترک محل خدمت خود امضاء کند نمی تواند از مزایای شرایط بیمه بیکاری استفاده کند.
افراد بیمه شده بیکاری که به مدت معین قرارداد همکاری دارند و براساس تشخیص مرجع حل اختلاف از کار خود اخراج شده و بیکار شده‌اند یا افراد شاغلی که با کارفرمای خود، قراردادهای دائمی کار منعقد کرده‌اند و پس از همان مدت از کار خود بیکار شده‌اند براساس تشخیص کارشناسان اداره کار و امور اجتماعی می‌توانند از مزایای بیمه بیکاری منتفع شوند.
بیمه شده بیکار موظف است در مدت 30 روز از زمان شروع بیکاری خود، قضیه را به واحد تامین اجتماعی کارگاه خود اطلاع رسانی کند تا مشمول بیمه بیکاری شود و در همین حال برای کار و اشتغال در واحد اقتصادی بعدی آمادگی خود را نیز اعلام کند.
در صورتی که بیمه شده بیکار مشمول قوانین تامین اجتماعی بوده و تبعه خارجی محسوب نمی‌شود و در ضمن مستمری بگیر و از کار افتاده نیز نباشد، می تواند از مزایای بیمه بیکاری منتفع شود، علاوه بر این‌ها حداقل باید 12 ماه سوابق تامین اجتماعی را نیز داشته باشد.
بی اطلاعی از امور بیمه
بسیاری از مردم و مردمی که نسبت به امور بیمه بی اطلاع هستند تصور می‌کنند که همیشه و در هر زمانی می‌شود از مزایای بیمه بیکاری استفاده کرد، در صورتی که هرگز این چنین نبوده است. بیمه شده بیکاری که سوابق بیمه تامین اجتماعی داشته باشد می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کند. بیمه بیکاری برای مجردها، به مدت 36 ماه بوده و برای متاهلین این مدت افزایش می‌یابد و تا 50 ماه را در برمی‌‌گیرد. کسی می‌تواند از مزایای شرایط بیمه بیکاری استفاده کند که قبلا حق بیمه او توسط کارفرمایان پرداخت می‌شد.
بیمه شدگانی که بخاطر تخطی از آیین نامه کارگاه‌ها و از سوی کارفرما اخراج شده‌اند و در کار و وظیفه خود کوتاهی و قصور کرده‌اند هرگز نمی‌توانند از مزایای شرایط بیمه بیکاری استفاده کنند و در همین راستا اگر کمیته نمایندگان تامین اجتماعی و اداره کار تشخیص دهند که بیمه شده بنا به میل و اراده خود از کار خود دست کشیده در این صورت بیمه شده موظف است که مبالغ دریافتی را به سازمان تامین اجتماعی عودت داده و بازپرداخت کند.
در صورتی که بیمه شده بیکار بعد از مدتی در یک واحد اقتصادی مشغول به کار شد ولی اشتغال خود را به واحد تامین اجتماعی اطلاع رسانی نکرد، و همچنان از مزایای شرایط بیمه بیکاری در عین اشتغال خود استفاده میکند، موظف است که تمامی مبالغ دریافتی خود را در اولین فرصت به سازمان تامین اجتماعی عودت دهد.
سازمان تامین اجتماعی براساس تعداد افراد تحت تکفل که تا 4 نفر قابل قبول است و هرنفر نیز می تواند تا ۱۰ درصد قابلیت افزایش داشته باشد ، میانگین حقوق و دستمزد کارگر را به میزان ۵۵ درصد به بیمه شده بیکار پرداخت میکند، البته مبلغ بیمه پرداختی نباید کمتر از حداقل دستمزد پرداختی در همان سال بوده و بیشتر از ۸۰ درصد حقوق بیمه شده نیز نباشد.
مدت زمان پرداخت مقرری بیکاری و مدت سابقه مجردین متاهلین
از ۱۲ ماه تا ۲۴ ماه 6 ماه ۱۲ ماه
از ۲۵ ماه تا ۱۲۰ ماه ۱۲ ماه ۱۸ ماه
از ۱۲۱ ماه تا ۱۸۰ ماه ۱۸ ماه ۲۶ ماه
از ۱۸۱ ماه تا ۲۴۰ ماه ۲۶ ماه ۳۶ ماه
از ۲۴۱ ماه ۲۶ ماه ۵۰ ماه