8 نکته مهم درباره استرداد جهیزیه

در این نوشته قصد داریم به بررسی موضوع استرداد جهیزیه بپردازیم. یکی از بهترین خاطرات برای هر زن جوانی خاطرات شیرین خرید جهیزیه است. به هر حال نمی توان این موضوع را کتمان کرد که اصولاً همه خانمها موقع خرید جهیزیه خوشحالند و ذوق و شوق دارند. می خواهند حسن انتخاب و سلیقه شان و گاهی اوقات وسع مالی پدر و شأن شئون خانوادگیشان را به رخ همه علی الخصوص خانواده شوهر بکشند.

زهرا دختر دم بختی است که با مادرش به دفترم آمده تا در مورد مقدمات عقد و عروسی و… اطلاعاتی بگیرد و ببیند اصولاً این رسم و رسومات که این قدر خانواده اش با آن درگیرند فایده ای هم برایش دارد یا صرفاً قرار است رسیدن او به مرد زندگی اش را پیچیده تر کند.

نخود آش طلاق

من هم با شما هم نظرم. درست نیست وقتی حرف از ازدواج است و همه هم این قدر راضی و خوشحالند حرف از طلاق بزنیم اما چه کنم کار ما وکیل ها پیش بینی شرایط بد است آن هم درست زمانی که هیچ کس حواسش نیست و همه احساس خوبی دارند.

وقتی زن و شوهر با هم خوبند، مرد میگوید که زن را به خاطر خودش میخواهد و جهاز اهمیتی ندارد و چهار تا تیر و تخته بیشتر نیست و از سوی دیگر نظر زن هم این است که هر چه بخرم مال شوهر عزیزم است و متعلق به اوست و اصلاً اگر زندگی مشترک نباشد نمیخواهم سر به تن یکی از این کاسه بشقاب ها باشد.

اما خدا نیاورد آن روزی را که طرفین به اختلاف بر بخورند و آن عزیزم گفتنها و جانم شنیدنها فراموش شود. بحث جهیزیه متأسفانه بدجور نخود آش دعوای طلاق است.

ظرف من، فرش تو

زهرا عصبانی است میگوید زیر بار هر چه بروم زیر بار این یکی نمیروم. میخواهند مانند عصر حجر برایم سیاهه تهیه کنند و از داماد امضا بگیرند. به خدا آبرو و حیثیت من میرود. نمیفهمم چهار تا قابلمه و استکان چه ارزشی دارد که اینها میخواهند این طور مرا بی ارزش کنند، برایش از موردهای مشابه میگویم و با ارزش شدن چیزهای بی ارزش. خدای نکرده زمانی که کار به اختلاف بکشد باور کن دلت نمیخواهد یک قاشق از تو بماند.

شوهر یکی از موکل های من به او خیانت کرد و او با حال خیلی بد از خانه آمد بیرون. بعد از آن همش به فکر این بود که هم اکنون زن غریبه دارد توی زندگی من زندگی میکند. از طرفی شوهری هم که با زنش اختلاف دارد همه حرص و ناراحتی اش را سر همین اثاثیه خالی میکند. پس فکر نکن اسباب بی ارزش است ممکن است ارزش مادی نداشته باشد ولی متأسفانه میتواند وسیله ای برای آزار دادن شود.

از سوی دیگر مواردی را می شناسم که مثلاً خانم با یک بچه جدا شده و حالا میخواهد خانه بگیرد در آن اوج بحران جدایی و بی پولی برای چه باید هزینه کند و دوباره اسباب زندگی بخرد.» زهرا البته به اهمیت جهاز پی برده اما ربط آن را به سیاهه نفهمیده است.

استرداد جهیزیه

برای زهرا یک سؤال خیلی مهم پیش آمده است: حالا زنی که با شوهرش مشکل دارد چگونه میخواهد اسباب و اثاثیه جهاز به آن بزرگی را از خانه خارج کند؟ اصلاً چنین چیزی امکانپذیر نیست! «چرا عزیزم برای هر چیز راهکار قانونی وجود دارد.

راه خروج جهیزیه از منزل دادن دادخواست استرداد جهیزیه است.» از طریق این دادخواست شما می توانید تمامی جهیزیه خود را پس بگیرید.

حتی باورت نمی شود موردی داشتم که عروس تکه تکه جهاز را میخرید و به خانه جدید می گذاشت و داماد هم از آن طرف  آنها را از خانه خارج میکرد و می فروخت که وقتی سراسیمه بابت این قضیه به من مراجعه کردند چون جهیزیه متعلق به عروس است راهنمایی شان کردم که از طریق کیفری شکایت فروش مال غیر را مطرح کنند.

چند نکته واجب برای استرداد جهیزیه

• سیاهه نویسی خیلی مهم است. چون اگر زمانی شما بخواهید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید باید دلیل و مدرکی بابت اینکه جهیزیه شما واقعاً چه چیزهایی بوده داشته باشید. بهترین چیز هم رسیدی است که خود خانواده داماد و جناب داماد به شما میدهد.
• اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود، این مسأله حکم سند رسمی را پیدا میکند و اعتبار بیشتری خواهد داشت. میتوان امضای زوجه را در دفترخانه گواهی امضا کرد که در صورت بروز اختلاف زوج نتواند نسبت به امضای خود ادعای انکار، جعل و تردید مطرح کند، اما در جامعه ما چنین روالی معمول نیست که زوج را به دفترخانه ببرند و از او گواهی امضا بگیرند، بلکه معمولاً این طور است که فهرستی را مینویسند و از زوج بابت آن امضا میگیرند که این وسایل به عنوان جهیزیه در اختیار او قرار گرفته است. در سیاهه معمولاً توصیف میشود که مثلاً فرش از چه نوعی است؟ ماشینی است یا دستباف؟ چه مارکی دارد و…
• نکته مهم دیگر این است که حتماً داماد و چند نفر از خانواده او سیاهه را امضا کنند چون سیاهه بدون امضا به درد هیچکس نمیخورد سیاهه باید حتماً نزد پدر و مادر عروس باشد که جایش امن است. امضای زوج به سیاهه اعتبار میدهد، اما اگر اثر انگشت او در سیاهه درج شود، این موضوع اعتبار سیاهه را بیشتر میکند. بهتر است شهود حداقل دو نفر مرد باشند و از اقوام زوجه نباشند.
• هنگام تحویل جهیزیه  به طور دقیق وسایلی که داماد با خود آورده را مشخص کنید چون به دلایلی که بعداً بیان میکنم مهم است بدانیم چه اموالی بعد از ازدواج به دست آمده و چه اموالی را طرفین خودشان آورده اند.
• شهود را فراموش نکنیم. فامیل عزیز که اتفاقاً خیلی دوست دارند سر از ریزکاری های ما درآورند و آمار تعداد لیوان های توی کابینت عروس و فرش های کف خانه را داشته باشند. که البته چون می خواهند آن را برای دیگران تعریف کنند آن را حفظ می کنند که برای شهادت در روز مبادا خیلی به درد می خوردند.
• بعضی عروس خانم ها ابتکار جالبی دارند. جهیزیه عروس را با روبان صورتی تزئین میکنند که این خودش بسیار به درد می خورد و بهتر میشود اگر به شهود یادآوری کنیم که روباندارها جهیزیه عروس خانم است.
• درست است که حفظ و حراست فاکتور خرید کار سختی است اما من یک توصیه به شما دارم حتماً همانطور که از برگه های گارانتی حراست میکنید هوای فاکتورها را هم داشته باشید که بعد از ده پانزده سال همچنان به کار می آید.
• در صورتی که خدای نکرده به اختلاف برخوردید و خواستید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید حتماً در ستون خواسته علاوه بر استرداد جهیزیه ذکر کنید: صدور قرار تأمین خواسته پیش از ابلاغ که این باعث میشود پیش از اینکه شوهر شما اموال را از خانه خارج کند آنها را توقیف کنید. معمولاً دادورز اموال را در محل توقیف کرده و به خود همسرتان به عنوان امین می سپارد که در این صورت همسرتان امین اموال محسوب شده و هر اتفاقی که برای اموال بیفتد او مسئول است.
• مطابق قانون زوج در صورت استفاده درست، نسبت به عین اموال مسئولیت ندارد. مثلاً اگر جهیزیه زنی بر اثر افتادن در هنگام حمل و نقل یا نوسان برق صدمه دید یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شد، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست غرامتی به زوجه بدهد.
• البته در ماده 1107  قانون مدنی، تهیه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده و زن اساساً وظیفه ای ندارد جهیزیه ای با خود به خانه همسرش بیاورد و به عنوان اثاث خانه در اختیار مرد قرار دهد، لذا وقتی زن جهیزیه خود را مطالبه کند و بر اساس اقرار مرد، شهادت شهود یا فهرست سیاهه و دیگر دلایل محکمه پسند ثابت شود که زن مقدار و اقلام مشخصی از اثاث البیت را به عنوان جهیزیه به خانه مرد آورده و تحویل مرد داده، هر زمان اراده کند می تواند از زوج این وسایل را پس بگیرد و زوج حق مخالفت ندارد و مکلف است عین این وسایل را متناسب با شأن زوجه به عنوان نفقه برای او فراهم کند. این موضوع هم بستگی به هیچ چیز ندارد و زن حتی در زمانی که خوش و خرم با همسرش زندگی می کند هم می تواند از همسرش جهیزیه خود را مطالبه کند.
• نکته جالب دیگر اینکه همسران در مسائل مالی خود استقلال دارند. به همین دلیل جهیزیه نیز مالی است که متعلق به زوجه است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می ماند به میزان سهم الارث به ورثه تعلق می گیرد. جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می شود. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث می رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می شود.
• و مورد آخر اینکه اگر زمانی همسرتان بیخبر اموال شما را فروخت می توانید به جرم فروش مال غیر از او شکایت کنید به شرط اینکه اولاً بتوانید ثابت کنید اموال متعلق به خود شماست (از یکی از راههای بالا: ارائه سیاهه یا فاکتور یا شهادت شهود) دوم اینکه ثابت کنید شوهرتان آن را فروخته و نه دیگری و نکته مهم دیگر در خصوص شکایت کیفری این است که اگر شوهر شما تبرئه شود امکان دارد علیه شما شکایت افترا کند.

زهرا سپیدنامه