خدمات ثبتی : سال 1392 بود که دستورالعملی در خصوص نحوه استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیک اسناد یا همان ثبت آنی از سوی رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ابلاغ شد و پس از کش و قوس‌های فراوان در نهایت اکنون تمام دفاتر به سامانه الکترونیکی ثبت اسناد مجهز شدند و اسناد خود را براساس آن تنظیم می‌کنند.
بعد از موفقیت‌ها و کاهش مراجعات در این زمینه، اقدامات دیگر از جمله حذف ثبت دستی اسناد در دفترخانهها، حذف استفاده از هرگونه کاغذ در روند ثبت و اجرایی شدن امضای الکترونیکی افراد برای کاهش جرایم و دسترسی آسان در دستور کار قرار گرفت. این اقدام مهم و ارزنده که از سوی دستگاه قضا رقم خورد، علاوه بر کاهش فساد، در کاهش هزینه‌ها و صرف وقت مردم نیز تاثیرگذار بوده و همچنین ثبت آنی می‌تواند در کاهش اطاله دادرسی کمک کند . همچنین می توان گفت که سامانه الکترونیکی شدن ثبت اسناد و حذف کاغذ در دفاتر مربوطه موجب جلوگیری از جعل سند و همچنین کاهش چشمگیر کلاهبرداری شده است. برای بررسی موضوع به اظهارنظر مسئولان در این زمینه پرداختیم.
امضای الکترونیک تخلفات را کاهش می‌دهد
خدمات ثبتی در این راستا احمد تویسرکانی، رییس سازمان ثبت اسناد و املاک گفت: اجرای طرح امضاء الکترونیکی که یکی از تکالیف اصلی برنامه توسعه کشور است، در صورت اجرا باعث سرعت و شفافیت کار می‌شود. وی گفت: حذف کاغذ در اجرای فرایندهای ثبتی از دیگر آثار اجرای این طرح است و با اجرای این طرح تمامی استعلامات و پاسخ به استعلامات فی مابین دفاتر اسناد رسمی و واحدهای ثبتی با امضاء الکترونیکی خواهد بود. رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور یادآور شد: ذکر این نکته حائز اهمیت است که اجرای این فرایند ضمن ملاحظات فنی و امنیتی بر بسترهای ارتباطی و اینترنتی موجود کشور استوار خواهد بود و کاهش سرعت و قطعی احتمالی اینترنت می‌تواند بر اجرای طرح تأثیر بگذارد که البته این مسایل در حوزه اختیارات و وظایف سازمان ثبت اسناد و املاک نیست.
تویسرکانی افزود: یکی از مسائل مهم در تنظیم اسناد، هویت دقیق اشخاص است که با امضای الکترونیک این امر محقق می‌شود. وی حذف مکاتبات فیزیکی را نتیجه دیگر امضای الکترونیک اعلام کرد و افزود: در حوزه فرآیندهای ثبتی حذف مکاتبات فیزیکی و تبادل اطلاعات بجای استفاده از کاغذ از طریق فضای مجازی نیاز به تجهیز همه مقامات و مسئولان به امضای الکترونیک دارد که در سازمان ثبت‌اسناد و املاک این اتفاق افتاد و تقریباً تمام سردفتران و مدیران ثبت به امضای الکترونیک مجهز هستند.
اجرای طرح کاداستر تا تا پنج سال آینده در روستاها
رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور حذف مکاتبات فیزیکی و خدمات ثبتی را نتیجه دیگر امضای الکترونیک اعلام کرد و افزود: طرح کاداستر نیز درتمام کشور درحال انجام است و تا پنج سال آینده در روستاها نیز انجام می شود. تویسرکانی گفت: طرح کاداستر از سال 73 در کشور اجرایی شد و بر اساس برنامه‌ای که برای شهرها در نظر گرفته شد مقرر بود تا 1 میلیون 100 هزار هکتار از زمین‌های شهری تحت پوشش این طرح قرار بگیرد که تا سال 88، 400 هزار هکتار کاداستر شد و در سال‌های اخیر این میزان به بالای یک میلیون هکتار رسید که باعث شد تا برای تبدیل اسناد مالکیت اقداماتی صورت بگیرد. وی با بیان اینکه حدود 7 هزار دفتر اسناد رسمی در کشور داریم، تصریح کرد: سالانه حدود 90 میلیون برگ اوراق تحت عنوان نیم برگی، یک برگی و خلاصه معاملات در کشور چاپ می‌شد که تصمیم گرفته شد تا همه اینها از طریق سیستم انجام شد که باعث شد تا عقود معین و عقود تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی ثبت الکترونیکی شود.
کاهش فساد با اجرای طرح کاداستر
محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی در خصوص ثبت الکترونیک و اجرای امضای الکترونیک، اظهارکرد: این طرح می‌تواند نقش موثری در کاهش فساد و جرایم داشته باشد. وی با اشاره به اینکه دولت الکترونیک از اموری است که باید اجرایی شود، گفت: امیدواریم با اجرای قانون کاداستر تمام اموری و مشکلات و کلاهبرداری‌ها و حتی زمین‌خواری‌ها نیز کاهش یابد و بودجه لازم به این طرح که بسیار جامع بوده و در کاهش جرایم موثر است، درنظر گرفته شود. سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه بیان کرد: دستگاه قضا با اجرای ثبت الکتروینک و حذف کاغذ توانست اقدامی موثر و مفید در راستای کاهش مشکلات انجام دهد. اسفنانی افزود: با اقدامات الکترونیکی شدن فرآیند ثبت ما به جرات می‌توانیم بگویییم شاهد کاهش بخش اعظمی از تخلفات و سوءاستفاده‌ها شدیم.
حذف خدمات ثبتی دستی اسناد در دفترخانهها
همچنین محمدرضا دشتی اردکانی در مورد اینکه چرا هنوز دفاتر بزرگ سندنویسی در دفترخانه ها جمع آوری نشده است، گفت: منتظر هستیم آیین نامه قانون کاداستر ابلاغ شود. البته ما ۱۵ دفتر را در تهران پایلوت کردیم تا به صورت آزمایشی نوشتن دستی اسناد در دفترخانه ها حذف و تمامی مراحل ثبت اسناد الکترونیکی انجام شود. وی در پاسخ به اینکه آیا برنامه ای برای ثبت الکترونیکی دفاتر قبلی که مکتوب بوده دارید، گفت: باید تمام این دفاتر اسکن شود تا اطلاعات کاداستر و املاک تبدیل به بانک شود.
رییس کانون سردفتران و دفتریاران در پاسخ به اینکه آیا صدور امضای الکترونیک برای شهروندان الزامی است، اظهار داشت: خدمات ثبتی با توجه به اینکه قرار است فعلا ۱۵ دفترخانه به صورت تمام الکترونیک کار ثبت سند را انجام دهند، قطعا تا پایان سال این اقدام فراگیر می شود و لازم است شهروندان صاحب امضای الکترونیک باشند. مبلغ صدور این امضا ۳۵ هزار تومان بوده و ۲ هزار دفتر اسناد رسمی توانایی صدور گواهی امضا و اعطای «توکن» را دارند. دشتی اردکانی گفت: شهروندان با در دست داشتن کارت ملی می‌توانند در مدت ۵ دقیقه صاحب گواهی امضا شوند و موسسات و شرکت‌ها و فروشگاه‌ها هم می‌توانند با داشتن مجوز و پروانه کسب اقدام کنند.
انسیه آبشاری
