اگر مطمئن بودیم بچه­ مان فرزند خودمان نیست، چطور ثابت کنیم؟

در حقوق و قانون ایران همانند قوانین کشورهای دیگر، رابطه­ی خویشاوندی و خونی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می­باشد. شخص قانونگذار نیز مقررات دقیق و سختی را برای اینکه حقوق هر شخص در جامعه ضایع نشود، وضع کرده است. چرا که این نوع رابطه، آثار مالی و مهمی از جمله ارث را به دنبال داردکه نباید اختلالی بر آن وارد شود. گاهی فردی منکر نسبت آن می­شود مثلا بچه­ ای، فرزند خودش نمی­باشد. برای اثبات چنین موردی، به قوانین و مقرراتی در مورد نفی نسب و نفی ولد نیاز داریم. در ادامه به بررسی تمامی جوانب این قوانین و نفی نسب و نفی ولد خواهیم پرداخت.

مصادیق دعوی نفی ولد و نفی نسب

• زمانی که نسبت طفل، مورد اختلاف باشد و همچنین خلاف اماره­­ی فراش بیان می­شود. هر چند تمامی شرایط رابطه­ ی زناشویی وجود داشته باشد.
• طرح دعوایی که در آن، شرایط اماره­ ی فراش مورد شک و تردید قرار بگیرد. به عنوان مثال ادعای عدم زوجیت از سمت مرد مطرح گردد یا همچنین ادعایی مبنی بر آن­که زمان متولد شدن طفل، در زمان زوجیت آن­ها نبوده است.
• طرح دعوایی که در آن، نسب مادری طفل و هویت او مورد شک و تردید قرار می­گیرد. مانند این ادعا که طفل در بیمارستان عوض شده است.

اثبات نسب برای چیست؟

فرضاً زن و مردی با یکدیگر ازدواج موقت می­کنند و صاحب فرزندی می­شوند. اگر مرد طفل متولد شده را فرزند خود ندادند و از آن­جایی که ازدواج های موقت معمولا به ثبت نمی­رسند و طفل نیز نسب مشروعی دارد، زن برای مطالبه­ ی حقوق فرزند خود، باید قبل از هر چیز، وقوع نکاح را ثابت نماید. سپس زوجه باید پس از وقوع نکاح، نسب را اثبات کند.

راه­ های اثبات نسب

طبق قانون، کودک متولد شده در زمان زوجیت، محلق شوهر می­باشد. ولی به شرطی که از تاریخ ازدواج زوجین تا تولد طفل کمتر از شش ماه و یا بیشتر از ده ماه نگذشته باشد. شخص قانون­گذار در چنین شرایطی طفل را منسوب به پدر می­داند. در غیر این­ صورت از تاریخ ازدواج زوجین تا تولد طفل اگر زمانی کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه گذشته باشد، می­توان اثبات کرد که طفل متولد شده، فرزند زوج نیست.

این نکته قابل ذکر است که اگر زن و مردی نیز از یکدیگر جدا شده باشند و زن دوباره ازدواج کرده باشد، پس از این ازدواج، تاریخ متولد شدن طفل اگر ده ماه از زمان طلاق او  نگذشته باشد و ازدواج مجدد او به شش ماه رسیده باشد، طفل متولد شده، ملحق شوهر دوم است. در غیر این صورت شوهر دوم، می­تواند اثبات کند که طفل، فرزند او نمی­باشد. البته برای این اثبات نیاز به مدارک و ادله ­ی کافی دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

طرح دعوای اثبات نسب مادر فرزند به طرفیت پدر

گاهی ممکن است پیش آید که مادر طفل، دعوای اثبات نسب را علیه همسر خود، اقامه کند ولی مرد، منکر این رابطه­ نسبی می باشد. معمولاً منشا این اختلاف، به ثبت نرسیدن نکاح بین زوجین می­باشد. اگر زوجه وجود نکاح را قبول داشته باشد و اماره فراش حاصل باشد، طفل متولد شده منتسب به زوج می­باشد در غیر این­صورت می­تواند مرد، عدم نسبت خود را با فرزند ثابت کند. برای اثبات این که طفل متولد شده فرزند وی نیست، می­توان از انجام آزمایشات ژنتیک و یا شهادت شهود استفاده کرد.

طرح اثبات نسب به طرفیت مادر

از آن­جایی که مادر، ماه­ های بسیاری طفل را در وجود خود داشته، اثبات نسب آن بسیار راحت ­تر است. با آوردن شاهدان که دارای شرایط قانونی هستند می­توان نسب را اثبات کرد. اقرار مادر نیز می­تواند نسب را اثبات کند.

نفی ولد چیست؟

نفی نسب می­تواند از سمت پدر یا مادر یا هر ذی­نفع دیگری، مطرح گردد، اما اقامه­ی دعوای نفی ولد، تنها توسط پدر قابل طرح شدن می­باشد. در واقع نفی نسب از سمت پدر را نفی ولد گویند. در نفی ولد، زوج ادعا دارد که طفل، ملحق او نمی­باشد. به عبارتی دیگر در اثر رابطه­ مادر و فرد دیگری، نطفه­ طفل شکل گرفته است.

در قانون مدنی و ماده­ 1158 بر اساس اماره­ی فراش در این مورد مقرر کرده است که طفل متولد شده در زمان زوجیت زن و مرد، ملحق مرد می­باشد، به شرط آن­که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد طفل، کمتر از شش ماه یا بیش از ده ماه نگذشته باشد.

همچنین قانون مدنی در ماده­ 1159 در این باره مقرر کرده است که طفل متولد شده بعد از منعقد شدن نکاح، ملحق به شود می­باشد به شرط آن­که زوجه مجدد، ازدواج نکرده باشد و از تاریخ منعقد شدن نکاح تا روز متولد شدن طفل، بیشتر از ده ماه نگذشته باشد. اگر ثابت شود که از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد طفل کمتر از 6 ماه و یا بیشتر از ده ماه گذشته باشد، دیگر طفل، ملحق زوج نمی­باشد. در واقع زوج برای نفی ولد باید خلاف اماره­ ی فراش را ثابت کند.

همچنین لازم به ذکر است اگر پدر صریحاً اقرار بر ابوت و پدری طفل متولد شده، داشته باشد، دیگر اقامه­ ی نفی ولد وی، مسموع نخواهد بود.

نفی ولد از طریق لعان

اول از همه به بررسی مفهوم لعان می­پردازیم. لعان  به معنی نفرین کردن می­باشد. لعان هنگامی تحقق پیدا می­کند که زوج به زوجه نسبت زنا دهد و طفل متولد شده از زوجه را از خود نفی کند.

مراسم لعان به این صورت برگزار می­شود که زوجین نزد حاکم شرع و صالح مراجعه می­کنند و مرد چهار بار پشت سرهم سوگند یاد می­کند که راست می­گوید و طفل ملحق او نیست و در بار پنجم نیز می­گوید اگر دروغ بگویم لعنت خدا بر من باشد. پس از آن نیز زوجه، چهار بار پشت سر هم سوگند یاد می­کند که مرد دروغ می­گوید و بعد از آن می­گوید خشم خدا برای من باشد اگر وی راست گفته باشد. بعد از انجام مراسم لعان، زوجین برای همیشه نسبت به هم حرام می­شوند و مجدداً نمی­توانند با هم ازدواج نمایند. طفل نیز دیگر ملحق زوج نمی­باشد. البته قابل ذکر است این روزها دیگر لعان انجام نمی­شود و متروک شده است.

مرور زمان دعوای نفی ولد

دعوای نفی ولد توسط پدر باید در مدت رمان مشخصی اقامه­ گردد. در قانون مدنی، ماده­ ی 1162 در این باره بیان می­کند که دعوی نفی ولد، پس از گذشت دو ماه از تاریخ اطلاع یافتن زوج، از متولد شدن طفل دیگر مسموع نخواهد بود.

اگر زوج از تاریخ دقیق و حقیقی طفل اطلاع نداشته باشد و تاریخی را به دروغ به او گفته باشند تا طفل به او ملحق شود، پس از اطلاع یافتن زوج از تاریخ دقیق تولد، اقامه­ ی دعوای نفی ولد می­تواند در مدت دو ماه پس از تاریخ اطلاع یافتن زوج باشد.

تفاوت نفی ولد و نفی نسب در چیست؟

نفی ولد شکل خاصی از نفی نسب می­باشد اما دارای دو تفاوت عمده می­باشند:

• دعوای نفی نسب، می­تواند توسط پدر، مادر و یا هر شخص ذی نفع دیگری، مطرح گردد.
• طرح و اقامه­ی نفی نسب محدود به مدت زمان خاصی نمی­باشد ولی دعوای نفی بلد باید در طی دو ماه از تاریخ مطلع شدن زوج از تولد طفل مطرح گردد.

دادگاه صالح

برای بررسی و رسیدگی به تمام جوانب پرونده ­ها نفی ولد و نفی نسب، دادگاه خانواده، صلاحیت کامل را دارد. با در نظر گرفتن تمامی شرایط، بهترین حکم را صادر می­نماید.

اثبات نفی ولد و نفی نصب

برای ثابت نمودن نفی ولد و نفی نصب، می­توان با توجه به مدارک و شرایط موجود و در دسترس، دلایل ذیل را به کار بگیرید.

• اقرار: اقرار ممکن است در نزد قاضی صورت بگیرد و یا این­که در نزد شخصی دیگر باید و آن شخص، برای شما این موضوع را تعریف نماید و شهادت دهد.

• شهادت شهود و مطلعین: از مهم­ترین ادله برای اثبات نفی ولد و نفی نسب، می­تواند شاهد باشد. به طور مثال شخصی شهادت بدهد که من به چشم خود دیدم که طفل را زن دیگری به دنیا آورده است.

• اظهار نظر پزشکی قانونی: پزشکی قانونی از طریق آزمایش­های دی ان ای می­تواند انتساب نسب را کاملا دقیق تشخیص بدهد. از این رو شما می­توانید به عنوان ادله­ی قانونی و دقیق و معتبر، درخواست پزشکی قانونی نمایید.
• سند عادی و یا سند رسمی: امکان دارد از طریق یک سند عادی و یا یک سند رسمی، بتوان نسب را نفی کرد. به عنوان مثال شخصی در وصیت نامه­ی خود اعلام می­کند که فلانی، فرزند من نمی­باشد. برای اثبات این موضوع می­توانید از قرائن و امارات مانند یک پیام و یا یک صدای ضبط شده که مرتبط با پرونده­ی شما باشد، کمک بگیرید.

سخن آخر

به طور کلی در مسائل حقوقی و خانوادگی در مورد نفی ولد و نفی نسب  کاملا بررسی شده است. همچنین در قانون نیز قوانینی برای اثبات آن­ها آمده است. نفی ولد دارای محدودیت زمانی برای اثبات آن بوده ولی نفی نسب، محدودیت زمانی ندارد. با استفاده از ادله و شواهد کافی می­توان هر کدام از آن­ها را اثبات نمود.

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h2″ question-0=”مرور زمان دعوای نفی بلد چقدر می­باشد؟” answer-0=”پس از گذشت دو ماه از تاریخ اطلاع یافتن زوج از تولد طفل.” image-0=”” count=”1″ html=”true” css_class=””]