بعد از فوت فرد ، در صورتیکه متوفی دارای حقوق مستمری ثابت باشد، تعدادی از وراث ایشان میتوانند از حقوق مستمری و بازنشستگی وی استفاده کنند. اختصاص حقوق بازنشستگی بعد از فوت به بازماندگان متوفی در حقیقت نشانه حمایتی است که سازمان تامین اجتماعی خود را موظف می داند از وراث فرد فوت شده انجام دهد. در حقیقت این یک اصل اساسی در همه قوانین بیمه‌ای است که قانونگذار از آن حمایت کرده است. در این مقاله سعی شده به شرایط کلی تعلق این حقوق به بازماندگان و سهم مستمری هریک اشاره ای گذرا گردد. همراهمان باشید.
شرایط کلی تعلق حقوق مستمری به بازماندگان
بازماندگان متوفایی که دارای یکی از حالات و شرایط زیر باشد میتواند مستمری متوفی را دریافت کنند:
- در صورتیکه متوفی، بازنشسته شده و دارای بیمه باشد، بازماندگان حقوق مستمری او رادریافت خواهند کرد.
- در صورتیکه فرد فوت شده، مستمری بگیر از کارافتاده باشد.
- در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ده سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یکسال کار را در آخرین سال زندگی خود پرداخت نموده باشد.
- در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ده سال آخر زندگی خود حداقل حق بیمه یکسال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه 90 روز کار را پرداخت کرده باشد.
- بیمه‌شدگان تحت پوشش قانون تأمین اجتماعی که قبل از تصویب این ماده واحده فوت شوند و به هر دلیلی در مورد آنان تاکنون مستمری برقرار نشده باشد، حسب مورد مشمول شرایط مقرر در این بند یا تبصره 2 هستند.
- اگر بیمه شده شرایط مقرر در این بند را دارا نباشد ولی حداقل 20 سال کامل حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت نموده باشد، بازماندگان او از مستمری وی برخوردار خواهند شد.
نکته: در تعیین متوسط مزد یا حقوق ماهانه مشمولان این تبصره برای محاسبه میزان مستمری، تبصره ماده 77 قانون تأمین اجتماعی ملاک عمل قرار می‌گیرد.
- در صورتی که بیمه‌شده‌ای بین ده تا بیست سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته‌باشد فوت نماید، به وراث او به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه و بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده (83) همان قانون مستمری پرداخت میگردد.
- بیمه‌شده‌ای که از تاریخ تصویب این قانون یا بعد از آن فوت می‌شود، اگر سابقه پرداخت حق بیمه از یک سال تا ده سال را دارا باشد به وراث او در ازاء هر سال سابقه پرداخت حق بیمه، غرامتی معادل یک ماه حداقل دستمزد کارگرعادی در زمان فوت به طور یکجا و به نسبت سهام مقرر در ماده(83) قانون تأمین اجتماعی پرداخت می گردد.
- در مواردی که بیمهشده بر اثر حوادث ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، حقوق مستمری به بازماندگان او تعلق خواهد گرفت.
- هرگاه مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده به مدت شش ماه، مستمری بازنشستگییا ازکارافتادگی کلی خود را مطالبه نکند، بازماندگان دارای شرایط او حق دارند موقتاً مستمری و یا حقوق وظیفه قانونی خود را تقاضا و دریافت کنند.
- درصورتی که معلوم شود شخص مذکور در حال حیات است وضع مستمری او به حالت اول اعاده میگردد. بازنشستگان کلیه صندوقهای بازنشستگیکشور نیز مشمول این تبصره خواهند بود.
بازماندگانی که میتوانند حقوق مستمری از متوفی مرد را دریافت کنند
الف): همسر دائم بیمهشده متوفی، البته تا زمانیکه شوهر اختیار نکرده است.
ب): همسران بیمهشده متوفی که طبق نکاح دائم شوهر اختیار نموده‌اند در صورت فوت شوهر دومشان، مجدداً می توانند از حقوق مستمری شوهر اول خود استفاده نمایند.
ج): فرزندان متوفی، در صورتی که سن آنان کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون، قادر به کار نباشند.
د): از تاریخ تصویب این قانون، حقوق وظیفه و مستمری موضوع تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب آذر ماه 1338 در مورد وراث پسر متوفی تا پایان بیست سالگی و چنانچه به موجب مدارک مثبته در یکی از دانشگاهها یا مؤسسات آموزشی رسمی عالی مشغول تحصیل باشند تا پایان بیست و پنج سالگی قابل پرداخت خواهد بود.
ه): حقوق وظیفه سهم فرزندان و نوادگان اناث (دختر) کلیه مستخدمین وزاتخانه‌ها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و شهرداری ها و همچنین سازمان های دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و قانون تأمین اجتماعی که طبق قوانین و مقررات مربوطه برقرار شده یا بشود با رعایت کلیه قوانین و مقررات مورد عمل به شرط نداشتن شوهر و شغل هم قابل پرداخت میباشد.
چ): حقوق وظیفه سهم فرزندان و نوادگان اناث که براساس قوانین قبلی به علت رسیدن به سن مقرر قطع شده است به شرط آنکه شوهر و یا شغل نداشته باشند مشمول مقررات مذکور خواهد بود.
م): پدر و مادر متوفی در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده دوما سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال بیشتر باشد و یااینکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و هیچگونه مستمری از سازمان دریافت ننمایند.
بازماندگانی که میتوانند حقوق مستمری از متوفی زن دریافت کنند
الف): شوهر مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده ثانیاً سن او از شصت سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده بوده و در هرحال مستمری از سازمان دریافت نکند.
ب): فرزندان در صورت داشتن شرایط زیر از حقوق مادرشان که فوت شده است استفاده میکنند:
- پدر آنها در قید حیات نبوده یا واجد شرایط مذکور در بند اول این ماده باشد و از مستمری دیگری استفاده نکند.
- سن آنها کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل و یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون قادر به کار نباشند.
ج): پدر و مادر دختری که فوت شده است، در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز کرده باشد و یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده 91 این قانون ازکارافتاده باشند و در هرحال مستمری از سازمان دریافت ندارند.
سهم مستمری هریک از بازماندگان چقدر میباشد؟
الف) میزان مستمری همسر بیمه شده متوفی معادل 50 درصد مستمری استحقاقی بیمهشده است و در صورتی که بیمه شده مرد دارای چند همسر دائم باشد مستمری به تساوی بین آنها تقسیم خواهد شد.
ب) میزان مستمری هر فرزند بیمه شده متوفی معادل 25 درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد و در صورتی که پدر و مادر (هردو را) را از دست داده باشد مستمری او دو برابر میزان مذکور خواهد بود.
ج) میزان مستمری هر یک از پدر و مادر متوفی معادل 20 درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد. مجموع مستمری بازماندگان بیمه شده متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز نماید هرگاه مجموع مستمری از این میزان تجاوز کند باید سهم هر یک از مستمری بگیران به نسبت کاهش داده می‌شود و در این صورت اگر یکی از مستمری بگیران فوت شود یا فاقد شرایط استحقاقی دریافت مستمری گردد سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور در این ماده افزایش خواهد یافت و در هرحال بازماندگان بیمه شده از 100 درصد مستمری بازماندگان متوفی استفاده خواهند کرد.
د): در مورد بیمه شدگانی که دراثر هر نوع حادثه یا بیماری فوت شوند، مستمری استحقاقی عبارت است از مستمری که برای بیمه شده ازکارافتاده کلی حسب مورد برقرار می‌شود.
ه): هرگاه بیمهشده فوت کند هزینه کفن و دفن او از طرف سازمان تأمین خدمات درمانی پرداخت میگردد.
جمع بندی
در هر حال حقوق بازنشستگی بعد از فوت فرد، برای بازماندگان به حال خود باقی می ماند و بازماندگان می توانند با خیال راحت از آن استفاده کنند. هرچند قانونگذارشرایطی خاصی برای بهره مندی از این حقوق تدارک دیده است، اما در حالت کلی اصل بر پرداخت حقوق بازنشستگی بعد از فوت مستمری بگیر به بازماندگان اوست.
شما در بخشی از متن مرقوم فرمودید که ازدواج مجدد باعث قطع مستمری همسر می شود اما طبق بند ۱ ماده ۴۸ ق ح خ م ۹۱ به صراحت بیان نموده که ازدواج مجدد مانع پرداخت مستمری نمی باشد . فلذا به جهت اخیر تصویب بودن قانون مذکور این ماده باید حاکم باشد .
سلام وخسته نباشید خدمت شما
بازنشسته نیروهای مسلح هستم همسرم فوت نموده ویک پسر۱۹ساله ودختر ۱۰ساله دارم.
میخواستم بپرسم اگر پس از ۲۰سالگی پسرم فوت نمایم آیا کل حقوق من به دخترم پرداخت می شود یا نه؟
ممنون از شما.
بادرود وخسته نباشید.توضیح وتفسیر هرچند کوتاه قوانین مرتبط با موضوع بسیار خوب ارائه شده وهرخواهان مطلب را بسیار روشن کرده وپاسخ سئوالات را ساده وقابل درک بیان شده .
سلام و خسته نباشید تا قبل از ازدواج دختر کل حقوق به ایشان میرسد
باسلام آیا اگرمستمری بگیر زن باشد وازهمسر فوت شده مستمری بگیرد وفوت نماید دراینصورت
به فرزند پسر که بالایی سال سن داشته وازکارافتاده باشد مستمری به فرزند تعلق می‌گیرد
باسپاس
پدر خانم من شهید شده ولی مادر خانمم ازدواج مجدد کرده چرا از بنیاد حقوق میگیره نباید حقوقش قطع بشه
شوهر من نظامی فوت شده ولی سن پدرش پایین بود و بیمه هم نداشت بهش مستمری تعلق نگرفت اگر من بیمه ایشون آزاد واریز کنم مستمری من به ایشون تعلق میگیره
سلام در صورتی که پدر بزرگ ومادر بزرگ بنده فوت شده باشند وبنده نوه دختری طلاق گرفته باشم میتوانم از این مستوری استفاده نمایم باتشکر
باسلام مادر بنده چندسال هست که حقوق مستمری پدربزرگم البته بعد فوت مادرش بهش منتفل شده بنده اخیرا ازشوهرم جداشدم وحقوقی ندارم آیا امکان انتقال حقوق مستمری پدربزرگم به بنده هست؟