سفته و هر آنچه که لازم است در رابطه با آن بدانید

از دیدگاه حقوق و قانون، سفته یک سند تجاری است که بر اساس آن صادرکننده به دارنده متعهد ‌‌می‌شود. صادرکننده با ارائه این سند تجاری به دارنده این تضمین را ‌‌می‌دهدکه به صورت عندالمطالبه و یا در زمانی مشخص مبلغی پول را به وی پرداخت نماید. به طور کلی سفته‌‌ها با هدف پرداخت مبلغی پول  به دیگری در آینده‌‌‌ای نزدیک یا دور استفاده ‌‌می‌شوند.

این روزها مزایای زیاد سفته موجب شده است تا استقبال از آن روند رو به رشدی پیدا کند و در روابط تجاری اشخاص با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرد.

شاید شما هم به فکر صدور سفته افتاده باشید و یا شخصی قصد صدور سفته به نفع شما را داشته باشد. در اصطلاح به صدور سفته “دادن سفته” و به صدور سفته از جانب شخصی دیگر به نفع شما “گرفتن سفته” گفته ‌‌می‌شود. در هر یک از این دو جایگاه که قرار داشته باشد، ‌‌می‌توانید در این مقاله با ما همراه باشید. در ادامه مقاله ویژگی‌‌ها، شرایط، نکات کاربردی و ابعاد قانونی در صدور سفته را بیان خواهیم کرد.

شرایط صدور سند تجاری سفته

در صورتی که قصد صدور سفته دارید، بهتر است پیش از مهر و امضا موارد ذیل را چک نمایید.

• ابطال تمبر مالیاتی
• درج تاریخ صدور
• درج مبلغ مشخص
• تعیین گیرنده وجه
• تعیین تاریخ تادیه

ابطال تمبر مالیاتی چگونه است؟

پس از اینکه به قصد تهیه اوراق چاپی سفته به بانک مراجعه ‌‌می‌کنید، ملزم هستید تا مبلغی را به در مقابل دریافت سفته پرداخت نمایید. در اصطلاح عامیانه به این کار “خرید سفته” گفته ‌‌می‌شود. لازم به ذکر است که وجه واریزی نسبت به مبلغ مورد نظر برای سفته متفاوت خواهد بود. در واقع این مبلغ پرداختی همان مالیات مورد نظر برای صدور  است که این روزها به جای ابطال تمبر مالیاتی شناخته ‌‌می‌شود.

درج تاریخ صدور سفته به چه معناست؟

منظور از درج تاریخ صدور سفته، همان تاریخی است که صادرکننده سفته مورد نظر را به دارنده تحویل ‌‌می‌دهد.

چطور مبلغ معینی برای سفته درج کنیم؟

پس از تهیه سفته، متنی را ‌‌می‌بینید که در حاشیه آن درج شده است که این متن بیان کننده سقف مبلغی است که شما ‌‌می‌توانید نسبت به پرداخت آن تعهد دهید. این نکته را مدنظر داشته باشید که این متن که بیانگر سقف مبلغ است، به معنای عدم نیاز برای درج دقیق مبلغ مورد نظر شما نخواهد بود. لذا به سقف تعیین شده در حاشیه اکتفا نکنید و مبلغ مورد نظر خود را به صورت دقیق ذکر نمایید. یادتان باشد که در درج مبلغ مورد نظر به حروف الزام خواهید داشت. در صورتی که به این دو نکته توجه داشته باشید، میتوانید از راه‌‌های احتمالی برای سوء استفاده از سند صادر شده جلوگیری نمایید.

چگونه گیرنده وجه را تعیین کنیم؟

در این قسمت شما دو اختیار خواهید داشت. ‌‌می‌توانید این سند تجاری را در “وجه حامل”  صادر کنید و یا برای ان شخص معینی را در نظر بگیرید. سفته‌‌های در وجه حامل و سفته‌‌های حواله کرد به شخص معین دیگر را ‌‌می‌توان به سایرین انتقال داد. پس اگر ‌‌‌نمی‌خواهید تا سفته شما در بازار بین افراد دست به دست بچرخد و برای پرداخت آن با اشخاصی که هیچ وقت آنها را ندیده اید، مواجه شوید نسبت به ذکر نام دقیق گیرنده سفته غفلت نکنید. ضمن اینکه باید عبارت “حواله کرد” موجود در سفته را خط بزنید و نیز قید فرمایید که گیرنده هیچ گونه حقی برای انتقال این سند به دیگری نخواهد داشت.

چگونه تاریخ تادیه سفته تعیین کنیم؟

برای تعیین تاریخ تادیه ‌‌می‌توانید آن را عندالمطالبه و یا پرداخت در موعد مقرر در نظر بگیرید. در صورت تعیین مدت، میتوانید از روش‌‌های مختلفی برای درج تاریخ استفاده نمایید که درج تاریخ دقیق رایج ترین راه است. به عنوان مثال: 1/7/97

نکات مهم

یادتان باشد در صورتی که شما سند تجاری مورد نظر را بدون درج موارد گفته شده به گیرنده آن تحویل دهید، خود را با خطرات زیادی مواجه کرده اید. در واقع به گیرنده این  اختیار را داده اید که آن را بر طبق سلیقه خود پر نماید! لذا در صورتی که طرف مقابل بر اخلاق پایبند نباشد، ‌‌می‌تواند برای تکمیل سفته فقط منافع خود را در نظر گیرد.

نکته دیگر اینکه اگر شما به پرداخت مالیات توجه نکنید و مبلغی را در سفته ذکرکنید که از سقف تعیین شده در آن بیشتر باشد و در واقع از پرداخت مالیات شانه خالی کنید، خیلی زود با جریمه مالیاتی مواجه خواهید شد.

حتما در زمان دریافت و یا صدور سفته به مهر، امضا، مبلغ مورد نظر و مواردی از این قبیل دقت کنید.

هیچ ایرادی ندارد که صادرکننده علت صدور را در این سند تجاری قید نماید. مثلا اعلام کند” بابت خرید موتورسیکلت”. اما ‌‌‌نمی‌تواند برای پرداخت شرطی معین کند. در صورتی که شروطی در سفته قید شود، دارنده سفته از مزایای مربوط به آن محروم خواهد شد. در صورت تحویل کالا، بابت حسن اجرای تعهد و… از جمله رایج ترین شروط درج شده در سفته‌‌ها به شمار ‌‌می‌روند.

سفته چه مزایایی برای دارنده دارد؟

تصور کنید شخص الف پس از مهر و امضای سفته، آن را به نفع شخص ب صادر ‌‌می‌کند. شخص ب نیز پس از امضاکردن پشت آن، سند را به شخص ج واگذار ‌‌می‌کند و شخص ج نیز پس از امضا آن را به شخص د انتقال ‌‌می‌دهد و بر طبق روال قبل، شخص د نیز با امضا کردن پشت سفته آن را به شما ‌‌می‌دهد. در این صورت شما که در حال حاضر به عنوان مالک نهایی سفته هستید، میتوانید وجه مندرج در آن را از تما‌‌می‌افراد قبلی از جمله: صادرکننده یا همان شخص الف و سایر ظهرنویسان(ب،ج و د) اخذ نمایید. البته این نکته را به خاطر داشته باشید که شما ‌‌‌نمی‌توانید از هرکدام از این افراد یک بار کل مبلغ را دریافت کنید! بلکه ‌‌می‌توانید در مجموع یک مرتبه کل مبلغ قید شده در سفته را از آنها بگیرید و وجه قید شده را وصول کنید. لازم به ذکر ‌‌می‌باشد که این ویژگی و مزیت در موارد عادی انتقال طلب وجود ندارد. به این ویژگی مسئولیت تضامنی مسئولان سفته گفته ‌‌می‌شود.

در صورتی که سفته مورد نظر پرداخت نشود، میتوانید به دادگاه مراجعه نمایید تا در ادامه بنا به درخواست شما دادگاه معادل وجه سفته را از اموال صادرکننده و یا ظهرنویسان و تا زمان صدور حکم دادگاه، توقیف نماید. به این روش که با هدف اطمینان حاصل کردن از رسیدن به طلب صورت ‌‌می‌گیرد، “تامین خواسته” گفته ‌‌می‌شود.

در صورتی که شما سفته‌‌‌ای در دست نداشته باشید، دادگاه به راحتی با شما همراه نخواهد شد. در واقع به راحتی با درخواست شما موافقت ‌‌‌نمی‌شود و شاید ملزم شوید تا برای تامین خواسته خود مبلغی را به ودیعه بگذارید. اما با شرط در اختیار داشتن این سند تجاری و رعایت چند تکلیف، دادگاه با تقاضای شما بدون دریافت هیچ گونه مبلغی موافقت خواهد کرد. در ادامه این تکالیف را بیان خواهیم کرد.

نکات ضروری و لازم برای برخورداری از مزایای سفته

در صورتی که سفته‌‌‌ای در دست دارید و ‌‌می‌خواهید از مزایای مختلف آن اعم از: تامین خواسته و مسئولیت تضامنی بهره مند شوید، باید بدانید که برای رسیدن به این گونه مزایا تنها دراختیار داشتن این سند تجاری کفایت ‌‌‌نمی‌کند. در شرایط این چنینی برای شما تکالیفی در نظر گرفته شده است که این تکالیف عبارتند از:

در حداکثر 10 روز از سررسیدی که در سفته به منظور پرداخت قید شده است باید به مرجع ثبت واخواست دادگستری بروید و نسبت به عدم تادیه اعتراض خود را اعلام نمایید. برای ثبت این اعتراض باید نوشته‌‌‌ای تحت عنوان واخواست عدم تادیه تهیه شود. در صورتی که سند تجاری مزبور سررسید معین ندارد و عندالمطالبه است، باید حداکثر تا یک سال پس از صدور آن نسبت به وصول طلب اقدام کرد. لازم به ذکر ‌‌می‌باشد که این کار با ارسال اظهارنامه امکان پذیر خواهد بود. اگر برای وصول وجه مورد نظر از اظهارنامه استفاده کرده اید، باید منتظر ابلاغ آن بمانید. زیرا تاریخ ابلاغ اظهارنامه به عنوان تاریخ سررسید ومطالبه به حساب ‌‌می‌آید. پس از ابلاغ اظهارنامه شما حداکثر تا 10 روز فرصت خواهید داشت تا نسبت به ثبت واخواست عدم تادیه اقدام نمایید.

پس از ثبت واخواست عدم تادیه ‌‌می‌توانید با مراجعه به مراجع ذی صلاح، تقاضای تامین خواسته کنید. در صورتی که پیش از تقاضای تامین خواسته، دعوای مطالبه وجه را اعلام نکرده اید باید حداکثر تا 10 روز پس از صدور قرار، دعوای مذکور را طرح نمایید. در غیر این صورت شاید از اموال توقیف شده، رفع توقیف شود.

حداکثر تا 1 سال پس از ثبت واخواست عدم تادیه باید در دادگاه‌‌‌ای ذی صلاح دعوای مطالبه وجه سند تجاری مزبور را اعلام نمایید. در صورتی که از این کار غلفت کنید، طرح دعوا علیه ظهرنویسان را از دست خواهید داد. در واقع مزیت مسئولیت تضامنی که پیشتر به آن اشاره شد، از دست خواهد رفت و پس از آن شما فقط ‌‌می‌توانید علیه صادرکننده، طرح دعوا داشته باشید. لازم به ذکر ‌‌می‌باشد که این فرصت یک ساله برای سفته‌‌هایی در نظر گرفته شده است که محل پرداخت در داخل کشور دارند. در صورتی که محل پرداخت در خارج از ایران باشد،  دو سال مهلت برای طرح دعوا علیه ظهرنویس‌‌ها در نظر گرفته شده است.