سقط جنین و چگونگی آشنایی با روند بررسی و صدور مجوز سقط جنین درمانی

سقط جنین : صدور مجوز سقط درمانی بر اساس ماده واحده قانون سقط جنین درمانی مصوب سال 1384 مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی آن که به تصویب سازمان پزشکی قانونی رسیده‌، بر عهده سازمان پزشکی قانونی است و این سازمان مرجع خاص رسیدگی کننده به این موضوع است.

بر همین اساس همه ساله تعدادی از متقاضیان سقط درمانی به مراکز پزشکی قانونی در کشور مراجعه می کنند که ضمن بررسی شرایط و مدارک پزشکی برای تعداد قابل توجهی از آنان مجوز سقط صادر می شود. به عنوان نمونه در سال گذشته هشت هزار و 462 نفر برای دریافت مجوز سقط درمانی به سازمان پزشکی قانونی مراجعه کردند که از این تعداد 6 هزار و 272 نفر شرایط لازم برای صدور مجوز سقط درمانی را دارا بودند.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پزشکی قانونی کشور، مجوز سقط درمانی بر اساس آنچه در قانون مورد تأکید قرار گرفته تنها در صورت داشتن شرایط خاص برای مادر باردار صادر می شود که مهمترین آن سن بارداری کمتر از 19 هفته است به بیان دیگر اگر سن باردای از 19 هفته گذشته باشد به دلیل ولوج روح در جنین، امکان صدور مجوز به هیج وجه وجود نخواهد داشت. علاوه بر سن بارداری باید وجود ناهنجاری در جنین که بعد از تولد موجب حرج مادر شود و یا بیماری مادر به نحوی که ادامه بارداری برای او خطر جانی به همراه داشته باشد توسط سه پزشک متخصص به تأیید برسد تا پزشکی قانونی نسبت به صدور مجوز اقدام کند

بنابراین، این تصور که تمام ناهنجاری‌های موجود در جنین و یا هر بیماری مادر به صدور مجوز سقط می انجامد تصوری کاملا نادرست است زیرا تنها ناهنجاری‌های جنینی که موجب حرج مادر شود و یا بیماری‌هایی که در صورت ادامه بارداری برای مادر خطر جانی به همراه داشته باشد به صدور مجوز منجر خواهد شد.

مراحل اقدام برای سقط درمانی

با توجه به اهمیت موضوع سقط درمانی و وجود برخی ابهامات و سئوالات در این زمینه، در ادامه به روند بررسی پرونده های سقط‌ جنین درمانی، مدارک مورد نیاز، شرایط صدور و چگونگی ارائه این مجوز در پزشکی قانونی اشاره می شود.

مراجعه به اداره پزشکی قانونی مرکز استان

برای دریافت مجوز فرد متقاضی (مادر باردار) بدون داشتن نامه مراجع قضایی و با ارائه کلیه مدارک بالینی باید به مرکز پزشکی قانونی استان مراجعه کند چرا که این مجوز تنها در اداره پزشکی قانونی مراکز استان‌ها صادر می شود و بر خلاف سایر معاینات و خدمات پزشکی قانونی در هر مرکزی قابل ارائه نیست. بنابراین مادر باردار با توجه به اهمیت زمان در بررسی پرونده‌ها لازم است از همان ابتدا به اداره پزشکی قانونی مرکز استان محل سکونت خود مراجعه کند.

پرکردن فرم درخواست سقط جنین درمانی توسط مادر

مادر باردار پس از مراجعه به اداره پزشکی قانونی مرکز استان فرم درخواست سقط جنین درمانی را از پذیرش دریافت و نسبت به تکمیل آن اقدام می کند. برای دریافت مجوز سقط درمانی حضور پدر ضرورتی ندارد و مادر با ارائه مدارک و آزمایش‌های مربوطه می تواند بدون حضور همسر خود برای اخذ مجوز سقط جنین درمانی به پزشکی قانونی مراجعه کند. در صورتی که مادر باردار قدرت تصمیم‌گیری نداشته (مثلا عقب‌مانده ذهنی باشد) و دارای قیم قانونی باشد فرم درخواست سقط جنین توسط قیم وی تکمیل می شود. در غیر این صورت باید از مرجع قضایی نامه داشته باشد.

دریافت مدارک مربوط به سن بارداری، ناهنجاری‌های جنین یا بیماری مادر

پس از تکمیل فرم درخواست، مادر باردار باید تمامی مدارک شامل سونوگرافی‌های نشان دهنده سن بارداری و مدارک مربوط به بیماری خود و یا ناهنجاری‌های جنین را به پذیرش ارائه دهد بنابراین در هنگام مراجعه همراه داشتن کلیه سونوگرافی‌های مربوط به دوران بارداری الزامی است. در این مرحله مادر فرم تکمیل شده، سایر مدارک مورد نیاز و تمامی آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها وفتوکپی آنها را به پذیرش تحویل می دهد.

مدارک مورد نیاز

مدارک مورد نیاز برای تشکیل و بررسی پرونده سقط جنین درمانی شامل مدارک معتبر شناسایی (کارت ملی مادر، شناسنامه و فتوکپی آن)، فرم تکمیل شده درخواست (در محل پزشکی قانونی در اختیار فرد قرار داده می شود)، مدارک و آزمایش‌های مشخص کننده سن بارداری، بیماری مادر و یا ناهنجاری‌های جنینی و فتوکپی آنها است.

تنها خدمت از خدمات پزشکی قانونی که بدون ارائه نامه از مرجع قضایی مورد رسیدگی قرار می گیرد صدور مجوز سقط درمانی است زیرا به دلیل اهمیت از دست رفتن زمان در این نوع پرونده ها فرد باید تنها با ارائه مدارک پزشکی و بدون نیاز به نامه مرجع قضایی به پزشکی قانونی مراجعه کند.

تشکیل پرونده

پس از دریافت مدارک مورد نیاز توسط همکاران بخش پذیرش برای فرد متقاضی پرونده تشکیل می شود تا برای بررسی و معاینه در اختیار پزشک قرار گیرد.

بررسی مدارک و معاینه مراجعه کننده توسط پزشک معاین

با بررسی پرونده سقـط درمانی توسط پزشک و به استناد مدارک و مستندات موجود در پرونده یکی ازسه موقعیت زیر برای فرد متقاضی ایجاد می شود:

نخست آنکه ممکن است ضمن بررسی مشخص شود سن بارداری بیش از 19 هفته است که در این صورت حتی با محرز شدن ناهنجاری در جنین و یا وجود بیماری در مادر مجوز سقط جنین درمانی به هیچ وجه برای فرد صادر نخواهد شد. بنابراین بسیار حائز اهمیت است که مادر باردار در صورت وجود ناهنجاری جنین و یا بیماری مادر تا پیش از 19 هفتگی برای دریافت مجوز به پزشکی قانونی مراجعه کند؛ پزشکان متخصص نیز در مواردی که وجود نقص جدی در جنین را تشخیص دهند و یا اندیکاسیون‌های جنینی برایشان محرز شود باید مادر باردار را تا قبل از 19 هفتگی برای دریافت مجوز به پزشکی قانونی هدایت کنند.
در حالت دوم ممکن است پرونده فرد دارای نواقصی باشد که پزشک برای صدور مجوز ، مدارک تکمیلی مورد نیاز را از فرد متقاضی درخواست می کند. این مدارک عمدتا شامل سونوگرافی، آزمایش‌های ژنتیک، اکوکاردیوگرافی قلب جنین و … باشد که گاه بیمار در چندین مرحله تمامی مدارک درخواست شده را کامل کرده و در اختیار پزشک قرار می دهد. در تمامی این مراحل بیمار باید موضوع سن بارداری را مورد توجه قرار دهد و برای تکمیل مدارک به نحوی اقدام کند که سقف زمانی 19 هفته را از دست ندهد.
در حالت سوم، اگر مدارک فرد متقاضی کامل بوده و سن بارداری نیز از 19 هفته بیشتر نباشد پزشک پرونده را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهد و مادر باردار را برای اخذ مشاوره به سه پزشک متخصص مربوط به آن بیماری یا ناهنجاری خاص هدایت می کند.
در صورت تأیید حرج مادر در مورد ناهنجاری جنین و یا وجود خطر جانی برای مادر در صورت ادامه بارداری توسط سه پزشک متخصص نسبت به صدور گواهی برای فرد متقاضی اقدام می شود.

دریافت تعرفه و ارائه مجوز

تعرفه مجوز سقط درمانی در پایان مراحل معاینه و پس از احراز شرایط سقط در مادر باردار دریافت خواهد شد به این معنا که در حال حاضراگر ضمن بررسی ها مشخص شود فرد شرایط لازم برای دریافت مجوز سقط درمانی را ندارد تعرفه‌ای را نیز پرداخت نخواهد کرد.در پایان مراحل معاینه و تأیید شرایط دریافت مجوز تعرفه تعیین شده توسط فرد پرداخت و مجوز سقط جنین درمانی در اختیار او قرار می گیرد. مادر باردار با داشتن این مجوز می تواند به یکی از مراکز درمانی کشور مراجعه و نسبت به سقط جنین خود اقدام کند.

زمان بررسی پرونده سقط

بررسی پرونده‌های سقط جنین درمانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می شود و فرد در صورت تکمیل مدارک می تواند حتی در همان روز مراجعه هم مجوز سقط را دریافت کند. فرد متقاضی در پزشکی قانونی چندان معطل نمی شود ولی ممکن است در مواردی تکمیل مدارک پرونده چند روزی طول بکشد که البته فرد متقاضی باید با آگاهی از اهمیت زمان در پرونده های سقط درمانی با دقت و اهتمام بیشتری نسبت به تکمیل مدارک مورد نیاز اقدام کند. اهمیت سرعت رسیدگی در پرونده های سقط درمانی برای پزشکی قانونی تا آنجا است که در ساعات کشیک صبح روزهای تعطیل نیز درخواست‌های سقط درمانی را بررسی می کند.