سابقه چک برگشتی و چگونه میتوان سابقه چک برگشتی را پاک کرد؟

سابقه چک برگشتی : اگر فردی چکی داشته باشد که پس از برگشت مفقود و سابقه در بانک مرکزی برای وی درج شده است، چگونه می‌تواند آن را در سابقه‌اش پاک کند؟

یکی از مشکلات حقوقی در جامعه، که خیلی از شهروندان به نوعی با آن درگیر هستند، «دعاوی مربوط به چک و چک‌های برگشتی» است.

در صورتی که، چک بنا به دلایلی، با گواهی عدم پرداخت از سوی بانک مواجه شود، دارنده‌ چک برای مطالبه‌ وجه آن و رسیدن به حقوق خود، از «چهار طریق» می‌تواند اقدام کند:

اقدام از طریق تقدیم شکایت کیفری:

با توجّه به قانون صدور چک و سابقه چک برگشتی با اصلاحات سال 1382، دارنده‌ چک می‌تواند بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک مربوط، به طرفیّت صادرکننده‌‌ چک، اقدام به طرح شکایت کیفری کند.

البتّه، طرح شکایت کیفری منوط به این است که، دارنده‌ چک مواعد شش ماهه را رعایت کرده باشد. یعنی؛

• اوّلاً: ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک، برای وصول وجه آن به بانک مراجعه کرده باشد؛
• ثانیاً: بعد از مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت، اقدام به طرح شکایت کیفری کند. (مادّه‌ 11 قانون صدور چک).

سابقه چک برگشتی

بدیهی است که، شکایت کیفری فقط علیه صادرکننده‌ چک امکان‌پذیر است. و بنابراین، علیه سایر اشخاص، یعنی؛ ضامن و ظهرنویس، نمی‌توان اقدام به شکایت کیفری کرد.

از طرفی، براساس اصلاحات قانون صدور چک در سال 1382؛ چک‌های وعده دار، بدون تاریخ، سفید امضاء، مشروط، و بابت تضمین انجام معامله، فاقد جنبه‌ کیفری اعلام شده است.

بنابراین، در صورتی که هر کدام از این موارد، اثبات شود؛ در آن صورت، طرح شکایت کیفری به نتیجه نخواهد رسید. چرا که، در این موارد، صادرکننده‌ چک قابل تعقیب کیفری نیست. (مادّه‌ 13 قانون صدور چک).

در نتیجه، اقدام به صدور چک از سوی صادرکننده و برگشت آن توسّط دارنده، در صورتی دارای اوصاف کیفری می‌باشد که، فرضاً به تاریخ روز بوده و بدون وعده صادر شده باشد و از طرفی، سایر شرایط نیز رعایت گردیده باشد.

اقدام از طریق دایره‌ اجرای ثبت:

با توجّه به این‌ که، چک «در حکم اسناد لازم‌الاجرا» است؛ لذا، دارنده‌ چک می‌تواند از طریق دایره‌ اجرای ثبت درخواست صدور اجرایّیه علیه صادر‌کننده‌ چک نماید. (مادّه‌ 2 قانون صدور چک).

البتّه، اقدام ثبتی از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک، نیازمند وجود و تحقّق شرایطی است.

1. فقط علیه صادرکننده چک امکان پذیر است؛
2. باید مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر‌کننده در بانک، گواهی شده باشد‌؛
3. صادر‌کننده‌ چک اموالی داشته باشد و دارنده‌ چک نیز آن اموال را به اجرای ثبت معرّفی کند؛
4. به علاوه، نیازمند پرداخت نیم عُشر اجرایی از سوی دارنده‌ چک است.
5. ضمن این‌که، لاشه‌ چک هم در این مرحله، از دارنده‌ی چک دریافت می‌شود.

اقامه‌ دعوای تجاری از طریق تقدیم دادخواست‌:

با توجّه به این ‌که، چک همانند سفته و برات از جمله «اسناد تجاری» مندرج در قانون تجارت محسوب می‌شود؛ بنابراین، دارنده‌ چک می‌تواند علیه همه‌ مسئولین، اعمّ از صادرکننده و ظهرنویسان، تحت شرایطی، با تقدیم  دادخواست مربوط، اقامه‌ دعوای تجاری کند.

اقامه‌ دعوای تجاری، دارای مزایایی است. که این مزایا، از قرار زیر می‌باشد:

• اوّلاً- اقامه‌ی دعوا علیه همه‌ مسئولین، از جمله ظهرنویسان امکان‌پذیر است؛
• ثانیاً- صدور قرار تأمین خواسته بدون تودیع خسارات احتمالی‌ صورت می‌گیرد.

گفتنی است که، اقامه‌ دعوای تجاری از سوی دارنده‌ ‌چک، دارای شرایطی است.

از جمله‌ این‌ شرایط، سابقه چک برگشتی می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:

1) گواهی عدم پرداخت؛ (که این گواهی، جایگزین واخواست در سفته و برات می‌باشد)، باید در ظرف پانزده روز یا چهل و پنج روز یا چهار ماه از تاریخ صدور چک (بر حسب مورد)، اخذ شده باشد‌؛ (موادّ 315 و 317 قانون تجارت).

2) ‌در ظرف یک سال یا دو سال (بر حسب مورد)، از تاریخ اخذ گواهی عدم پرداخت، اقدام به تقدیم دادخواست شود. (موادّ 286 و 287 قانون تجارت).

اقامه‌ دعوای مدنی از طریق تقدیم دادخواست:

دارنده‌ چک، در هر حال، حقّ اقامه‌ دعوا علیه صادرکننده‌ چک را دارد که این امر، با تقدیم دادخواست به دادگاه‌های عمومی حقوقی و طبق تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی صورت می‌گیرد و عموماً دارندگان چک از این روش، به عنوان آخرین مرحله استفاده می‌کنند.

حال اگر فردی چکی داشته باشد که پس از برگشت مفقود و سابقه در بانک مرکزی برای وی درج شده است، چگونه می تواند آن را در سابقه اش پاک کند؟

در پاسخ باید گفت که لازم است این فرد از دارنده چک که گواهی عدم پرداخت به نام او صادر شده رضایت نامه رسمی اخذ و به بانک ارائه شود تا با انعکاس آن به بانک مرکزی اقدام شود.