معتادان یقه سفید چه کسانی هستند؟

معتادان یقه سفید چه کسانی هستند؟

اعتیاد در دوره جدید شکل و شمایل گذشته را ندارد. طوری که مصرف برخی از مواد جدید حالت لوکس و شیک پیدا کرده است که در اصطلاح روانپزشکان به اعتیاد «یقه سفیدها» معروف شده است.

این روزها اعتیاد چهره ­اش را عوض کرده است و دیگر مثل سال­های پیش نیست که فرد معتاد از بیست فرسخی چراغ راهنما می­ زد. محرک­ها و مخدرهای امروزی باعث شده­ اند سبک جدیدی در زندگی معتادان ایجاد شود که به هیچ­وجه از نظر ظاهری قابل شناسایی نباشند. اعتیادی که این روزها به اعتیاد یقه سفیدی معروف شده است و هرچقدر که ظاهر آرامی دارد ولی ممکن است با کوچک­ترین تحریکی مثل دینامیت منفجر شود و ترکش­هایش باعث بروز خسارت­های جبران ناپذیری شود. یقه سفیدی به علت شیوه مصرف بی­ دردسر طرفداران پر و پا قرصی برای خود دست و پا کرده است و ممکن است دوست، همکار و حتی اقوام نزدیک شما بدون اینکه بو ببرید، زیر دماغ­تان شیشه و محرک­هایی از این دست را مصرف کنند.

اصولا چند نوع معتاد به مواد مخدر داریم؟

ما انواع مختلفی از اعتیاد داریم که در این نوع اعتیادها اشخاصی به عنوان زیر مجموعه قرار دارند. زیر مجموعه قرار گرفتن افراد برای دسته بندی آن­ها است. یک معتاد حرفه ای داریم، یک معتاد تفننی داریم یک سری معتادها هستند که مصرفشان با حذف جایگاه اجتماعی شان است ، و یک سری معتاد خلاف کار داریم. معتاد حرفه ای یا به اصطلاح همان ته خطی معمولا افرادی هستند که به کارتن خوابی می افتند.

درباره  دلایل اعتیاد خیلی از روزنامه ها مانور می دهند که مثلا طلاق ، دوست یا غیره است یا پایه مذهبی دارد یا ندارد ولی وقتی برایشان مثال میزنی میفهمند که تمام اینها میتواند رد بشود. وقتی نداشتن علم و تحصیل را یکی از دلایل اعتیاد در نظر میگیری من دکتری را مثال میزنم که جراح مغز بوده است و کارتن خواب شده است و البته الان ترک کرده و خوشبختانه دوباره سرکار خودش برگشته است. برای همین اصلا قابل چارچوب بندی نیست. من برایتان معتادی می آورم که جایگاه اجتماعی او را بعید میدانمم کسی داشته باشد ولی کارتن خواب شد.

یقه سفید­ها بیشتر چه موادی مصرف می­کنند؟

معمولا کوکائین مصرف می­کنند چون از لحاظ اجتماعی وضعیت خوبی دارند. در میان این افراد معتاد به هروئین نمی­توان پیدا کرد چون اگر مصرف کننده هروئین شوند کم ­کم به سمت معتاد شدن، می ­روند. اینکه این جور افراد روزی به کارتن خوابی یا همان معتاد حرفه ­ای می­رسند یا نه هم، باز ممکن است و بستگی به پیشرفت بیماری در این افراد دارد. با توجه به رشد بیماری و نوع مصرف و شرایط روحی و روانی این افراد احتمال اینکه این افراد بعد از چند سال در ورطه معتادان حرفه­ ای قرار بگیرند، که ما آن ها را معتادان خیابانی می­شناسیم ، بسیار زیاد است.

بیشتر چه کسانی در معرض این نوع اعتیاد هستند؟

معمولا این نوع اعتیاد کسانی را درگیر می کند که دارای پایگاه اجتماعی هستند.

مکان مصرف کجاست؟

الان مصرف کوکائین احتیاج به مکان خاصی ندارد. این افراد بازیگرها و بازیکن­های خودشان را پیدا می­کنند. برای مثال شما ۵۰ تا دوست دارید ولی وقتی قصد رفتن به کوه را دارید ۳ نفرشان را صدا می­ کنید. این افراد هم همینطور یار بازی­شان را در بین خودشان پیدا می­کنند تا باهم مصرف کنند. معمولا هم مشکلی برای مکان مصرف ندارند چون دفتر یا محل کاری دارند که از آن برای این کار استفاده می­ کنند. این افراد حتی نوع تهیه جنس­شان هم خاص است. افرادی را دارند که به قول معروف ساقی هستند آنقدر ظاهر متفاوتی دارند که شاید باور کردنی نباشد آدمی به این متشخصی مواد فراهم بکند.

بیشتر مکان مصرفشان در جمع های دوستانه است و در منزل مصرف نمی­کنند. این چیزی است که ما در مطب به صورت عینی در مواجهه با افراد می­بینیم. وقتی سوال می­کنیم که مواد را در منزل مصرف می­کنید می­گویند نه و بیشتر با دوستانم مصرف می­کنم. یعنی کلاس و جایگاهی خاصی برای مواد کشیدن­شان دارند. البته این موضوع برای اوایل مصرف است و بعد از اینکه کم­کم اعتیادشان برای خانواده مشخص شد سعی می­کنند این افراد را داخل خانه بیاورند. وقتی اعتیاد وارد خانه می­شود مشکلات هم همراش به خانه می­آیند. از فراهم کردن مواد و وسایل مصرف گرفته تا گاهی هم معتاد شدن اعضای خانواده. بعد از مطالعه و بررسی مشاهده شده است که همین موضوع دلیل مهم اعتیاد اغلب زن­ها می­شود.

یقه سفیدها هزینه های­شان نسبت به انواع دیگر اعتیاد بیشتر است؟

خود مصرف کوکائین جزء پرخرج ترین هاست. کسی را میشناختم که هزینه اش برای مصرف به روزی یک میلیون هم می­ رسید. معمولا این افراد وضع مالی خوبی دارند و مشکلی برای تهیه جنس ندارند.

یعنی ظاهر این افراد هیچ وقت اعتیادشان را آشکار نمیکند؟

امکان ندارد تاثیر گذار نباشد ولی کوکائین ظاهر را خیلی از بین نمی­ برد و عمده تاثیرش فقط روی مغز است.

این آدم­ها با این جایگاه اجتماعی و درآمد خوب چرا سمت مصرف مواد می­روند؟

هیچ دلیلی قطعی ­ای ندارد. ممکن است برای هر کس دلیلی داشته باشد.

تفاوت نوع اعتیاد یقه سفیدها با معتادان کلاسیک در چیست و چه ویژگی­های خاصی دارند؟

کمک کردن به این جور آدم ها خیلی سخت­تر از کمک کردن به معتادهای دیگر است چون این افراد چیزی را از دست ندادند خیلی سخت میشود آن­ها را متقاعد به ترک کرد. اگر از مضرات اعتیاد بگویید می­گویند مشکلاتی که برای بقیه ایجاد کرده است که برای من ایجاد نشده است.

سارا شاکری که در بخش پذیرش پزشکی قانونی تهران مشغول به کار است، موارد بسیار زیادی از جرائم ناشی از مصرف شیشه دیده است. مواردی که تاثیر بسیار بدی بر ذهن و روحش گذاشته­اند. «یک‌بار آقایی را آوردند که شیشه مصرف کرده بود. توهم زده بود و پسر دو ساله‌اش را با ۱۴ ضربه چاقو به قتل رسانده بود، بعد هم پای خانومش را با ضربه قمه از مچ قطع کرده بود. تنها شانسی که آوردند این بود که خواهر آقا پزشک بود و پای قطع شده را داخل کیسه یخ انداخته بودند و برای پیوند به بیمارستان بردهه بودند.» خانم شاکری پس از به یاد آوردن این صحنه دل­خراش کمی به هم می­ریزد ولی هرطور هست خودش را کنترل می­کند. «یک بار هم یک بچه یک و نیم ساله را آوردند که پدر و مادرش شیشه می‌کشیدند. توهم که می‌زدند تمام صورت بچه را با سیگارر می‌سوزاندند. یک جای سالم روی بدن بچه طفل معصوم نمانده بود.»

اعتیاد شیک یا به اصطلاح یقه سفیدی از کجا به وجود آمده است؟

این نوع پدیده که مختص گروه خاصی است بخاطر تغییر الگوی مصرف در جامعه بوجود آمده است. به طور مثال هروئین را دانشگاهیان و هنرمندان مصرف می­کردند، اما تریاک عام­تر بود. عموما از زمانی که پای مواد روانگردان به جامعه باز شد، هم الگوی مصرف تغییر کرد و هم الگوی کسانی که مصرف کننده هستند. امروزه می­ بینیم که خیلی از افراد که شرایط اقتصادی، اجتماعی، کاری و خانوادگی خوبی برخوردارند سراغ مصرف موادی می­روند که روی ظاهر آنها تاثیری نگذارد. امروزه دیگر فرد هروئین با دُز بالا مصرف نمیکند بلکه سعی می­کند ماده­ ای مثل شیشه مصرف کند که بتواند همیشه شاداب و سرحال باشد و با مردم در موقعیت­های اجتماعی خوش برخورد باشد. هروئین به مصرف کنندگانش فاز خواب­آوری و افسردگی می­دهد ولی این مواد روان­گردان شرایط روحی بهتری را برای مصرف کننده ایجاد می­کند. به نظر من این تغییر الگوی مصرف در جامعه با تغییر ذایقه مردم ارتباط مستقیمی دارد چرا که جوان های امروزی با جوان های بیست سال پیش خیلی فرق می­کنند. همچنین که گذر از دوران نوجوانی به جوانی سخت­تر شده است. شرایط و دسترسی به اینترنت و راحتی ارتباط با خارج از کشور باعث می­شود آدمهای بیشتری ببینند و یکجورهایی خودشان را با آنها همسان کنند. این چند مورد باعث شده است که این نوع الگوی مصرف در جامعه بیشتر شود.

در اعتیاد یقه سفیدی بیشتر چه موادی مورد استفاده قرار می گیرد؟

موادروان گردان یا همان محرک­هایی مثل شیشه هستند. در کل خیلی نوع مشخص شده ­ای ندارد ولی عموما روانگردان مصرف می­کنند و غالبا افراد زیر چهل سال مصرف کننده آن هستند. چهل سال به بالاها هنوز مصرف کننده تریاک هستند چون این افراد مصرفشان از قبل بوده. مواد روانگردان مصرف کنندگان زیر چهل سال دارد چون عمر کمتری نسبت به انواع دیگر مواد دارد.

بیشتر چه کسانی در معرض این آسیب یا این نوع مصرف مواد هستند؟

عموما سه دسته از افراد به سمت مواد گرایش پیدا می­کنند. کسانی که مشکلات شخصیتی دارند، کسانی که مشکلات خانوادگی دارند و کسانی که مشکلات اجتماعی دارند. شخصیتی وقتی است که فرد دچار افسردگی می­شود، اضطراب،  بیماری جسمی و یا جنسی پیدا می­کند. از لحاظ خانوادگی کسانی که خانواده معتادی دارند یا پدر و مادر توجه درست به فرزندشان ندارند و یا بیش از حد به فرزندشان توجه می­کنند یا فرزند طلاق هستند. بعضی­ هم در حوزه­ های اجتماعی یا اقتصادی دچار مشکل می­شوند کهه  کم­تر شامل یقه سفیدها می­شود.

یقه سفیدها عموما وضعیت اقتصادی خوبی دارند اما این­ها هم می­توانند دچار هر سه نوع بحران بشوند و تبدیل به مصرف کننده بشوند.

برای این اشخاص چه چیزی اهمیت بیشتری دارد؟

این افراد نمی­خواهند موادی مصرف کنند که از لحاظ اجتماعی به جایگاه­شان ضربه بزند و آنها را دچار بهم ریختگی کند. مثلا  چرا شخص وقتی می­خواهد درجلسه بنشیند حشیش مصرف می­کند؟ دلیل اش این است که بتواند مقداری ذهنیتش را عوض کند و بتواند خوب حرف بزند. یا وقتی میخواهد با یکی از دوستانش حرف بزند مصرف می­کند چون می­خواهد هرچیزی در دل یا ذهن دارد را راحت بیان کند. این افراد نمی­خواهند معتاد به حشیش بشوند ولی در اثر مصرف مداوم اعتیادشان بیشتر می­شود.

این افراد معمولا برای دسترسی به مواد از چه طریقی اقدام می­کنند؟

برای این اشخاص خاص دسترسی بسیار آسان شده است چون تقریبا فروش مواد شبکه ­ای و  اینترنتی شده است. با اینکه نیروی انتظامی تلاش می­کند ولی این یک واقعیتی است که نه تنها در ایران بلکه در همه جای دنیا دسترسی به موادآسان شده است.

من خیلی از کشور های اروپایی رفته­ ام و با پرس و جو متوجه شده ­ام که همه جای دنیا این توزیع ­ها شبکه­ ای شده است. درآمد قاچاق مواد مخدر خیلی از قبل بیشتر شده است و فضاهای مجازی باعث رد و بدل شدن اطلاعات است. این­ها باعث شده  است که شبکه سازی صورت بگیرد و این شبکه سازی باعث شده است که افرادی که از لحاظ مالی قوی­تر هستند دسترسی به مواد برایشان آسان­تر شود.

هزینه­ های این افراد از خرید جنس گرفته تا باقی مسائل چگونه است؟

اگر مورد مصرف ماده ­ای مثل کوکائین یا شیشه باشد، هزینه خیلی بالاست. این جور افراد اگر دوست و رفیق داشته باشند و بخواهند بساط بچینند و با آنها مصرف کنند مخارج بالایی دارند، اما هزینه­ های انفرادی­شان خیلی کم­تر می­شود اما این افراد برای اینکه محیط و جایی برای مصرف­شان داشته باشند تا محیط خانه را درگیر نکنند، مجبور می­شوند هزینه گزافی بپردازند. پیدا کردن کسی که برایشان مواد فراهم کند هم هزینه خودش را دارد. این افراد ده برابر هزینه کسی است که تریاک می­کشد صرف مصرف موادشان می­کنند.