با گسترش ارتباطات و تبدیل تلفن همراه به وسیله ضروری برای افراد و همچنین ورود اکثر مردم به فضای مجازی، مشاهده کردیم که برخی، از این بستر برای سواستفاده و ایجاد ناامنی استفاده کردند و یا با تهدید دیگران به فاش کردن اطلاعات آنها یا انتشار عکس‌هایشان، مرتکب جرائم مختلفی شده و کاربران را دچار ترس کرده‌اند. در ادامه این مقاله می‌خواهیم جرم تهدید در فضای مجازی و مجازات آن و برخی جرائم رایانه‌ای را بررسی کنیم.
آیا تهدید در فضای مجازی جرم است؟
با استناد به ماده 669 قانون مجازات اسلامی که در آن گفته شده است: «هر گاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید،اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از دو‌ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.» استنباط می‌شود که تهدید در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده و هر شخصی به هر نحوی در فضای مجازی و یا دنیای واقعی شما را تهدید کرد، می‌توانید از او شکایت کنید تا مورد مجازات قرار گیرد.
آیا می‌توان از مدارک مجازی برای شکایت استفاده کرد؟
به گفته پلیس فتا در صورتی که در فضای مجازی تهدید شدید، می‌توانید از مدارک موجود در فضای مجازی استفاده کرده و آنها را به عنوان مدرک به دادسرا ارائه کنید. مدارکی از قبیل اسکرین‌شات از چت‌ها یا ویس و… که تهدید در آن مشهود و قابل استنباط است.
تهدید در فضای مجازی چه مواردی را در بر می‌گیرد؟
تهدید در فضای مجازی می‌تواند همه موارد تهدید را در بر می‌گیرد و از آنها می‌توان برای مثال تهدید به قتل، آبروریزی، پخش عکس و فیلم‌های شخصی و… را نام برد.
جرم تهدید به انتشار عکس و فیلم خصوصی دیگران:
همانطور که گفتیم، تهدید به انتشار عکس و فیلم و… خودش به تنهایی می‌تواند جرم محسوب شود و حتی اگر این تهدید عملی نشود هم قابل پیگیری و شکایت است.
اما اگر تهدید او عملی شود، جرم جدیدی را مرتکب شده که قانون‌گذار دو حالت را برای آن در نظر گرفته است:
1)تغییر و تحریف عکس دیگری و انتشار آن (مثلا درست کردن عکس‌های مستهجن با صورت فرد از این نوع است).
2)انتشار عکس و فیلم‌های یک نفر بدون اجازه و رضایت وی.
در ادامه این موضوع، اگر گامی فراتر رویم، می‌بینیم که انتشار عکس و فیلم خصوصی دیگران بدون اجازه آنها و نیز تغییر و تحریف و انتشار آن به صورت جداگانه جرم‌انگاری شده است.
طبق ماده هفده جرائم رایانه‌ای، هر فردی بدون اجازه دیگری، به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی از جمله گوشی همراه، کامپیوتر و غیره اقدام به انتشار فیلم، تصویر، صدا یا اسرار دیگری کند یا آنها را در دسترس دیگری قرار دهد، مجرم است. با انجام این کار، در صورتی که باعث ایجاد ضرر یا هتک حیثیت و حرمت فرد شود، می‌توان انجام‌دهنده را به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جریمه نقدی از پنج میلیون تا چهل میلیون ریال محکوم کرد. البته بسته به تشخیص قاضی حتی می‌توان هر دو مجازات را برای فرد در نظر گرفت و به آن محکوم کرد.
همچنین در ماده 16 قانون مبارزه با جرایم رایانه‌ای، هر کسی که به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی مثل تلفن همراه ، لپ تاپ و… فیلم، تصویر یا صدای دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر کند، مجرم است.
البته! اگر خودش هم آنها را تغییر نداده باشد اما از تغییر آنها توسط فرد دیگری آگاهی داشته باشد و آنها را منتشر کند در هر صورت مجرم محسوب می‌شود و مجازات این کار نیز مانند ماده هفده در نظر گرفته شده است و فرد به حبس از 91 روز تا دو سال و یا جریمه نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال محکوم خواهد شد و برای این جرم نیز مانند قبلی، نظر قاضی اهمیت فراوانی دارد و به تشخیص وی، فرد را حتی می‌توان به هر دو مجازات هم محکوم کرد.
آیا تهدید به انتشار و همچنین انتشار اسکرین شات جرم است؟
تهدید برای پخش و همچنین انتشار اسکرین شات چت نیز یکی از شایع‌ترین انواع اقدامات مجرمانه است و می‌خواهیم ببینیم که آیا این عمل نیز قابلیت پیگیری و مجازات را دارد یا خیر.
بله، این کار قابلیت پیگیری و شکایت دارد و اگر کسی اقدام به پخش و انتشار اسکرین شات گرفته شده از چت‌های خصوصی‌تان کرد، می‌توانید از او شکایت کنید و آن فرد مجرم محسوب می‌شود.
این جرم هم با استناد به ماده 745 قانون مجازات اسلامی (ماده شانزده جرائم رایانه‌ای) جرم‌انگاری شده و انجام‌دهنده، طبق آن ماده به 74 ضربه شلاق و یا تا دو سال حبس محکوم می‌شود.
همچنین تهدید به انتشار اسکرین شات، مطابق ماده 669 قانون مجازات اسلامی جرم محسوب شده و آن جرم نیز تا 74 ضربه شلاق و یا حبس از دو ماه تا دو سال مجازات دارد.
فردی که تهدید شده، می‌تواند در دادسرای رسیدگی به جرائم رایانه‌ای و یا مراجع نیروی انتظامی مثل پلیس فتا از فرد تهدیدکننده شکایت کند.
برای جلوگیری از جرم تهدید در فضای مجازی یا انتشار و سواستفاده از عکس و فیلم‌ها و چت‌هایمان چه اقدامی باید بکنیم؟
در ابتدا برای پیشگیری از وقوع جرم تهدید در فضای مجازی، باید کاملا آگاهانه رفتار کنیم، هر سخنی را در فضای مجازی نگوییم و اگر به کسی اعتماد کامل نداریم رازهایمان را پیش وی فاش نکنیم و یا حرف‌هایی نزنیم که بتواند از آنها بر علیه خودمان استفاده کند. همچنین از بیان اطلاعات شخصی و خانوادگی خودداری کنیم.
علاوه بر آن، برای پیشگیری از سواستفاده شدن از عکس‌ها و فیلم‌ها، باید حواسمان باشد که هر عکسی را در فضای مجازی منتشر نکنیم و یا عکس‌های شخصی و خانوادگی خود را برای کسانی که به آنها اعتماد نداریم ارسال نکنیم و در این فضا با محافظه‌کاری هر چه تمام‌تر رفتار کنیم.
شایان توجه است که پایگاه خبری یاسا، نقطه اتصالی برای شما با مجرب‌ترین وکلا و حقوق‌دانان است و اگر نیازمند دریافت مشاوره و یا گرفتن وکیل برای رسیدگی به جرائم رایانه‌ای و جرم تهدید در فضای مجازی و… هستید می‌توانید در پایگاه خبری یاسا درخواست خود را مطرح کنید تا همکاران ما با شما در ارتباط باشند.