کارگاه‌ها و یا مشاغل خانگی به مشاغلی گفته می‌شود که دفتر اصلی آن در خانه صاحب‌کار قرار دارد. البته شما مجبور نیستید که حتما صاحب ملک باشید، اما اگر یک کسب و کار را در همان محوطه‌ای که در آن زندگی می‌کنید اداره کنید، این تجارت به عنوان یکی از انواع مشاغل خانگی در نظر گرفته می‌شود.
طبق لیست ارائه شده توسط «ستاد ساماندهی و حمایت مشاغل خانگی»، فعالیت‌هایی که در دسته‌های صنایع دستی، فرش دستباف و رشته‌های مرتبط به صنایع، تجارت الکترونیک، امور تولیدات دامی، شیلات، صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، عشایری، امور تولیدات گیاهی، تولیدی (صنعت و خدمات) و فعالیت‌های فرهنگی و هنری قرار بگیرند، از جمله مشاغل خانگی محسوب می‌شوند. با این اوصاف قانون این نوع تجارت را زیر چتر خود گرفته و از زوایای مختلف به حمایت از آن می‌پردازد. در ادامه متن این مهم را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
منظور از کارگاه خانگی چیست؟
طبق تعریف ارائه شده در متن قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، کارگاه خانگی مشخصا شغلی است که در محیط خانگی افراد انجام می‌شود و نباید هیچ گونه مزاحمتی را برای همسایگان آن محیط و محل ایجاد کند. طبق این تعریف، هر کارگاه خانگی باید سر و صدای کار خود را کنترل کرده و موارد بهداشتی مهم را برای حفط حریم همسایگان، مورد توجه قرار دهد.
اهمیت کارگاه‌های خانگی برای جامعه
در شرایطی که اقتصاد یک جامعه با بحران‌های مختلفی روبروست، حمایت از مشاغل خانگی یک امر حیاتی است و جامعه ما این مسئله را از حدود ده سال پیش به خوبی درک کرده است. با توجه به جزئیات متن «قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی» که در تاریخ 8/03/1389 مورد تأیید مراجع ذی‌ربط قرار گرفته، می‌توان توجه به این مسئله را در دستگاه‌های قضایی و حقوقی کشور به خوبی مشاهده کرد.
همچنین، راه‌اندازی یک کارگاه خانگی برای بسیاری از افراد باتجربه که امکان مالی کمی دارند و یا ترجیح می‌دهند در کنار اعضای خانواده خود به کسب و کار مشغول باشند، گزینه بسیار مفیدی برای کسب درآمد و حذف سربارهایی است که آن ها را در پیشبرد اهدافشان یاری نمی‌کند. از این رو با تدوین قوانین اجرایی برای حمایت از این دسته افراد، می‌توان چرخ اقتصادی جامعه را به حرکت در آورد و افراد را برای داشتن رفاه بیشتر، یاری کرد.
فواید کارگاه‌های خانگی
کارگاه‌های خانگی برای کارآفرینان دارای مزایای خاصی است. در ابتدای امر، همان‌طور که اشاره شد، سودآوری به دلیل عدم وجود هزینه‌های سربار بهتر است و در ادامه:
1.رفت‌وآمد آسان
بسیاری از کارآفرینان دوست ندارند که بالاجبار زمانی را برای رفت و آمد به محل کار خود صرف کنند. سهولت کار در خانه به کارآفرینان خانگی اجازه می‌دهد زمان بیشتری را صرف کسب و کار خود کنند.
2.حاشیه سود بیشتر
پولی که از هزینه‌های سربار صرفه‌جویی می‌شود، می‌تواند مزیت بزرگی برای ادامه فعالیت یک تجارت کوچک باشد. راه‌اندازی یک کارگاه خانگی در خانه سودآورتر است و به طور متوسط درآمد خالص 36 درصد از کل فروش را برای صاحب شغل، حفظ می‌کند.
3.حذف مالیات
با توجه به طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی و اشارات محمدرضا موالی‌زاده (که از مهر ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ معاون حقوقی و امور مجلس وزارت کار بوده است) مشاغل و کارگاه‌های خانگی از پرداخت عوارض مالی و تجاری معاف هستند. همچنین دولت‌ها موظف‌اند تا این کسب و کارها را به لحاظ مالی، تأمین بیمه، دام اشتغال و تعرفه‌های آب، گاز و برق مورد استفاده، حمایت نمایند.
4.صرف زمان بیشتر با خانواده
اگر فرزند دارید، اداره مشاغل خانگی می‌تواند انعطاف‌پذیری بیشتری در مراقبت از کودکان و زمان بیشتری را برای گذراندن با خانواده شما بدهد. حتی ممکن است هنگامی که آنها به اندازه کافی بزرگ شدند، فرزندان خود را در کارگاه مشغول به کار کنید. البته تا زمانی که قوانین را رعایت کنید، عملکرد شما کاملا قانونی است (کار کردن افراد زیر 15 سال قانونی نیست).
5.ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر
راه‌اندازی کارگاه‌های خانگی می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری را برای افرادی با محدودیت در کار در نقش‌های سنتی باز کند. به عنوان مثال، افراد دارای معلولیت که در سفر یا مسافت کاری طولانی دچار مشکل هستند، می‌توانند به راحتی در این کارگاه های مشغول به کار شوند.
دستورالعمل‌های قانونی برای راه‌اندازی کارگاه خانگی
با یک جست و جوی ساده می‌توانید متن اصلی قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی را به دست آورید. این متن شامل 12 ماده و شش تبصره است که علاوه بر روشن کردن نقش افراد عامل در این طرح، وظایف آن ها در قبال شاغلین را نیز مشخص می‌کند. از جمله وظایف و اختیارات ستاد به این هشت مورد اشاره شده است:
- تعیین سیاست‌های اجرائی مشاغل خانگی.
- تعیین راهکارهای پیوند کسب و کار خانگی با بازار سرمایه بیرونی اعم از داخلی و بین‌المللی.
- ایجاد هماهنگی در دستورالعمل‌های حمایتی و نظارتی دستگاه‌های اجرائی ذی‌ربط در مورد مشاغل و کسب و کار خانگی.
- ارزیابی مستمر نقش اجتماعی و اقتصادی مشاغل خانگی در توسعه ملی.
- بررسی راهکارهای حمایتی مالی و تسهیلاتی از مشاغل خانگی.
- بررسی پیشنهادهای دستگاه‌های اجرائی و کارگروه‌های استانی جهت اتخاذ تصمیمات مقتضی.
- ارزیابی عملکرد دستگاه‌های ذی‌ربط در اجزاء مصوبات قانونی و مقررات حمایتی از مشاغل و کسب و کار خانگی.
- تهیه دستورالعمل صدور مجوز مشاغل خانگی.
چگونگی اخذ مجوز برای مشاغل و کارگاه‌های خانگی
برای داشتن یک کسب و کار قانونی و استفاده از تمام مزایای آن باید مؤلفه‌های ارائه شده توسط مراجع مهم را رعایت کرد. یکی از این موارد اصلی اخذ مجوز برای راه‌اندازی کارگاه خانگی است؛ لذا قبل از شروع به کار باید با مراجعه با سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تمام شرایط عمومی و اختصاصی تجارت خود را مطالعه کرده و پس از تکمیل فرم‌های لازم آنها را به دستگاه اجرایی مربوطه ارائه دهند.
مطابق موارد ارائه شده توسط دبیرخانه ستاد ساماندهى و حمایت از مشاغل خانگی، در متن راهنمای متقاضیان، مراحل صدور مجوز به این شرح است:
- داشتن شرایط عمومی و اختصاصى
- ارائه درخواست توسط متقاضی به دستگاه اجرایی ذی‌ربط
- تکمیل فرم‌های مربوطه و ارائه طرح توجیهی توسط متقاضى
- ارائه مستندات مربوط به سهم‌آورده متقاضی (براى اشخاص پشتیبان)
- بررسی درخواست و طرح متقاضی توسط دستگاه اجرایی ظرف حداکثر یک هفته
- تأیید طرح از سوى دستگاه اجرایی و صدور مجوز توسط اداره کل تعاون،کار و رفاه اجتماعى
با توجه به متن قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، اخذ مجوز برای کارگاه‌های خانگی مزایای فراوانی را به همراه خواهد داشت. از جمله:
- استفاده از بازار محلی شهرداری جهت عرضه محصولات خانگی.
- عضویت در شرکت سهامی عام خوشه‌ای تخصصی کسب‌وکار خانگی.
- معافیت از عوارض اداری و تجاری تعیینی و مصوب شوراهای اسلامی شهرها و روستاها.
- عدم نیاز به تغییر کاربری مسکونی.
- دولت می‌تواند بنا به پیشنهاد ستاد نسبت به تعیین ضوابط حمایتی در زمینه‌های مالیات، تأمین وام قرض‌الحسنه اشتغال، حق بیمه خویش‌فرما، تعرفه مصرف آب، برق و سوخت مصرفی، ظرف سه ماه از تصویب این قانون، اقدام و اعتبار موردنیاز را در بودجه سنواتی محاسبه و لحاظ نماید.
- استفاده از تسهیلات بانکی به ویژه قرض‌الحسنه بانک‌ها و صندوق مهر امام رضا (ع).
ضوابط بهداشتی کارگاه‌های خانگی
دستورالعمل ضوابط بهداشتی مشاغل خانگی، با توجه به قانون تدوین شده برای این کار در بند 2 ماده 1 تدوین شده است؛ بنابراین مهم است که این ضوابط نیز مورد توجه قرار بگیرند تا راه‌اندازی کارگاه خانگی دچار مشکل نشده و روند کار به خوبی پیش برود.
پس از کسب مجوزهای لازم، باید تمام 30 ماده مندرج در این دستورالعمل را نیز به خاطر داشته و رعایت کنید. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
کارگاه‌های خانگی نبایستی به هیچ وجه مزاحمتی برای همسایگان و منازل مسکونی مجاور ایجاد کند. دیوارها و سقف کارگاه خانگی طوری ساخته شود که از نفوذ عوامل زیان‌آور به خارج کارگاه جلوگیری شود. کف کارگاه باید همواره بدون حفره و شکاف و قابل نظافت و شستشو باشد. دیوارها باید صاف، بدون ترک‌خوردگی، تمیز و به رنگ روشن باشد.
در کارگاه‌های خانگی که با مواد شیمیایی سروکار دارند یا طبیعت کار طوری است که باعث آلودگی و روغنی شدن کف و دیوارها می‌شود این بخش‌ها باید قابل شستشو باشد و کف آن دارای شیب مناسب به‌طرف کف‌شوی باشد. کارگاه باید دارای روشنایی مصنوعی و طبیعی مناسب و مطابق مقررات وزارت بهداشت باشد.
کارفرمایان مکلف هستند کلیه استانداردها، اصول و مقررات ارگونومی را در ارتباط با ایستگاه کار، ابزار کار، وضعیت بدن حین انجام کار و حمل صحیح بار در کارگاه خانگی رعایت نماید. کارفرمایان کارگاه‌های خانگی موظف‌اند امکانات لازم جهت آموزش نحوه به‌کارگیری صحیح وسایل حفاظت فردی را برای شاغلین تأمین و بر کاربرد صحیح آن در طول کار نظارت نمایند.
کارفرمایان کارگاه‌های خانگی موظف‌اند مطابق با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حداقل سالی یکبار امکانات لازم جهت انجام معاینات شغلی شاغلین تحت پوشش خود را فراهم نمایند. کارفرما مکلف است تهویه متناسب با نوع فعالیت کارگاه و فرآیندها و محصولات تولیدی پیش‌بینی نماید.
در نهایت، ایجاد و راه‌اندازی یک کارگاه خانگی دور از ذهن نیست و تنها به رعایت قوانین و مقرراتی نیاز دارد که باید توسط هر کارفرما مورد توجه قرار بگیرند. به همین خاطر با استناد به متن قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، می‌توانید ایده خود را برای راه اندازی کسب و کار خانگیتان پیش ببرید.
