شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی

سن دریافت خدمات بازنشستگی در حالت کلی برای آقایان ۶۰ سال و برای خانم ها ۵۵ سال است که این شرایط در موارد مختلفی می‌تواند تغییر کند. برای آقان و خانم ها شرط سنی در صورتی که شغل و حرفه متقاضی دریافت بازنشستگی جزء مشاغل سخت و زیان آور باشد، برداشته می‌شود. از سوی دیگر، اگر متقاضی از ایثارگران یا جانبازان یا آزادگاه باشد شرایط سنی کمی آسان‌تر می‌شود و با ۱۰ سال کمتر یعنی در سن ۵۰ سالگی و ۴۵ سالگی نیز می‌توانند به خدمات بازنشستگی نایل شوند. در این مقاله سعی شده، شرایط بازنشستگی در قوانین کشور به بیانی ساده مورد بررسی قرار گیرد.

تعریف بازنشستگی

در قانون تامین اجتماعی کشور، بازنشستگی بدین شرح تعریف شده است: بازنشستگی به عدم اشتغال بیمه شدگان به کار یا حرفه، به علت رسیدن به سن بازنشستگی اطلاق می شود و همچنین به تعبیری دیگر، بازنشستگی رسیدن به حالت و شرایطی است که بر طبق آن توان کاری شخص کاهش یافته و قدرت و توانایی دوران گذشته را برای ادامه فعالیت و کار ندارد. در جوامع مختلف با توجه به شرایط و اوضاع واحوال اقتصادی و اجتماعی سن بازنشستگی از 55 سال گرفته تا 70 سال متفاوت است.

علل بازنشستگی و برخی شرایط آن

با وقوع  شرایط ذیل، می توان تقاضای صدور حکم بازنشستگی را از مراجع مربوطه نمود.

1.در صورت کهولت سن و رسیدن سن بازنشستگی

در این شرایط کارگران یا بیمه شدگان پس از سال ها کار و تلاش به دلیل رسیدن به شرایط و سنی که قانون گذار او را بازنشسته می داند، بازنشسته خواهند شد.

2.بازنشستگی در شرایط سخت و زیان آور یا کار در مناطق بد آب و هوایی

این نوع بازنشستگی به علت فرسودگی زودرس کارگر در کارهایی که سخت و یا زیان آور است مثل کار در معادن و… زودتر از موعد ایجاد می شود.

3.شرایط اقتصادی،اجتماعی و سیاسی

در برخی مواقع به علت شرایط ناگوار اقتصادی مانند نرخ بیکاری گسترده یا وجود بحران ها و یا افزایش نیروی کار در بنگاه های اقتصادی یا برخی ویژگی های خاص گروه ها، دولت ها گروهی را به صورت زودهنگام بازنشسته می‌کنند. از این نمونه می توان به بازنشستگی به موجب قانون نوسازی صنایع با ۲۵ سال سابقه کاری و یا بازنشستگی زودهنگام برخی کارکنان لشکری و کشوری و بازنشستگی زنان با ۲۰ سال سابقه اشاره کرد.

شرایط  دریافت حکم بازنشستگی

برای احراز شرایط بازنشستگی، به دو معیار مهم در قانون تامین اجتماعی توجه می گردد:

1. رسیدن به سن مقرر در قانون

2.داشتن سنوات پرداخت حق بیمه به میزان مقرر در قانون تامین اجتماعی

بر مبنای دو عامل فوق احراز شرایط بازنشستگی بر اساس شرایط زیر صورت می گیرد:

میزان سن بازنشستگی، بر اساس بند ۱ از ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، برای آقایان 60 سال سن و برای خانم ها 55 سال سن است، که در این شرایط، شخص بیمه شده با حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه، می تواند بازنشسته گردد. در این حالت اگر مستمری استحقاقی شخص بر اساس این بند کمتر از حداقل حقوق سال مربوطه باشد، باید تا حداقل حقوق افزایش یابد.

خانم ها در سن 42 سالگی نیز امکان بازنشسته شدن را دارند، با این توصیح که پرداخت مستمری آن‌ها باید براساس ۲۰ روز در ماه انجام شود. شرط سنی ۶۰ و ۵۵ سال برای آقایان وخانم ها در حالتی که سابقه کاری آن‌ها 30 سال باشد نیز 10 سال کمتر خواهد شد و به ۵۰ و ۴۵ سال می‌رسد.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی آقایان

مردان برای درخواست بازنشستگی باید به سن 60 سالگی و 20 سال سابقه کاری برسند تا بتوانند با توجه به ماده 111 قوانین بازنشستگی به راحتی خود را بازنشسته نمایند.

آقایان نیز مثل خانم ها، اگر به فعالیت در مشاغل سخت و زیان آور مشغولند، با کسب 20 سال سابقه بدون شرط سنی می توانند بازنشسته شوند و اگر آسیبی دیده باشند، حتی می‌توانند زودتر نیز بازنشسته شوند.

اگر آقایان در حالت طبیعی معلول باشند پس از کسب 20 سال سابقه کار می‌توانند در سن 50 سالگی بازنشسته شوند و اگر جانباز یا آزاده باشند نیز بدون شرایط سنی می‌توانند پس از ۲۰ سال کار بازنشسته گردند.

فارغ از تمام این مسائل اگر مردی ۳۵ سال سابقه کار و پرداخت حق بیمه داشته باشد بدون هیچ شرایط دیگری می‌تواند بازنشسته شود .

ذکر این نکته ضروری است که در قوانین بازنشستگی ذکر شده که مردان طبق شرایطی می‌توانند سنوات خدمت دوران وظیفه خود را نیز به سنوات کاری اضافه نمایند.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی با ۶۰ سال سن

برای استفاده از مزایای بازنشستگی، آقایان باید به سن ۶۰ سالگی و خانم ها به سن ۵۵ سالگی برسند. که البته گاهی تبصره‌هایی برای این موضوع وجود دارد. اما آقایان با داشتن ۶۰ سال سن، اگر ۲۰ سال سابقه کاری کسب کرده باشند، می‌توانند به راحتی بازنشسته شوند و حقوق آن‌ها بر اساس ماده ۱۱۱ محاسبه و پرداخت می‌شود.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی با ۲۵ سال سابقه

شرایط بازنشستگی تامین اجتماعی با ۲۵ سال سابقه کار، در سال 1393 برای کارگران مشغول در واحد‌های صنعتی مطرح گردید. در آن زمان مقرر گردید تا اگر کارگری دارای ۲۵ سال سابقه کار بود از طریق کارفرما بازنشسته شود

طبق این قانون کارفرما درخواست بازنشستگی کارگر را به تامین اجتماعی ارسال می‌کرد و قبول می‌نمود تا ۵۰ درصد از حق بیمه او را تا سن بازنشستگی پرداخت کند و کارگر تا آن زمان از مزایای بازنشستگی استفاده می‌کرد. اما این قانون تا مدت اندکی بودجه آن تامین و اجرا گردید، ولی دولت نتوانست این طرح را ادامه دهد. زیرا برای اجرایی شدن این طرح نیاز بود تا کارفرما و دولت هزینه‌های بیمه فرد را برای مدت 5 سال تا تکمیل 30 سال پرداخت کنند. در ادامه برای اجرا شدن طرح مقرر شد که تمام هزینه‌های مربوط، کلا توسط کارفرما‌ تامین گردد تا متقاضی بیمه شود.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه

طبق قوانین بازنشستگی آقایان و خانم ها می‌توانند پس از 20 سال سابقه کاری در سن 60 سالگی و 55 سالگی بازنشسته شوند. این قوانین در خصوص مشاغل سخت، جانبازان، آزادگان و معلولین متفاوت تر است.
هرچند خانم ها می‌توانند با ۲۰ سال سابقه کاری در سن ۴۲ سالگی نیز تقاصای بازنشستگی  با 20 روز حقوق نمایند.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه

گفتیم در حالت کلی، بازنشستگی با حداقل ۲۰ سال سابقه کار و ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال برای زنان محقق می شود اما گاهی می‌توان با سابقه یا سن کمتر هم درخواست بازنشستگی نمود. البته شاید با بازنشستگی موافقت شود ولی بعضی از مزایا یا شرایط آن تغییر خواهد کرد. مثلا  هنگامی که شما ۱۵ سال سابقه کاری دارید پس از تایید حکم بازنشستگی مستمری شما براساس ماده ۱۱۱ قوانین بازنشستگی محاسبه نمی‌گردد و حقوق شما طبق ۱۵ روز از ماه واریز خواهد شد.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی با سختی کار

در قانون بیمه تامین اجتماعی تعدادی از مشاغل به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور تعریف شده‌، چرا که این دسته از حرف، فشار جسمی و روحی بالایی را به فرد شاغل وارد می‌آورد. افرادی که در این مشاغل فعالیت دارند طبق قانون بازنشستگی با دارا شدن سابقه 20 سال متوالی در پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی بازنشسته می شوند. اگر این سوابق  به صورت متناوب باشد باید 25 سال حق بیمه پرداخت کرده باشد تا بتوانند مشمول این موضوع گردد.

اگر بیمه‌شده در اثر دشواری و فشار‌های کاری دچار آسیب‌های جسمی و روحی مختلف شود به طوری که ادامه فعالیت برای وی زیان‌آور باشد و این مهم نیز توسط کمیسیون‌های پزشکی ماده 91 قانون بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی تأیید گردد، شخص می‌تواند تقاضای بازنشستگی نماید. در این حالت هر سال از سنوات کاری او 1.5 سال در نظر گرفته خواهد شد.

شرایط تامین اجتماعی برای بازنشستگی جانبازان و آزادگان

طبق قانون، سن بازنشستگی برای این افراد 10 سال کم شده است و اگر سنوات پرداخت شده حق بیمه به 20 سال رسیده باشد، بیمه‌شده اگر آقا باشد در سن 50 سالگی و اگر خانم باشد در سن 45 سالگی می‌تواند بازنشسته شود. البته مستمری 30 ساله به این افراد تعلق خواهد گرفت.

شرایط بازنشستگی تأمین اجتماعی برای کارگران ساختمانی

طبق قانون، کارگران ساختمانی نیز با رسیدن به سن 60 سالگی و با 20 سال سابقه کار می توانند تقاضای بازنشستگی نمایند. همچنین این گروه کاری نیز همانند سایرین با داشتن ۳۵ سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرایط سنی می‌توانند بازنشسته شوند.

شرایط یکسان بازنشستگی برای بیمه شدگان خویش فرما و اجباری

طبق قانون، شرایط بازنشستگی برای کلیه بیمه شدگان اعم از بیمه شدگان اجباری، اختیاری و حرف و مشاغل آزاد کاملا یکسان است.

زمان پرداخت مستمری

زمان محاسبه و پرداخت مستمری از هنگامی شروع می شودکه سازمان تامین اجتماعی ترک کار بیمه شده را به کارفرما اعلام می کند. در مورد کسانی که کارفرما ندارند و موضوع ترک کار آنان منتفی است، مثل بیمه شدگان اختیاری یا مشاغل آزاد، پرداخت مستمری او از زمانی شروع می شود که تقاصای بازنشستگی او مورد تایید شعبه قرار بگیرد و به بیمه شده ابلاغ شود.