اصلاح و تغییرات در شناسنامه

گاها پیش می آید که اطلاعات موجود در شناسنامه افراد، مورد رضایتشان نیست و به دلایل شخصی تمایل دارند که مندرجات و محتویات آن را تغییر دهند. مثلا برخی افراد از نام، نام خانوادگی خود، خوششان نمی آید، دربرخی مواقع مدعی هستند که سن شناسنامه ای آن ها با سن واقعی شان تطابق ندارد و نیاز به اصلاحات در شناسنامه دارند، عده ای قصد دارند اسم همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کنند وموارد اینچنین.
اما ایجاد اینگونه تغییرات از دیدگاه قانونی نیاز به وجود شرایط خاصی دارد که در صورت فراهم شدن آن ها، متقاضی اصلاحات می تواند تغییرات خود را از سازمان ثبت اسناد کشور درخواست نماید.
در ادامه، شرایط لازم برای هرکدام از موارد اشاره شده فوق و مدارک مورد نیاز را مورد بررسی قرار می دهیم. همراهمان باشید.

تغییرات در نام ونام خانوادگی و شرایط آن

از شایع ترین و معمول ترین تغییراتی که معمولا مردم دوست دارند در شناسنامه خود ایجاد کنند، عوض کردن نام و نام خانوادگی خود می باشد. از آنجایی که اصولا هیچ کس در تعیین و انتخاب نام خود هیچ دخالت و اختیاری ندارند و نام ونام خانوادگی کاملا از جانب والدین به آن ها تحمیل میگردد، لذا بعضی ممکن است از نام خود ناراضی باشند. مثلا اسمی که توسط والدین برای آنها انتخاب شده، غیر متعارف یا قدیمی است و یا دوستان وبستگان آن ها را با اسمی غیر از اسم شناسنامه ای شان صدا می زنند. در این شرایط است که اغلب به فکر تغییر نام خود می افتند.
در مورد نام خانوادگی هم، همین دلایل، افراد را به فکر انجام تغییرات می اندازد. مثلا ترکیبی بودن نام خانوادگی به گونه‌ای که یک نام محسوب نشود و…

طبق قانون کدام اسامی قابل تغییر هستند؟

ماده ۲۰ قانون ثبت احوال، با نام بردن از اسامی ممنوع، به اشخاص اختیار داده است تا با مراجعه به مراجع مربوطه و طی کردن مراحل قانونی، اقدام به تغییر آن بنمایند.
اسامی قابل تغییر به شرح زیر می باشند:

• اسامی مرکبی که عرفا یک نام بشمار نمی آیند مانند : شهره فاطمه ، حسین معروف به کامبیز و…
• اسامی که باعث هتک حیثیت به مقدسات اسلامی می گردد مثل: عبدالات، عبدالعزی
•  القاب از قبیل ساده یا مرکب، مثل: ملک الدوله، یا شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی
•  اسامی که عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان هستند.مثل: سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار
• عناوین نامتناسب با جنس، مثل : ماشاءالله برای زن و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای مرد
•  عناوین زننده و مستهجن
• اسامی که با عرف و فرهنگ عموم مردم و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد .مثل: لات، خونریز، چنگیز، گرگ ، قوچی
• عناوین و القابی که باعث تحقیر افراد بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه مورد پذیرش نباشد. مانند : صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا و…
•  درست کردن اشتباهات املائی در نام اشخاص که معمولا به دلیل نا آشنائی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اشتباه اظهار کننده پیش آمده باشد.
•  حذف کردن کلمات زائد و غیر ضروری در نام افراد  مثل: قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ
• هم اسم بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده.
•  هم اسم بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده.
•  تغییر اسم افرادی که با تأیید مراجع قانونی به دین اسلام مشرف شده اند.
• تغییر عنوان ها از شکل عربی به صورت فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و …
• تغییر اسم کسانی که جنسیت خود را تغییر داده و دادگاه حکم به این تغییرات در شناسنامه آنان صادر نموده است.
• از آنجایی که پیشوند (عبد) مختص اسامی و صفات خداونداست، متقاضی می تواند تقاضای حذف آنرا بنماید.
•  تغییر اسم کسانی که نام آنها القاب ایام هفته باشد.

فرد متقاضی تغییرات باید دارای چه شرایطی باشد؟

شخص متقاضی برای انجام تغییر نام، باید حتما دارای شرایط زیر باشد. با این حال پدر و جد پدری و یا سرپرست قانونی او نیز می توانند در این مورد اقدام نمایند:

• دارا بودن حداقل ۱۸ سال تمام شمسی
• اخذ حکم رشد در صورت نداشتن سن ۱۸سال
• اقدامات پدر یا جد پدری برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال.
• اقدامات سرپرستان قانونی ( قیم، امین، وصی ) در خصوص افراد صغیر و محجور

اقدامات و شرایط لازم برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه

معمولا بعد از وقوع طلاق ، باقی ماندن نام همسر قبلی در شناسنامه زن و مرد هیچ ضرورت منطقی وعقلایی ندارد و علاوه بر پیامد های اجتماعی نامناسب، گاهی اوقات ممکن است فشار روانی نیز برای آن ها ایجاد کند.

در همین رابطه، ماده ۳۳ قانون ثبت احوال بیان  داشته”… در المثنای شناسنامه زن یا مرد، آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که همچنان باقی است منعکس خواهد شد. طلاق و ازدواج غیر مدخوله در المثنای شناسنامه ثبت نخواهد شد.

خارج کردن اسم مرد از شناسنامه زن بعد از طلاق

طبق قسمت دوم ماده ۳۳ قانون ثبت احوال، کلیه وقایع طلاق، ازدواج،  رجوع و بذل مدت و فوت زوج یا زوجه و فسخ نکاح در دفاتر ثبت کل وقایع باید درج گردد ولی اگر زن بعد از طلاق، تاییدیه پزشکی قانونی، که حکایت از دوشیزه بودن او را دارد، ارایه نماید می تواند از اداره ثبت احوال تقاضای حذف نام شوهر و مطلقه بودن خود را نماید.

خارج کردن نام زن از شناسنامه شوهر پس از طلاق

در مورد حذف نام زن از شناسنامه مرد، قانون شرط دیگری را لحاظ نموده است. مرد باید پس از طلاق، و برای حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه، همسر دوم انتخاب و با او ازدواج رسمی نموده باشد. لازم به توضیح است که فقط انتخاب و معرفی همسر دوم کافی نیست و ازدواج باید به شکل رسمی با همسر جدید ثبت شود.
در این حالت مرد قبل از انتخاب همسر دوم، برای اثبات مجرد بودن خود می تواند از ثبت احوال گواهی تجرد دریافت کند.

حذف نام همسر سابق پس از فوت

قانون گذار برای خارج کردن نام همسر متوفی از شناسنامه، سخت گیری چندانی ننموده است وصرفا نیاز است که همسر متوفی اعم از زن یا شوهر، به اداره ثبت احوال مراجعه کند و درخواست حذف نام متوفی را بنمایند.

تغییر سن در شناسنامه و اصلاح قانونی تاریخ تولد

گاهی برخی افراد جامعه ادعا می کنند که سن واقعی شان با سن شناسنامه‌ای آن ها مطابق نیست و والدین آنها زودتر یا دیرتر از تاریخ ولادت اقدام به دریافت آن نموده اند. این اشتباه گاهی به علت بی‌دقتی مامور ثبت رخ داده و یا در قدیم بسیار مرسوم بوده که هنگام فوت یکی از فرزندان، شناسنامه او به فرزند بعدی منتسب می گردیده و برای شناسنامه جدید اقدامی نمی شده.
البته در این گونه موارد، باید بین حالتی که شخص مدعی است که سن شناسنامه ای او، بیش از پنج سال با سن واقعی او اختلاف دارد و حالتی که کمتر از پنج سال اختلاف مورد نظر باشد، تفکیک قائل شد. که در ادامه به بررسی شرایط هرکدام به صورت جداگانه می پردازیم.

شرایط تغییر سن کمتر از پنج سال مطابق قانون

مطابق با ماده واحده و تبصره قانون حفظ و اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب مجلس شورای اسلامی به شماره ۵۷۶-ق مورخ ۱۷/۱۱/۱۳۶۷ ، چنانچه فردی، متقاضی تغییر سن شناسنامه ای خود، برای بیش از پنج سال باشد، باید ابتدا به دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن ادارات ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود مراجعه نموده و مدارک مورد نیاز را تسلیم و رسید آنرا دریافت نماید .
پس از این اقدام، کمیسیونی مرکب از فرماندار یا بخشدار، رئیس اداره ثبت احوال محل و پزشک منتخب مدیرعامل سازمان بهداری استان و رئیس شورای اسلامی شهر و یا بخش محل صدور شناسنامه وبا عضویت و ریاست قاضی دادگاه صالحه محل تشکیل می گردد اگر ادعای فرد بیش از۵سال باشد و این امر به تصویب و تایید کمیسیون برسدمی تواند سن خود را اصلاح نماید.
زمان برگزاری جلسه رسیدگی، توسط دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن محل صدور شناسنامه، به خواهان نیز ابلاغ خواهدشد و وی مکلف است در وقت تعیین شده با در دست داشتن شناسنامه عکس دار در کمیسیون مربوطه حاضر شود .

تغییر سن شناسنامه کمتر از پنج سال

در صورتی که تغییر سن شناسنامه کمتر از پنج سال مد نظر باشد، با سهولت بیشتری انجام می پذیرد. برای این منظور نیازی به مراجعه به کمیسون تشخیص سن نمی باشد و متقاضی کافیست به دادگستری مراجعه نموده و ضمن تقدیم دادخواست مورد نظر خود و طی کردن تشریفات اداری و تسلیم مدارک مورد نظر خود، در این خصوص اقدام نماید.