یکی از معضلات اقتصادی ما که همزمان با تشدید تورم و بالا رفتن قیمت دلار اتفاق افتاد، جهش سرسام‌آور قیمت زمین و به تبع آن مسکن بود. شاید سال‌ها قبل هیچکس تصور نمی‌کرد داشتن خانه اضافه و به اجاره گذاشتن آن خود چنان سرمایه و سودی داشته باشد که دیگر نیاز نباشد فرد برای امرار معاش خود به کار کردن ادامه دهد.
قیمت سرسام‌آور زمین و مسکن
حالا اما حداقل ده سالی می‌شود که مستاجرین به خصوص در شهرهای بزرگی مثل تهران، از قیمت مسکن به تنگ آمده‌اند. این افراد در یک جدال نابرابر بین اندوخته خود و قیمت مسکن، هر سال پول بیشتری جمع می‌کنند اما سرعت بالا رفتن قیمت خانه چند برابر درآمد مردم است. پول پیش مستاجرین هر سال بی‌ارزش‌تر می‌شود و خرید ملک دیگر تبدیل به رویایی دست نیافتنی شده است.
در یک مقایسه توییتری، بسیاری از کاربران به این مسئله اشاره کرده‌اند که قیمت یک واحدآپارتمان نوساز با متراژ معقول در شمال تهران با قیمت یک خانه ویلایی در محله‌های گران‌قیمت لس‌آنجلس برابری می‌کند. انتقاد بسیاری از این کاربران مانند دیگر مردم کشور این است که چند سال کار کردن قرار است کفاف خرید یک متر از این خاک را بدهد؟
جزئیات تصویب طرح جهش تولید مسکن
کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی چند سالی است که با تدوین طرحی به نام جهش تولید مسکن در پی آن است که بالا رفتن قیمت زمین و به تبع آن آپارتمان را به خصوص در کلانشهرها کنترل کند. این طرح 3 بار بین مجلس و شورای نگهبان رد و بدل شد و هر بار ایراداتی مثل ابهام در تعیین جزئیات و مغایرت با قوانین دیگر به آن وارد شد تا در نهایت در تابستان 1400 به تصویب رسید. شورای نگهبان در آخرین بررسی‌هایی که به عمل آورد، اظهار داشت که این طرح آماده قانونی شدن است و دیگر هیچگونه مغایرتی با سایر قوانین ندارد. اکنون بعد از تصویب نهایی مجلس و ابلاغ آن به دولت جدید، باید آماده اجرایی شدن این طرح باشیم. دولت پس از تنظیم آیین‌نامه‌های لازم و تصویب آن در هیات دولت اجرای طرح جهش تولید مسکن را آغاز خواهند کرد.
مفاد طرح جهش تولید مسکن
مطابق مواد این طرح، سالانه حداقل باید یک میلیون مسکن در سراسر کشور ساخته شود و مالکیت این منازل به اقشار کم درآمد در دهک‌های بالای اقتصادی اختصاص داده شود. در کنار ساخت مسکن نوساز، ترمیم و نوسازی بافت فرسوده در مناطق شهری و تکمیل واحدهای نیمه‌کاره مسکن مهر هم در دستور کار این طرح قرار دارد.
بنا بر طرح جهش تولید مسکن، تعداد زمین‌ها و مناطق در اختیار ارگان‌های دولتی و در مالکیت آنان بسیار زیاد است و اگر بهره‌برداری از این طرح آغاز شود، مشکل کمبود زمین برای ساخت و ساز پیش خواهد آمد که می‌بایست از تعداد و متراژ زمین‌های در دست دولت کاسته و آن‌ها به وزارت راه و شهرسازی تحویل داده شود. در شهرهایی مانند تهران که جمعیت زیادی در آن زندگی می‌کند اما مساحت زمین کم است این راهکار ممکن است تا حدود جوابگو باشد.
مطابق این طرح تمامی بانک‌ها ملزمند تا سالانه حداقل 20 درصد از سود تسهیلات خود را برای ساخت مسکن اختصاص داده و در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهد. هرچند که این موضوع قبلا هم در قانون بوده اما به گفته نمایندگان کمیسیون عمران مجلس، تنها بانک مسکن این مسئله را رعایت می‌کرده و سایر بانک‌ها همکاری لازم را به عمل نیاورده بودند.
در مورد تامین مصالح لازم هم، امکان سرمایه‌گذاری و پیش‌خرید مردم بر کارخانه‌های سیمان، آهن و غیره در بورس فراهم شده تا هم به رونق چرخ تولید این کارخانه‌ها کمک شود و هم مردم بتوانند در جای مناسبی سرمایه‌گذاری کنند. البته بعد از اتفاقات بورس در آخرین سال ریاست جمهوری قبلی باید دید آیا مردم حاضر به اعتماد مجدد به بورس کشور هستند یا خیر.
تشکیل شورای ملی مسکن
در قانون جهش تولید مسکن پیش بینی شده است که شورای ملی مسکن برای برنامه‌ریزی و نظارت بر اجرای این طرح تشکیل شود تا ساخت مسکن در دستور کار قرار بگیرد. ریاست این شورا با رئیس جمهور خواهد بود و وزیر راه و شهرسازی دبیر این نهاد می‌شود. 11 عضو کابینه دولت، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و یک نماینده مجلس شورای اسلامی برای نظارت دیگر اعضای شورای ملی مسکن خواهند بود.
تشکیل صندوق ملی مسکن
صندوق ملی مسکن به طور موازی با شورای ملی مسکن تشکیل خواهد شد تا امور مالی این طرح را عهده‌دار شود. ریاست این صندوق با وزیر راه و شهرسازی است و ایشان باید تمامی تمهیدات مالی لازم را پیش‌بینی کند. همانطور که گفته شد سود سالیانه تسهیلات تمامی بانک‌ها و بورس از جمله منابع مالی این طرح خواهد بود.
مسکن مهر و تاثیرات آن
هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی هدف اصلی از طرح تصویب این طرح را برای جبران اشتباهات پیشین در حوزه مسکن و تلاش برای اصلاح این روند درآینده ذکر کردند. نمایندگان مجلش شورای اسلامی بر این باور هستند که مسکن مهر اتفاق خوبی بود که داشت برای صاحبخانه کردن اقشار کم درآمد اتفاق می‌افتاد و چند سالی است که به وقت زیادی روی آن صرف نشده است.
مسکن مهر همانطور که طرفدارانی از بین دولتمردان و مردم عادی دارد، منتقدین زیادی هم دارد. در واقع این طرح ساخت و ساز تعداد زیادی مسکن و فروش آن با قیمت پایین و شرایط ویژه برای افرادی که صاحبخانه نیستند، هر چند که در تعریف خوب به نظر می‌رسد اما در طول این سال‌ها ایرادات زیادی نیز داشته است.
اولا که مصالح کافی برای ساخت این تعداد مسکن آن هم با وجود تحریم‌های جدید وجود نداشته است در نتیجه در ساخت این خانه‌ها به خصوص در مناطق دورافتاده‌تر، از مصالح بی‌کیفیت و روش‌های غیر اصولی بدون وجود نظارت دقیق استفاده شده است. اتفاقی که برای خانه‌های سر پل ذهاب بر اثر زلزله افتاد، مصداق بارز این امر است. هر چند که شدت زلزله مذکور بالا بود اما ویرانی‌هایی که در مقیاس وسیع به جا گذاشت و جان‌هایی که گرفت نشان از آن می‌دهد که اگر این منازل در آن منطقه اصولی‌تر بنا شده بود، شاید شدت خسارات کمتر می‌شد.
اهداف و انتظارات طرح جهش تولید مسکن
صرف ساخت میلیون مسکن پیامدهایی دارد که باید به دقت و توسط متخصصان اجتماعی بررسی شود. اتفاقی که سال‌ها قبل در تشکیل محله خاک سفید افتاد و مشکلات اجتماعی و کیفری زیادی را فراهم کرد، نباید دوباره تکرار شود. قرار دادن گروه‌های مردمی بدون در نظر گرفتن مسائل اجتماعی ممکن است خطر آفرین باشد. باید تاسیس مناطق فرهنگی و آموزشی نیز در این طرح جای بگیرد چرا که ساختن یک محله برای زندگی شهری فقط به بنا کردن ساختمان‌های متعدد در کنار هم نیست بلکه موارد زیادی نیز باید رعایت شود.
مسئله دیگر توجه به محیط زیست شهری است. باید از هرگونه آسیب و یا تخریب فضای سبز و ساختن مسکن به جای آن جلوگیری شود چرا که مرگ محیط زیست شهری در بازه زمانی کوتاهی زندگی انسان‌ها را نیز مختل خواهد کرد. مسئولین مربوطه در شورای شهر تهران از استفاده از روش‌های تصویربرداری هوایی برای در دست داشتن مقیاس دقیق باغات و فضای سبز خبر دادند که باید دید تا چه حد عملی می‌شود.
اگر مطابق وعده‌های انتخاباتی آقای رئیسی و تصویب طرج جهش تولید مسکن در مجلس شورای اسلامی بتوان تورم روز‌افزون در حوزه ملک و مسکن را کنترل نمود و کمکی به مستاجرین شود تا بتوانند صاحبخانه شوند و در واقع ملک از حالت سرمایه‌ای خارج شود، اتفاق خوبی برای مردم تلقی می‌شود اما باید منتظر ماند و دید که این موارد تا چه حد صورت خواهد پذیرفت.
